Park w Mąkoszycach z rekordowym platanem klonolistnym.

W drugim wpisie dotyczącym miejscowości Mąkoszyce (woj. opolskie, powiat brzeski, gmina Lubsza), skupię się na wybranych okazach drzew, które rosną na terenie parku podworskiego z początku XIX wieku o powierzchni 3,37 ha. Jak podano na stronie palaceslaska.pl: “Wśród licznych okazów starodrzewu warto w nim zwrócić uwagę na platan klonolistny i okazy dębów szypułkowych. W drzewostanie parku przeważają gatunki liściaste: dąb szypułkowy, klon pospolity, grab zwyczajny, buk pospolity, kasztanowiec zwyczajny, robinia akacjowa, jesion wyniosły, brzoza brodawkowata. Gatunki iglaste reprezentują świerk pospolity i żywotnik olbrzymi. Do rzadszych okazów należy klon jawor odmiany purpurowej.”

W parku znajduje się niewielki cmentarz rodziny Landsberg, otoczony neogotyckim murem. W pobliżu parku zabudowania gospodarcze folwarku w Mąkoszycach: spichlerz, stodoła, gorzelnia oraz czworaki.

Przytaczając rys historyczny Mąkoszyc: “Od 1866 r. majątek w Mąkoszycach należał do berlińskiego bankiera Moritza Landsberga (1810-1869). Właścicielem posiadłości w latach 1869-1892 był Ludwig Landsberg (1839-1892). Następnie do zakończenia drugiej wojny światowej dobra pozostawały w rękach spadkobierców Moritza Landsberga. Według ksiąg adresowych z 1921 i 1937 r. majątek liczący najpierw 972,9 ha i później 931,38 ha był własnością Kurta Landsberga z Berlina (1878-1938) i Margarete (1875-1939) oraz Helene Landsberg (1876-1951) z Mąkoszyc.

W 1937 r. dziedzicem majątku był dr Ludwig Landsberg (1911-1978), który prawdopodobnie po śmierci krewnych, był jego ostatnim prywatnym właścicielem. Po drugiej wojnie światowej dobra zostały upaństwowione.”

Tree hunterzy poszli do parku dzięki mieszkańcowi Mąkoszyc, który mieszka tuż obok niego i który zagadał do nas przy okazji podziwiania dębu “Jerzy”. Obiecał nam pokazać znacznie potężniejsze drzewo. Przy wejściu na teren parku obejrzeliśmy solidne, grube lipy drobnolistne o wymiarach pomnikowych.

♦ (1) Platan klonolistny – 831 cm na poziomie 65 cm ♦

Kilkadziesiąt metrów dalej rośnie ON. Potężny, rozłożysty, majestatyczny, mało znany, chociaż zachwycający i wyjątkowy. To mąkoszycki platan klonolistny, który okazał się naszą dendrologiczną sensacją 2023 roku.

Drzewo to jest typowym osobnikiem wyrosłym na otwartej przestrzeni z bardzo krótkim pniem i szeroką, nisko osadzoną koroną z wieloma grubachnymi konarami. Można napisać, że jego soliterowy rodowód widać na każdym poziomie.

Pomału ruszyliśmy w kierunku do pękatego, wydętego, przysadzistego pnia, który w pewnym stopniu może się kojarzyć ze zdeformowaną beczką. Zdeformowanie powstało na skutek ogromnego ciężaru naciskającego ją od góry. 

Po oględzinach pnia stało się jasne, że nie będzie można przyjąć wyniku pomiaru jego obwodu na poziomie pierśnicy, jako tego, który jest zgodny z zasadami obowiązującymi w dendrometrii, ponieważ poniżej poziomu pierśnicy, obwód pnia jest mniejszy.

Rozpoczęła się seria pomiarów i operacja ustalenia poziomu z najchudszym obwodem pnia od jego podstawy do wysokości pierśnicy.

Według tree hunterów, najchudszy obwód pnia platana znajduje się na poziomie 65 cm od jego podstawy.

Po okrążeniu taśmą pnia drzewa, nadszedł czas na jej solidne naciągnięcie i odczytanie wyniku pomiaru. Otrzymany wynik wyniósł 831 cm! Tymczasem – jak słusznie zauważył kolega Marek, w Rejestrze Polskich Drzew Pomnikowych Piotra Gacha, najgrubszy wpisany do tej bazy platan woj. opolskiego to osobnik rosnący w Opolu na Placu Wolności, którego obwód pnia na poziomie 100 cm wynosi 728 cm.

Zatem – przynajmniej w odniesieniu do bazy kolegi Piotra Gach, tree hunterzy oficjalnie “ustrzelili” najgrubszego znanego i zmierzonego platana klonolistnego, który rośnie na terenie woj. opolskiego.

Według stanu na 2 grudnia 2024 r. w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody, najgrubszym platanem klonolistnym woj. opolskiego o statusie pomnika przyrody jest ten sam platan, który figuruje w Rejestrze Polskich Drzew Pomnikowych. Podany w rejestrze obwód pnia drzewa to 719 cm ( Platan_klonolistny_w_Opolu_na_Placu_Wolności ).

Za to olbrzym z Mąkoszyc nigdzie nie figuruje, ponieważ… do dzisiaj nie został powołany na pomnik przyrody… Po raz kolejny mamy do czynienia z dość kuriozalną sytuacją. W rejestrze pomników przyrody odnajdziemy wiele platanów, których obwody pni mają zaledwie 250/300 cm, tymczasem najgrubszy (prawie 8,5 metra!) znany platan nie posiada pomnikowego statusu.

