(15) Pomnikowe lipy drobnolistne w Międzyborzu Sycowskim.

W cyklach pereł dendroflory Wzgórz Twardogórskich, wiele razy prezentowałem wyróżniające się drzewa z Międzyborza, przy czym prawie zawsze były to okazy rosnące na terenie leśnym. Wyjątkiem był wpis dotyczący drzewostanu zlokalizowanego w pobliżu stacji kolejowej PKP ( Perły dendroflory Wzgórz Twardogórskich 2016. (13) Drzewostan wokół stacji kolejowej w Międzyborzu Sycowskim. ). Ten artykuł jest drugim wyjątkiem. Od stacji kolejowej przenoszę się do ścisłego centrum miasta.

Po drodze mijam bardzo ładny i zadbany budynek, będący obecnie siedzibą władz Gminy i Miasta Międzybórz. Warto zwrócić uwagę na rosnący tam okazały dąb szypułkowy i buk pospolity w formie purpurowej (czerwono-listnej). Miejscem docelowym jest natomiast wzniesienie terenu i znajdujący się na nim kościół.

Jest to kościół (filialny) świętego Krzyża należący do Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Sycowie i Międzyborzu. Świątynia została wybudowana w 1839 roku w stylu neoklasycystycznym na planie krzyża greckiego na miejscu poprzedniej spalonej w 1836 roku. Kościół posiada wieżę zwieńczoną galeryjką z hełmem iglicowym. Przy kościele rosną lipy drobnolistne, które zostały powołane na pomnik przyrody na mocy uchwały z dnia 17.10.2004 r. Wojewody Dolnośląskiego w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Z CRFOP ( Lipy_drobnolistne_na_placu_kościelnym ) możemy dowiedzieć się, że początkowo w skład grupy pomnikowych drzew wchodziły cztery lipy, obecnie są to trzy egzemplarze, gdyż kilka lat temu jedna lipa złamała się i runęła na ziemię. W rejestrze tym podano jedynie obwód pnia i wysokość jednego drzewa, tj. 327 cm w “pasie” i 22 metry w pionie.

Dwie pozostałe lipy mają bardzo podobne parametry. Na wszystkich drzewach można odnaleźć ślady ingerencji chirurgicznej, naturalne blizny po wyłamanych konarach/gałęziach, a także ubytki w pniach związane z działalnością grzybów i częściowym wypróchnieniem ich wnętrza.

Na pniach drzew przyczepiono charakterystyczne tabliczki, którymi oznacza się pomniki przyrody. Za to nigdzie nie odnalazłem jakiejś tablicy informacyjnej, z której dowiedziałbym się, dlaczego drzewa objęto ochroną i co je wyróżnia na tle innych lip? Być może jest to legenda, ewentualnie wydarzenie związane z przykościelnymi lipami, itp.

Z punktu widzenie tree huntera, międzyborskie lipy objęte pomnikowym statusem, nie wyróżniają się ani rozmiarami, ani wiekiem, ani też wyjątkową budową i sylwetką na tle tysięcy innych lip. Podobnych drzew ‘Tilia cordata’ mamy bez liku. Ich pomnikowy status, ewentualnie można tłumaczyć wartością krajobrazową, gdyż drzewa rosnące na wzniesieniu przy Świątyni wyglądają całkiem przyzwoicie.

Poza pomnikowym trio, wciąż możemy oglądać szczątki czwartej lipy, które leżą w pobliżu zdewastowanego muru. Po drzewie pozostał też pień.

Gdyby nie pomnikowy status przykościelnych lip, drzewa nie zostałyby zakwalifikowane przeze mnie do cyklu pereł dendroflory Wzgórz Twardogórskich z powodów o których wyżej wspomniałem.

Argumentując pomnikowy status lip, można też powołać się na wartość przyrodniczą drzew oraz pozostawionego, martwego drewna po osobniku który się złamał.

Opisując ogólnie stan zdrowotny i techniczny drzew należy wskazać, że wszystkie lipy były mocno redukowane w koronie, prawdopodobnie ze względów bezpieczeństwa. Dolne konary i gałęzie zostały usunięte, korony okazów są nieregularne, częściowo zbudowane na bazie pędów wtórnych.

Duża ingerencja chirurgiczna, być może również specyfika siedliska (suche z dużą ekspozycją słoneczną) spowodowały, że drzewa wyglądają dość rachitycznie i po prostu słabo. Zatem stany (zdrowotne i techniczne) lip są średnie i raczej nie rokujące na poprawę.

W stanie bezlistnym, można wyraźnie dostrzec morfologiczne bolączki drzew. Ubytki, wypróchnienia i suchoczuby, znajdują się na każdym egzemplarzu.

Według mnie – drzewa nie mają szansy na osiągnięcie potężnych gabarytów i przeżycie kilkuset lat. Jednak lipy to waleczne rośliny, mocą pędów odroślowych mogą jeszcze zaskakiwać żywotnością przez długi czas.

Mimo wszystko należy docenić, że drzewa w ogóle są i urozmaicają plac kościelny, który dzięki ich obecności nie topi się w słonecznym gorącu podczas letnich miesięcy. Lipy dają cień i chłód, a w okresie kwitnięcia, nasycają powietrze powalającym aromatem.

P O D S U M O W A N I E

1) W Międzyborzu Sycowskim na placu kościelnym, obok kościoła świętego Krzyża rośnie grupa trzech lip drobnolistnych, które powołano na pomnik przyrody ożywionej. Początkowo grupę stanowiły 4 drzewa, jednak kilka lat temu, jeden osobnik złamał się i został pozbawiony pomnikowego statusu. Jego pień i pocięte fragmenty pozostawiono na miejscu.

2) Obwody pni drzew na poziomie pierśnicy wynoszą około 330 cm, wysokość okazów przekracza 20 metrów. Na wszystkich lipach notuje się liczne ślady ingerencji chirurgicznej w koronach, blizny po naturalnie wyłamanych konarach, ubytki na pniach związane z działalnością grzybów, natomiast ich kondycja zdrowotna oraz stan techniczny są średnie. Teren przy kościele to również dobry punkt widokowy na fragment panoramy Międzyborza.

Cykl pereł dendroflory Wzgórz Twardogórskich i okolic 2024 znalazł się na ostatniej prostej i zmierza do mety. Pozostał już tylko jeden wpis, w którym przeniosę się do Dziesławic, gdzie w samotności rośnie ciekawa i urokliwa sosna zwyczajna.