Skip to content
(12) Jesion wyniosły “Twardoskóry” z Twardogóry Sycowskiej.

W dwunastym wpisie tegorocznego cyklu pereł dendroflory Wzgórz Twardogórskich i okolic przenoszę się do centrum Twardogóry – miasteczka urokliwego z klimatem i ciekawą historią. Wiele razy byłem w Twardogórze i zapewne nie raz odwiedzę ją podczas moich wędrówek po Wzgórzach Twardogórskich. Artkuł rozpoczynam od słynnej świątyni ewangelickiej, tj. szachulcowego kościoła św. Trójcy i Matki Boskiej na wzniesieniu.

Obecnie obiekt nie jest użytkowany. Został wybudowany w latach 1877 – 1879. Pracami budowlanymi kierował cieśla H. Dresyer. W 1 połowie XX wieku został przebudowany. W latach 70 XX wieku został gruntownie wyremontowany. Jest nazywany Małym lub Polskim.

U podnóża kościoła na skwerze znajduje się posąg Herkulesa. Posąg pierwotnie stał w oranżerii pałacu w Goszczu a następnie przy bramie wjazdowej na teren pałacu w Twardogórze. Niszczejąca figura decyzją burmistrza Twardogóry w 2011 r. została poddana renowacji, którą zakończono jesienią 2011 r. Rzeźba Herkulesa walczącego z Hydrą lernejską powstała na zlecenie hrabiego Heinricha von Reichenbacha właściciela majątku i pałacu w Goszczu. Posąg wykonał prawdopodobnie w 1730 r. świdnicki rzeźbiarz Georg Leonard.

Posąg przedstawia Herkulesa w kontrapoście zamachującego się do ciosu maczugą trzymaną w obu rękach. U stóp herosa leży pokonana Hydra, na której trzyma prawą nogę. Jest to scena nawiązująca do drugiej pracy Herkulesa, jaką mu zlecił zgodnie z wyrocznią delficką król Eurysteusz. Była to kara za wymordowanie rodziny w obłędzie zesłanym na niego przez boginię Herę.

Za kościołem możemy skręcić na prawo i maszerować ścieżką wzdłuż potoku Skorynia (lewym dopływem Prądni), która z kolei jest lewym dopływem rzeki Barycz. Największe miasto, przez które przepływa Skorynia to właśnie Twardogóra. W 2010 roku, wzdłuż brzegów Skoryni, wybudowano ścieżkę spacerowo-rekreacyjną.

Po przejściu niecałych 150 metrów dojdziemy do mostku nad Skorynią i drzewa, które rośnie tuż obok budowli. Jest to ciekawy egzemplarz jesionu wyniosłego. Drzewo zostało nazwane “Twardoskórym”.

Na mocy uchwały Nr L.420.2022 Rady Miejskiej w Twardogórze z dnia 26 maja 2022 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody na terenie Gminy Twardogóra, okaz został objęty ochroną pomnikową. Warto dodać, że uchwała sankcjonuje ochronę również dla dębów – “Bliźniaka” i “Henryka” za Przysiółkiem Wesółka, dębu “Golanin”/”Goluś” z Goli Wielkiej i dębu “Silny Duch” z parkowej polany w Goszczu.

Jesion “Twardoskóry” odznacza się dość nietypową budową. Jesiony, kojarzone są przede wszystkim jako bardzo okazałe, wysokie drzewa (nawet na ponad 40 metrów), które – zgodnie ze swoją nazwą gatunkową, są “wyniosłe” ponad inne gatunki drzew, przez co imponują wielkością oraz prostymi, długimi pniami (kłodami).

Tymczasem jesion “Twardoskóry” na dzień powołania go na pomnik przyrody ożywionej, mierzył 18 metrów wysokości, a jego obwód pnia na wysokości pierśnicy wynosił 310 cm. Pień okazu oznaczono stosowną tabliczką.

Drzewo rośnie jako soliter na otwartej przestrzeni z całorocznym dostępem do wody i nie musi konkurować z innymi okazami o dostateczną ilość światła słonecznego. Umiejscowił się na stoku, a więc dla utrzymania statyki, efektownie “rozlał” napływy korzeniowe.

To jeden z jego znaków rozpoznawczych i najbarwniejszych fragmentów w budowie. Warto zauważyć, że dzięki temu część odziomkowa pnia, gwałtownie się rozszerza przez co wizualnie, drzewo może być odbierane jako grubsze niż jest w rzeczywistości.

Bardzo krótki pień na wysokości około 3 metrów nad gruntem rozchodzi się na kilka konstrukcyjnych konarów, które budują koronę “Twardoskórego”.

Stan techniczny drzewa jest dobry. Kondycja zdrowotna również, jedynie w koronie notuje się niewielką ilość posuszu.

Gdy staniemy przy pniu “Twardoskórego”, możemy spojrzeć na płynący wąskim nurtem potok Skorynia. Wracając jeszcze do nazwy drzewa – zaproponowali ją mieszkańcy gminy Twardogóra.


Można odnieść wrażenie, że drzewo próbuje swój niewielki wzrost i krótki, niezbyt gruby pień, “nadrobić” napływami korzeniowymi, aby czymś zaskoczyć i się wyróżnić.

Dla mnie wcale nie musi. Myślę, że to właśnie nietypowo “karłowata” sylwetka drzewa z gwałtownie rozszerzającą się podstawą pnia, na tyle urzekły ludzi, że postanowili ustanowić drzewo pomnikiem przyrody.

W dotychczasowych cyklach pereł dendroflory, jesiony pojawiały się rzadko. Najcenniejsza jest stara aleja jesionowa w Bukowinie Sycowskiej i kilka okazałych jesionów, które rosną w zadrzewieniu otaczającym stację kolejową w Międzyborzu. Dobrze, że do pereł dołączył “Twardoskóry”.
P O D S U M O W A N I E

1) W Twardogórze na działce nr 1/16 AM 25, obręb Twardogóra, tuż obok mostku przerzuconego nad potokiem Skorynia, rośnie pomnikowy jesiony wyniosły, którego mieszkańcy gminy Twardogóra nazwali “Twardoskórym”. Drzewo wyróżnia się bardzo krótkim jak na ten gatunek pniem i silnie rozszerzoną szyją korzeniową.

2) Zgodnie z danymi zawartymi w uchwale z 26 maja 2022 r., na mocy której powołano drzewo na pomnik przyrody, obwód pierśnicowy pnia jesionu wynosi 310 cm, a wysokość 18 metrów. Stan zdrowotny i techniczny drzewa jest dobry.

3) Jesion “Twardoskóry” to ciekawy osobnik, który ze względu na nietypową budowę i przyjemne dla oka miejsce w którym rośnie, stanowi lokalną atrakcję przyrodniczą. Dobrze, że ktoś go zauważył i postanowił zgłosić jako kandydata na pomnik przyrody.
Po Twardogórze ponownie przenoszę się na tereny leśne. Obiektem mojego zainteresowania będzie piękny okaz brzozy brodawkowatej, który rośnie w lasach Klonowa. Nie jest to szczególnie okazałe na grubość drzewo, ale posiada w sobie wiele dendro-zalet i odznacza się osobliwym pięknem.
Nasza strona internetowa używa plików cookies (tzw. ciasteczka) w celach statystycznych, reklamowych oraz funkcjonalnych. Dzięki nim możemy indywidualnie dostosować stronę do twoich potrzeb. Każdy może zaakceptować pliki cookies albo ma możliwość wyłączenia ich w przeglądarce, dzięki czemu nie będą zbierane żadne informacje.Akceptuję Odrzucić Więcej Polityka prywatności & Cookies