Drzewo to zachwyca nie tylko potężnymi gabarytami, ale również bardzo malowniczym pokrojem. Ogromny, beczkowato z jednej i maczugowato z drugiej strony rozszerzony pień, pokrywają masywne zgrubienia. Po pniu delikatnie wspina się bluszcz pospolity. Wnętrze pnia jest w dużej części wypróchniałe i rozłożone przez grzyby.

Od zachodniej strony pień zieje dość okazałą dziuplą, która nadaje drzewu charakterystyczne “oko”. Stan techniczny drzewa jest dobry, a kondycja zdrowotna jeszcze lepsza.

Koronę drzewa budują długachne, regularnie wijące się we wszystkich kierunkach konary, z których pierwsze wyrastają z pnia już na wysokości około 2 metrów od gruntu.

Korona jest solidnie ugałęziona i przytłacza swoją okazałością. Doprawdy trudno uwierzyć, że do tej pory w Internecie nie można było znaleźć więcej informacji o tym platanie i jego solidnej dokumentacji fotograficznej.

Można przyjąć, że gdyby miejscowy człowiek nie zagadał do tree hunterów i nie zaprowadził do drzewa, to potężny platan z Mąkoszyc, prawdopodobnie nadal pozostałby drzewem znanym głównie mieszkańcom tej miejscowości.

Park w Mąkoszycach platanami stoi, o czym przekonaliśmy się kilkanaście metrów dalej.

♦ (2) Platan klonolistny – 673 cm ♦

W bezpośrednim sąsiedztwie rekordowego platana rośnie drugi okazały egzemplarz tego gatunku. Wprawdzie nie jest on aż tak ogromny, jednak na pewno mamy tutaj do czynienia z drzewem w okazałych rozmiarach.

W przeciwieństwie do olbrzyma, drugi platan odznacza się dużo mniejszą ilością konarów oraz wyższym i bardziej wysmukłym pniem.

Również pomiar obwodu pnia drzewa nie przysparza większych problemów. Pień na poziomie pierśnicy nie ma zgrubień lub narośli zawyżających wynik, natomiast poniżej poziomu pierśnicy, platan rozszerza się a nie zwęża, jak to miało miejsce przy olbrzymie.

Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 673 cm. To również jest bardzo dobry wynik, który aż o 373 cm przekracza minimalny pomnikowy obwód dla tego gatunku drzewa. Okaz nie został powołany na pomnik przyrody.

Drzewo charakteryzuje nieco wyżej wysklepiona korona, która – jak na okazałego platana, nie jest zbyt szeroka. Stan zdrowotny drzewa jest dobry, podobnie jak jego stan techniczny.

Wnętrze pnia jest wypróchniałe o czym świadczy niewielka dziupla przy jego podstawie, przez którą można zajrzeć do niewidocznej (ciemnej) strony drzewa. 

Jak to najczęściej ma miejsce przy wielkich platanach, na pniu notuje się zgrubienia i nieregularności. Czasami wygląda to tak, jak zastygły wosk spływający z góry do dołu.

Natomiast z powyższej perspektywy, pień może kojarzyć się z ogromną nogą jakiegoś prehistorycznego gada.

Po obejrzeniu i zmierzeniu dwóch, jakże spektakularnych platanów, poszliśmy obejrzeć trzecie drzewo, które jest najchudsze z całego trio.

♦ (3) Platan klonolistny z dziuplą ♦

Trzeci platan to najchudszy osobnik. Nie zmierzyliśmy go, ponieważ platanów o podobnych gabarytach i wyglądzie widzieliśmy już bardzo dużo.

Opisywany osobnik zaskoczył największą dziuplą, do której bez problemu może wejść człowiek. Poza tym, drzewo to z całej platanowej trójki, może pochwalić się największą ilością pnącego się po jego pniu bluszczu pospolitego.

A więc drzewna strategia przyciągania i zwracania na siebie uwagi przez tree hunterów jest skuteczna. Jak nie grubością pnia i rozłożystością korony to dziuplą i bluszczem. ;))

Stan zdrowotny i techniczny okazu można określić jako zadowalający/dobry. Na koniec poszliśmy obejrzeć jeszcze jedno, znacznie wyróżniające się drzewo w parku.

♦ (4) Dąb szypułkowy 581 cm ♦

To rosnący na skraju założenia, dobrze widoczny i wyeksponowany dąb szypułkowy o masywnym, walcowatym i krótkim pniu.

Drzewo rośnie na płaskim podłożu, chociaż jego napływy korzeniowe, wyraźnie podniosły grunt do góry i obecnie dąb sprawia wrażenie jakby rósł na wypukłości terenu. Podstawa pnia drzewa została malowniczo przyozdobiona mchami.

Obwód pnia dębu na poziomie pierśnicy wynosi 581 cm. Pomimo tego drzewo to – podobnie jak parkowe platany, nie zostało objęte ochroną pomnikową.

Korona drzewa w wyższych patiach jest dosyć asymetryczna, luźna, wykazująca żywotność. Niektóre konary uległy naturalnemu wyłamaniu.

Kondycja zdrowotna drzewa jest dobra, podobnie wygląda stan techniczny okazu. I pomyśleć, że tak wspaniałe drzewa mogły zostać pominięte przez tree hunterów, gdyby nie zbieg okoliczności i rozmowa ze starszym Panem, który zaprowadził nas do dendrologicznych skarbów.

O pomnikowym dębie “Jerzy” i pozostałych okazach, które zaprezentowałem w tym wpisie, można przeczytać artykuł na blogu Marka pod tym linkiem: Dąb szypułkowy „Jerzy” z Mąkoszyc (gmina Lubsza, opolskie). Zapraszam do lektury.