(14) “GUZOWATA” BRZOZA BRODAWKOWATA Z MIĘDZYBORZA SYCOWSKIEGO

Zadałem kiedyś kilku moim znajomym pytanie, które drzewo jest dla nich najbardziej charakterystyczne dla polskiego krajobrazu? Na dziesięć osób, osiem wskazało na brzozę. Pod każdym względem jest to niezwykłe drzewo, budzące wyjątkowo przyjemne skojarzenia.

Jakże często na skrajach lasów, na wyrobiskach pożwirowych, w ogrodach, na działkach i w polnych zadrzewieniach, możemy podziwiać piękne brzozy, dostojnie kołyszące się na wietrze. Dzięki wyjątkowo giętkim gałęziom, poruszają się wręcz arystokratycznie, z wielką gracją.

Brzoza jest chętnie sadzona w lasach, gdzie z uwagi na niskie wymagania glebowe i wysoką odporność na niekorzystne warunki, chociażby upały, suszę lub mróz, jest stosowana jako tzw. przedplon. Oczywiście jest też bardzo chętnie sadzona jako drzewo ozdobne. Zanim przejdę do opisywania bohaterki dzisiejszego artykułu, wspomnę jeszcze, że z brzozy pozyskuje się wartościowy i zdrowy, a przy tym orzeźwiający i smaczny sok.

“Guzowata” brzoza brodawkowata rośnie w międzyborskich lasach niedaleko niewielkiej, leśnej polanki. Z daleka może nie wydaje się jakoś szczególnie wyjątkowa, ale w miarę zbliżania się do niej, każdy, kto się orientuje w rozmiarach, które osiągają te krótkowieczne drzewa (100-150 lat, wyjątkowo 200) to zobaczy, że odkryte przez mnie drzewo jest nieprzeciętnych rozmiarów i – być może – jest jedną z najgrubszych brzóz rosnących w naszym kraju na terenie Lasów Państwowych!

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Dla brzozy brodawkowatej obwód pierśnicowy pnia, przy którym można wnioskować o ochronę pomnikową, wynosi 200 cm. Jedna z najgrubszych brzóz w Polsce, rośnie w województwie warmińsko-mazurskim w miejscowości Solna. Obwód jej wynosi 304 cm. W 2001 roku wygrała ona konkurs na najgrubszą brzozę brodawkowatą rosnącą w Lasach Państwowych. Tymczasem “Guzowata” brzoza brodawkowata z Międzyborza ma aż 313 cm obwodu pierśnicowego!

Rozmiary “Guzowatej” brzozy są na tyle imponujące, że będę się w jej sprawie konsultować ze znawcami i pasjonatami sędziwych drzew w Polsce. Być może – za jakiś czas – o “Guzowatej” brzozie, usłyszymy w Internecie znacznie więcej. Drzewo to rośnie w towarzystwie dębu szypułkowego.

(edycja 19.09.2019r.) W 2017 roku pokazałem to unikatowe drzewo leśniczemu, który napisał o nim na stronie Nadleśnictwa Syców: https://www.sycow.poznan.lasy.gov.pl/aktualnosci/-/asset_publisher/1M8a/content/wyjatkowa-brzoza-w-lesnictwie-miedzyborz .

Drzewa odchylają się od siebie w przeciwnych kierunkach. Przez ich systemy korzeniowe, które znajdują się bardzo blisko siebie i znacząco podnoszą do góry wierzchnią warstwę gleby, drzewa rosną na niewielkich pochyłościach. Dlatego mierząc “Guzowatą” brzozę, w celu dokonania prawidłowego pomiaru, wyznaczyłem 130 cm od najwyższego miejsca od podstawy drzewa.

Zaczynając oglądanie drzewa od ziemi, nie sposób nie zachwycić się jego nieprzeciętnym, patriarchalnym wyglądem. Kora “Guzowatej” brzozy jest pokryta wieloma naroślami, guzami (stąd nadałem jej określenie “Guzowata”). Poza tym widnieją na niej liczne mchy i porosty. W kilku miejscach widać też grzyby nadrzewne, które wypijają z brzozy cenne soki.

