To już ostatnia, czwarta część relacji z Drugiego Forum Przyjaciół Drzew. Sesja w formie warsztatów, którą przygotowano przed uroczystym zakończeniem nazwano „Ochrona drzew w praktyce”. Tematyka warsztatów była następująca:

• Drzewa sędziwe – jak je pielęgnować? Zajęcia terenowe – prowadzi Jerzy Stolarczyk, arborysta;
• Co to za drzewo? Rozpoznawanie gatunków drzew w terenie – prowadzi Jakub Józefczuk, architekt krajobrazu i przyrodnik;
• Czy to drzewo jest bezpieczne? Diagnostyka drzew, zajęcia terenowe – prowadzi Kamil Witkoś-Gnach, arborysta;
• Jak w praktyce wykorzystać prawo dla ochrony drzew? Prowadzi Mariusz Krynicki, ekspert prawa ochrony drzew i pracownik urzędu miejskiego oraz Magdalena Berezowska-Niedźwiedź, prowadząca interwencje w ochronie drzew w FER.

Pierwotnie zaplanowano jeszcze jeden temat, tj. „Wykorzystanie mediów i narzędzi społecznościowych w prowadzeniu kampanii na rzecz drzew”, ale osoba mająca go prowadzić, nie mogła dojechać na Forum. Uczestnicy, zostali już wcześniej przydzieleni do poszczególnych grup. Ci, których przydzielono do grupy z tematem, który odwołano, mieli możliwość wyboru do dołączenia do jednej z czterech wymienionych grup. Wśród nich byłem ja. Był to moment, w którym doszedłem do wniosku, że jeśli w Polsce, ogłoszono by krajowe referendum z pytaniem: „Czy jesteś za powszechnym stosowaniem w kraju instytucji klonowania?”, odpowiedziałbym zdecydowanie tak. ;)) Każdy temat był bardzo ciekawy, prowadzony przez osoby z dużym doświadczeniem i chętnie posłuchałbym wszystkiego. Do sklonowania jednak nie doszło i musiałem dokonać wyboru. Wybrałem temat najbliższy moim zainteresowaniom, czyli „Drzewa sędziwe – jak je pielęgnować?”

Temat został przedstawiony przez Jerzego Stolarczyka i zanim ogólnie opiszę warsztat, należy kilka słów o panu Jurku napisać. Jest on jednym z najbardziej doświadczonych polskich arborystów, twórcą firmy EKO-TREK. Jerzy Stolarczyk to nie tylko aktywny arborysta, ale też inicjator nowych na polskim rynku instytucji jak Stowarzyszenie Federacja Arborystów Polskich i Polskie Szkoły Arborystyki, mających na celu propagowanie arborystyki, szacunku dla drzew, rozwijania wiedzy i wymiany doświadczeń. Obecnie także wydawca literatury specjalistycznej, instruktor młodej kadry, specjalista w zakresie drzew pomnikowych. Więcej informacji o Panu Jurku i jego działalności znajdziecie na stronie www.eko-trek.pl.

Jakże często w życiu dochodzę do wniosku, że 1,5-rej godziny z praktykiem jest pożyteczniejsze niż miesiąc z teoretykiem. W ciągu 80 minut, Pan Jurek opowiedział nam bardzo wiele cennych i niezwykłych informacji na temat drzew. Dowiedzieliśmy się, jakie są różnice w próchnieniu starych drzew w sposób naturalny (czyli od wewnątrz) i w sposób sztuczny (na zewnątrz), spowodowany najczęściej działalnością człowieka poprzez podcinanie, przycinanie lub ogławianie drzew. Obecnie jest to zjawisko powszechne. Pokazał nam, jak przy użyciu prostych narzędzi (gumowego młotka i drutu z drewnianą rączką), sprawdzić ogólne informacje o kondycji drzewa.

Wrażenie zrobił na mnie kawałek martwego, zdeformowanego drewna ze sznurkiem. Ludzie często oplatają drzewa sznurami, w różnych celach. Później, zapominają je ściągnąć, a drzewo, zaczyna się z nim męczyć. Jerzy Stolarczyk dużo czasu poświęcił na opowiedzenie o tzw. strefie życia drzewa. Jest to – najogólniej mówiąc – cały teren, którego dane drzewo potrzebuje do życia. Żeby Wam bardziej to przybliżyć to powiem tak, jak Pan Jurek. Strefa drzewa to wielkość korony + 2 metry wokół niej. Jest to obszar, pod którym nie powinno się ingerować, aby nie zakłócać drzewu naturalnych procesów życiowych. W praktyce, wygląda to fatalnie. Wszelkie ścieżki, deptaki, drogi, itp., bardzo często są budowane w pobliżu drzew. Mamy zatem odpowiedź na pytanie, dlaczego drzewa w pobliżu wszelkich przeobrażeń terenu w ich strefie życia chorują, usychają, kapcanieją i koślawieją. Drzewa mają korzenie, które są bardzo delikatne i bardzo ważne dla ich prawidłowego wzrostu. Przywalone betonem po prostu się duszą.

