Atrakcje astronomiczne na niebie w marcu 2025 roku.

Równonoc wiosenna zbliża się astronomicznymi krokami. W tym roku przypadnie 20 marca. Oznacza to, że wkrótce dzień będzie dłuższy od nocy, czyli systematycznie zmniejsza się czas na obserwację zjawisk i atrakcji astronomicznych. Mimo to podczas marcowych nocy, na niebie nie zabraknie wielu ciekawych zjawisk i atrakcji, które będzie można podziwiać przy sprzyjających warunkach atmosferycznych.

W marcu, podobnie jak w lutym dnia przybywa szybko; średnio od 3 do 5 minut na dobę. O ile 1 marca w Warszawie dzień rozpoczął się o godz. 06:26, a zakończył o godz. 17:13, to w ostatnim dniu miesiąca – już po zmianie czasu z zimowego na letni – Słońce wzejdzie o godz. 06:16, a zachód nastąpi dopiero o godz. 19:06. Oznacza to, że przez cały marzec dzień wydłuży się o 123 minuty, tj. 2 godziny i 3 minuty.

Marcowa kolejność faz Księżyca jest następująca: pierwsza kwadra będzie mieć miejsce jutro – 6 marca o godz. 17:31, pełnia przypadnie na 14 marca o godz. 07:55, ostatnia kwadra ukaże się 22 marca o godz. 12:32, natomiast nów – 29 marca o godz. 12:00.

W marcu będą widoczne prawie wszystkie planety Układu Słonecznego. W miarę upływu marca Merkury będzie wznosił się coraz wyżej na niebie, aż wreszcie spotka się z Wenus. Pojawią się obok siebie 13 marca, choć do tego czasu Merkury zblednie do magnitudo 0,5. W tym dniu dzielące je dystans sięgnie 5,5 stopnia.

Wenus będzie zdecydowanym królem nocnego marcowego nieba, ponieważ planeta jest bardzo jasna, świecąc na początku miesiąca z jasnością -4,8 magnitudo. Stanie się ona widoczna w ciągu 30 minut po zachodzie Słońca. W tym miesiącu warto prowadzić obserwacje Wenus przez teleskop. Od 1 do 15 marca tarcza o szerokości 49″, przedstawiająca 14-procentowy półksiężyc, przekształca się w 3-procentowy półksiężyc o średnicy 58″ – dość gwałtowna zmiana w ciągu zaledwie dwóch tygodni.

Wenus szybko przechodzi w jasny zmierzch w trzecim tygodniu marca i dwa dni po wiosennej równonocy przejdzie przez koniunkcję dolną, będąc około 9° na północ od Słońca. Jednak próba dostrzeżenia planety w ciągu dnia jest zbyt niebezpieczna ze względu na ryzyko przedostania się światła słonecznego do teleskopu. Planeta szybko pojawi się ponownie na porannym niebie. 31 marca pojawi się na wschodzie na godzinę przed wschodem naszej dziennej gwiazdy. Przez teleskop jej smukły półksiężyc ma teraz 57″ i jest oświetlony w zaledwie 4 proc.

Mars jest widoczny przez większą część nocy – o zachodzie Słońca znajduje się wysoko na wschodzie, w centralnej części Bliźniąt, osiągając maksymalną wysokość na początku miesiąca około godz. 21:00. Tworzy ładny trójkąt z najjaśniejszymi gwiazdami Gemini, Kastorem i Polluksem. Czerwona Planeta świeci z jasnością -0,3 magnitudo pierwszego dnia i osłabnie do 0,4 magnitudo pod koniec miesiąca. 8 marca szykuje się widowiskowa koniunkcja planety z Księżycem – wieczorem Srebrny Glob znajdzie się około 3,5° na północny wschód od Marsa, choć w miarę upływu nocy ten dystans będzie się zmniejszał i przed zachodem słońca dystans dzielący te ciała niebieskie osiągnie zaledwie 0,5 stopnia.

Jowisz świeci jasno w Byku, rozpoczynając miesiąc z jasnością -2,3, z nieznacznym spadkiem jasności do -2,1 w ostatnim dniu miesiąca. W ciągu całego miesiąca Gazowy Olbrzym przesuwa się na wschód, zwiększając swoją odległość od Aldebarana, najjaśniejszej gwiazdy w Byku, z 5° do 8°. Prawie pierwsza kwadra Księżyca ma miejsce 7° od Jowisza 5 marca.

Największa planeta Układu Słonecznego zajdzie już przed godziną 1:00 czasu lokalnego pod koniec miesiąca, w związku z czym gwarantuje długie wieczorne widoki w małych teleskopach na swoją słynną Wielką Czerwoną Plamę, a także bliźniacze ciemne pasy równikowe oraz inne elementy atmosferyczne. Jego tarcza spada z 39″ w dniu 1.03 do 36″ 31.03. wraz ze wzrostem odległości między Ziemią a Gazowym Olbrzymem.

Zarówno Saturn, jak i Uran znajdują się zbyt blisko Słońca, więc będą to planety przez cały miesiąc niewidoczne. Koniunkcja tego pierwszego odbędzie się 12 marca, a drugiego – 20 marca. Uran od 3 marca świeci w Byku w pierwszej połowie nocy. Jednak by móc ją zobaczyć, należy posiłkować się lornetką.

Z innych zjawisk astronomicznych na pewno warto wspomnieć  o pierwszym całkowitym zaćmieniu Księżyca od 2022 roku. Nasz naturalny satelita zmieni kolor na czerwony w nocy z 13 na 14 marca podczas jednego z najważniejszych wydarzeń astronomicznych tego roku. Zjawisko to, spowodowane zrównaniem się Słońca, Ziemi i Księżyca, jest pierwszym z dwóch w 2025 roku, choć będzie to jedyne zaćmienie Księżyca widoczne m.in. w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie. Niestety, w Polsce zobaczymy zaledwie początek tego zjawiska i to jeszcze wtedy, gdy Księżyc będzie się znajdował nisko nad zachodnim horyzontem. Faza całkowita nastąpi między godz. 08:26 a 09:31, kiedy Księżyc w Polsce nie będzie już widoczny.