Park w Chełmcu z pomnikowymi platanami klonolistnymi.
Park w Chełmcu z pomnikowymi platanami klonolistnymi.
♦ CHEŁMIEC ♦
Chełmiec to kilkuset-osobowa wieś położona w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, w gminie Męcinka. Nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy oznaczającej część uzbrojenia obronnego na głowę hełm. Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi ze średniowiecznego dokumentu z 1202 roku gdzie wymieniona jest jako Chelmecz, kolejna z 1227 roku Helmech.
Do wojewódzkiego rejestru zabytków miejscowości wpisane są obiekty:
-
kościół filialny pw. św. Jana Chrzciciela, z XV/XVI w., przebudowany w XVIII w., restaurowany w 1957. Wewnątrz m.in. renesansowa rzeźba Chrystusa, barokowe ołtarze i rzeźby;
-
Zespół dworski – park z folwarkiem;
-
wczesnośredniowieczne grodzisko;
-
dwa stanowiska archeologiczne.
Wieś była kiedyś ważnym miejscem dla lokalnego górnictwa. Kopalnie miedzi i kruszców działały na tych terenach jeszcze przed 1241 rokiem oraz w latach 1502-1561, 1780-1790. W latach 1850-1890 działała kopalnia Max Emil Aleksander. Obecnie we wsi znajdują się pozostałości po sztolniach górniczych.
Chełmiec leży na trasie Szlaku Cysterskiego, czyli szlaku turystycznego wytyczonego na terytorium Europy, który obejmuje klasztory zakonu cystersów, także w Polsce. Został on powołany w 2010 roku w ramach programu Europejskich Dróg Kulturowych.
Dla tree hunterów najciekawszym miejscem Chełmca jest odrestaurowany park z zabytkowym starodrzewem, w którym sześć okazów drzew objęto ochroną pomnikową. Wszystkie reprezentują platany klonolistne.
Przy wejściu do parku znajduje się “Krieger – Denkmal”, czyli Pomnik Wojownika. Niestety nie posiada już tablicy.
Park ma niewielką powierzchnię, zaledwie 2 ha. Znajdują się w nim, m. in.: oczko wodne, ławki, plac zabaw dla dzieci.
Uwagę zwracają kępy gęstych i zwartych cisów, jako jedyna zielona kompozycja parku w stanie bezlistnym.
Mapa GDOŚ parku w Chełmcu
Wszystkie pomnikowe drzewa rosną blisko siebie i są łatwe do odnalezienia, chociaż niektóre z nich są bardzo przeciętne na tle swojego gatunku, a inne odznaczają się sporymi rozmiarami.
♦ (1) PLATAN 560,50 cm ♦
Platanowy przegląd dendrologiczny rozpoczynam od drugiego pod względem grubości obwodu pnia platana. To dorodne drzewo o solidnej podstawie i masywnych, charakterystycznych napływach korzeniowych.
Platany zostały powołane na pomniki przyrody na mocy rozporządzenia Wojewody Legnickiego z dnia 26 października 1998 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody i każdego z nich znajdziemy w CRFOP ( Platan_klonolistny_w_Chełmcu_560,50cm ).
Obwód pierśnicowy pnia pierwszego drzewa wynosi 560,50 cm, wysokość 26 metrów.
Według informacji zawartych w CRFOP, drzewo posiada widoczne zmiany chorobowe na liściach, ma połamane niektóre gałęzie, natomiast inne są wyschnięte lub obcięte.
Pomijając powyższe, jego kondycja jest dobra, podobnie można określić stan techniczny drzewa.
Jak to najczęściej bywa na starszych i dorodniejszych platanach, pień okazu charakteryzują zgrubienia, narośla, nieregularności, wklęśnięcia i dziuple.
Z uwagi na swoje rozmiary, niewielką powierzchnię parku i charakterystyczny wygląd drzewa, platan ten jest bardzo łatwy do odnalezienia.
W bliskim sąsiedztwie rośnie drugi, jednocześnie najpotężniejszy platan z pomnikowej szóstki.
♦ (2) PLATAN 734 cm ♦
Jest to też najpotężniejsze drzewo z całego parku i śmiało można napisać, że jest to już kawał olbrzyma.
Jego również charakteryzują zmiany chorobowe na liściach oraz obcięte i połamane gałęzie ( Platan_klonolistny_w_Chełmcu_734cm ).
Taką perełkę należało zmierzyć i to w trybie pilnym. ;))
Pomiar wykonaliśmy na poziomie pierśnicy, czyli na wysokości 130 cm odmierzonej od podstawy pnia.
Aktualny obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 734 cm, wysokość 30 metrów. Do tego okaz odznacza się szeroką, okazałą koroną i obfitym ugałęzieniem.
Pień drzewa jest bardzo krótki, pękaty i gruby. Dźwiga na sobie trzy główne przewodniki, które tworzą podstawową konstrukcję budowy platana.