Po korze drzewa licznie wędrują różne owady, w tym przede wszystkim mrówki. W wielu zagłębieniach i szczelinach na korze splatają się gęste pajęczyny. Do tego na jednym guzie, blisko ziemi, widać wiele efektownych otworów, zrobionych przez jakieś owady. Wszystko to powoduje, że gdyby z lasów Międzyborza trzeba było  wystawić jakieś drzewo na drzewny karnawał, “Guzowata” brzoza brodawkowata byłaby poza konkurencją. ;))

Pień “Guzowatej” brzozy jest gruby, fikuśnie powykręcany, niezwykle malowniczo przyozdobiony i na wysokości ponad 4. metrów rozwidla się na dwa wielkie przewodniki, przy czym jeden z nich, bardzo szybko rozwidla się na dwa konary.

Z uwagi na widniejące owocniki grzybów, rozkładających drewno, można przypuszczać, że “Guzowata” brzoza jest częściowo wypróchniała, co zresztą widać po ziejącej z jednej strony dziupli w pniu. Pomimo tego, drzewo posiada gęstą, zieloną koronę, obficie pokrytą liśćmi.

Warto podnieść, że obok “Guzowatej” brzozy widać wyschnięty kikut po znacznie młodszej brzozie, która już od wielu lat jest martwa. Być może był to jakichś “zagubiony” pęd odroślowy “Guzowatej” brzozy.

Obchodząc “Guzowatą” brzozę wokół naprawdę można wpaść w zachwyt, patrząc na arcydzieło, jakie dokonuje natura. Brzoza ta jest jednym z najbardziej niezwykłych tworów dendrologicznych, jakie widziałem na własne oczy w życiu. Tym bardziej jestem dumny, że sam dokonałem jej odnalezienia.

Dodam jeszcze, że niedaleko od “Guzowatej” brzozy brodawkowatej, bliżej wioski Klonów, można obejrzeć opisaną przez mnie grupę dębów czerwonych, rosnących wokół uroczego bajora, a kilkaset metrów dalej, dociera się do “Płomiennej” sosny zwyczajnej, której również poświęciłem artykuł na blogu.

FILMIKI

Jedna z najgrubszych, jednopniowych brzóz brodawkowatych w kraju została uhonorowana przeze mnie na filmikach. Pierwszy nakręciłem w dniu 1 maja 2017 roku, drugi, w dniu 14 stycznia 2018 roku. Planuję w 2020 roku nagranie trzeciego filmiku z tym niezwykłym drzewem. Wówczas także dołączę link na niego. (edycja 15.04.2022 r. – załączono link na filmik z rekordową brzozą, który nagrałem w lipcu 2020 roku).

1) LINK: (maj 2017 i styczeń 2018):

https://drive.google.com/drive/folders/18JR8AsoAvzaikiTqPuiQKiqwHIJyeP8k

2) LINK: (lipiec 2020):

https://drive.google.com/drive/folders/1wvDRWp2Dd4OV45ys8_M-Gh_Ri-je92tU

PODSUMOWANIE

1) Absolutnie unikatowa w skali kraju, jednopniowa brzoza brodawkowata o obwodzie pierśnicowym pnia wynoszącym 313 cm rośnie w ukryciu pośród międzyborskich lasów, borów i kniei. Jest to jedno z moich największych w życiu odkryć dendrologicznych. Dokładnej lokalizacji brzozy nie podam na blogu z uwagi na dobro drzewa.

2) W następnym artykule, pozostanę w Międzyborzu, gdzie opiszę kolejną perłę, którą jest “Sporna” sosna zwyczajna. Dlaczego “sporna”? O tym będzie za jakichś czas, pewnie gdzieś na początku sierpnia. Tymczasem załączam kilkadziesiąt zdjęć, aby chociaż częściowo pokazać niezwykłość i unikatowość “Guzowatej” brzozy brodawkowatej.