Przykładów fatalnego traktowania drzew nie trzeba było daleko szukać. Wokół Zamku Topacz, a w szczególności po jego zachodniej stronie, popełniono kardynalne błędy w zakresie zarządzania drzewami. Na podłoże wysypano jakąś ziemię (najprawdopodobniej czyszczono pobliskie stawy i to, co było na dnie, rozrzucono pomiędzy drzewami), która jest w rzeczywistości duszącym, nieprzepuszczającym powietrza wysuszonym błotem. Sędziwe drzewa, które otrzymały taki „nawóz” będą stopniowo i systematycznie obumierać. Rozejrzyjcie się wokół miejsc, w których mieszkacie i zobaczcie skalę problemu. Niestety, przy budowaniu wszelkich dróg i dróżek, najczęściej bierze się wszystko pod uwagę, tylko nie strefę życia drzewa.

Po zakończeniu warsztatów, przyszła kolej na zwieńczenie tego wspaniałego Forum. Uroczyście posadzono 10-letniego miłorzęba dwuklapowego. Jest to gatunek drzewa należącego do rodziny miłorzębowatych. Obecnie jest gatunkiem zagrożonym na stanowiskach naturalnych.

Miłorząb dwuklapowy to gatunek endemiczny i reliktowy występujący na stanowiskach naturalnych wyłącznie w południowo-wschodniej części Chin. Stanowisko naturalne zajmuje obszar 1018 ha, znajduje się tam 167 drzew o pierśnicy powyżej 123 cm, są to dwudziestometrowe drzewa o wieku powyżej 1000 lat, kilka drzew w wieku do 3400 lat i wysokości 40 m. Stamtąd w XI wieku został rozpowszechniony w innych prowincjach Chin i Japonii, najpierw jako drzewo owocowe (jadalny zarodek – “pestka”), głównie przez buddyjskich mnichów, a następnie jako drzewo ozdobne w innych rejonach świata.

Roślina długowieczna, dożywająca nawet 4000 lat. Do Europy miłorząb został sprowadzony w pierwszej połowie XVIII wieku z Japonii do Holandii do ogrodu botanicznego w Utrechcie (najstarszy okaz w Europie). Nie jest pewne, kiedy sprowadzono go do Polski, a najstarszy zachowany okaz rośnie od lat 70. lub 80. XVIII w ogrodzie przy pałacu w Łańcucie. W latach 80. XX w. mierzył 31 m wysokości, a na wysokości poniżej 130 cm miał 352 cm obwodu. Inne okazy w Polsce pojawiały się kolejno: w 1808 – w Ogrodzie Botanicznym w Krakowie, 1824 – w Ogrodzie Botanicznym w Warszawie, 1827 – w arboretum w Kórniku w PAN oraz w Ogrodzie Dendrologicznym w Przelewicach.

Miłorząb dwuklapowy jest rośliną światłolubną, nie znosi stanowisk ocienionych, na których zamiera. Odporny na mróz. Bardzo dobrze wytrzymuje bardzo małe napowietrzenie gleby. Świetnie znosi zasolenie. Jest bardzo odporny na suszę glebową. Źle rośnie na glebach piaszczystych i na takich, na których jest wysokie lustro wody. Odporny na choroby i szkodniki – nie spotyka się żadnych. Bardzo wolno przyrasta na grubość pnia i dosyć długo musi być palikowany. Nadaje się na bonsai. Świetnie znosi cięcie.

Za rok osobiście sprawdzę, jak się ma nasze wspaniałe drzewo i czy topaczowska aura mu służy. ;)) Tym pożytecznym i miłorząbowskim akcentem, zakończyło się Drugie Forum Przyjaciół Drzew, w którym z przyjemnością uczestniczyłem, a to, czego się dowiedziałem, zobaczyłem, usłyszałem na blogu opisałem. ;)) Gratuluję Fundacji FER z Wrocławia za wspaniałą pracę i naprawdę wielkie, wyjątkowe wydarzenie, które śmiało można nazwać Świętem Drzewa. ;))

Przy okazji serdecznie dziękuję Piotrowi Surykatowi za użyczenie sprzętu do pomiaru drzew. ;))