Na tle najokazalszych dolnośląskich platanów zajmuje wysokie miejsce, ale należy pamiętać, że mamy co najmniej kilka, znacznie okazalszych osobników.
Żeby objąć cały majestat drzewa w obiektywie, należy odejść od niego na odległość wielu metrów.
Z bliska drzewo przytłacza swoim ogromem. Potężne konary i charakterystyczna, łaciata oraz jasna kora są miłym akcentem na tle szarości i ponurości pory zimowej.
Żaden pomnikowy platan nie został oznaczony stosowną tabliczką. Przynajmniej taki stan miał miejsce na początku stycznia 2022 roku.
Następne pomnikowe platany są już dużo mniej okazałe.
♦ (3) PLATAN 415 cm ♦
Trzeci platan to bardzo przeciętne drzewo, oczywiście jak na ten gatunek. Nie zmierzyliśmy obwodu pierśnicowego pnia pomnika przyrody, podobnie jak pozostałych platanów, poza okazami nr 1 i 2.
Zatem na potrzeby niniejszego artykułu przyjąłem parametry podane w CRFOP ( Platan_klonolistny_w_Chełmcu_415cm ).
Według nich, obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 415 cm, wysokość okazu 28 metrów.
Podobnie jak w przypadku dwóch poprzednich platanów, na drzewie zaobserwowano zmiany chorobowe na liściach oraz wyschnięte gałęzie.
Kilka metrów od niego spotkamy czwartego pomnikowego platana, który jest najchudszy z pomnikowej szóstki.
♦ (4) PLATAN 302 cm ♦
Nieco dziwna to sytuacja, kiedy na pomnik przyrody powołują tak przeciętne drzewo, a znacznie potężniejsze i cenniejsze nie. Przykładem jest chociażby platan “Cesarz” z Cesarzowic: http://server962300.nazwa.pl/platan-klonolistny-z-cesarzowic-cesarz-bez-pomnika.html
Według CRFOP ( Platan_klonolistny_w_Chełmcu_302cm ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 302 cm, wysokość 29 metrów.
Z informacji o stanie zdrowotnym okazu warto wspomnieć, że drzewo ma kilka wyłamanych gałęzi, rany w pniu i nekrozę liści. Na tle pozostałych platanów wygląda po prostu biednie.
♦ (5) PLATAN 481 cm ♦
Przedostatni platan z cyfrą numer 5. to trzeci najgrubszy pomnikowy osobnik, a więc jego miejsce jest jeszcze na parkowym podium.
Pofałdowany jasny pień drzewa wygląda dość intrygująco na tle skupiska mrocznych cisów. Obwód pierśnicowy pnia osobnika wynosi 481 cm, wysokość 29 metrów ( Platan_klonolistny_w_Chełmcu_481cm ).
W CRFOP zawarto informację, że na drzewie stwierdzono zmiany chorobowe na liściach, a w koronie połamane i wyschnięte gałęzie.
♦ (6) PLATAN 324 cm ♦
Szósty i zarazem ostatni pomnikowy platan to jednocześnie drugi najchudszy osobnik z platanowego zgrupowania w parku.
Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 324 cm, wysokość 29 metrów ( Platan_klonolistny_w_Chełmcu_324cm ).
Także ten platan nie wyłamał się z cech charakteryzujących pozostałe pomnikowe drzewa, czyli zmian chorobowych na liściach i wyłamanych konarów.
Już 10. lat temu pomnikowe platany w parku w Chełmcu opisał Marek, dlatego zapraszam do lektury artykułu: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=3317
♦ P O D S U M O W A N I E ♦
♦ W Chełmcu (woj. dolnośląskie, powiat jaworski, gmina Męcinka) w odrestaurowanym zabytkowym parku o powierzchni 2 ha, ochroną pomnikową objęto 6. egzemplarzy platanów klonolistnych.
1) Pierwszy platan mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 560,50 cm, przy wysokości 26 metrów. Jest drugim najgrubszym pomnikiem przyrody w parku.
2) Najgrubszym i bezapelacyjnie najcenniejszym drzewem jest drugi pomnikowy platan, którego obwód pierśnicowy pnia wynosi 734 cm, a wysokość 30 metrów.
♦ Drzewo to jest jednym z grubszych platanów Dolnego Śląska, wartym zapamiętania przez miłośników sędziwych i grubych okazów dolnośląskiej dendroflory.
3) Trzeci platan jest znacznie chudszy, bowiem obwód pierśnicowy pnia okazu wynosi 415 cm, a wysokość 28 metrów.
4) Najchudszym pomnikowym platanem jest drzewo o obwodzie pierśnicowym pnia 302 cm i wysokości 29 metrów.
5) Przedostatni platan o obwodzie pierśnicowym pnia 481 cm i wysokości 29 metrów otulił się z jednej strony cisami i teraz góruje swoją jasnością nad cisową ciemnością.
