Perły dendroflory Wzgórz Twardogórskich i okolic.

Tuzy cyklu 2021. Część 1/2.

W najbliższym czasie na blogu, po trzech latach przerwy, rozpocznie się nowy cykl pereł dendroflory Wzgórz Twardogórskich i okolic. Zanim napiszę wstęp do niego, przybliżę w skrócie w dwóch wpisach, sylwetki okazów zaprezentowanych w ostatnim cyklu, czyli w 2021 roku. W przyszłym tygodniu opublikuję drugi artykuł. Oprócz tego, zakończę opisywanie wyprawy bąkowskiej (kujawsko-pomorskiej) z października 2023 roku – w jednym wpisie zaprezentuję założenie parkowo-pałacowe w Rulewie, w drugim podsumuję całą wyprawę.

Dzisiaj przypominam pierwszą trzynastkę wyjątkowych drzew, które podbiły duszę tree huntera i zostały uroczyście mianowane perłami dendroflory Wzgórz Twardogórskich i okolic 2021. Rozproszone w terenie, często oddalone od siebie o kilka kilometrów, stanowią bezceny walor krajobrazowy i przyrodniczy tych terenów. Zapraszam do lektury.

(1) Dąb bezszypułkowy “Gajowy” z Bukowiny Sycowskiej.

(obwód pierśnicowy pnia 402,50 cm)

Dąb bezszypułkowy “Gajowy” z Bukowiny Sycowskiej to jeden z najgrubszych (o ile nie najgrubszy) osobników tego gatunku rosnących na terenie miejscowości. Drzewo odznacza się ciekawą, wysmukłą sylwetką, licznymi stanowiskami mchów na pniu, zwłaszcza w dolnych partiach, obecnością grzybów pasożytniczych oraz siedliskiem największego gatunku mrówki – gmachówki drzewotocznej. Są agresywne, wielkie i piękne. Bardzo nie lubią jak ktoś kręci się w pobliżu drzewa.

Dąb “Gajowy” jest mi szczególnie bliski, ponieważ znam to drzewo on ponad 30 lat, a droga w pobliżu której rośnie była w latach 80 i 90-tych jedną z najczęściej uczęszczanych przez przyjezdnych ludzi na zbiory jagód w bukowińskich lasach, którą również dziesiątki razy przemierzałem.

(2) Buk zwyczajny “między życiem a śmiercią” z Bukowiny Sycowskiej.

(obwód pierśnicowy pnia 402,50 cm)

Buk zwyczajny “między życiem a śmiercią” o obwodzie pierśnicowym pnia 435 cm i wysokości około 27 metrów rośnie w lasach Bukowiny Sycowskiej. Drzewo wykształciło masywne napływy korzeniowe, które malowniczo przyozdobione są mchami, a część napływów wygląda tak, jakby buk miał pazury lub szpony.

Najbardziej niezwykłe oblicze drzewa odnajdziemy w jego sylwetce i rozłupanym pniu. Otóż połowa drzewa wiele lat temu wyłamała się, wskutek czego pień został dosłownie rozerwany od środka. Druga połowa drzewa żyje i odznacza się dobrym stanem zdrowotnym, ale buk balansuje na krawędzi statyki w kiepskim technicznie pniu. W zależności od tego, z której strony oglądamy drzewo, widnieje przed nami życie, zieleń i witalność lub śmierć, zgnilizna oraz rozkład. Dla mnie zdumiewające jest to, jak skrajne oblicza prezentuje ten tajemniczy i osobliwy buk.

Poza wyglądem skłaniającym nawet najbardziej zatwardziałe ludzkie dusze do refleksji, buk “między życiem a śmiercią” należy też do nielicznych osobników tego gatunku, które w bukowińskich lasach przekraczają 400 cm obwodu pierśnicowego pnia.

(3) Buk zwyczajny “Borowy” z Bukowiny Sycowskiej.

(obwód pierśnicowy pnia 380 cm)

W lasach Bukowiny Sycowskiej rośnie niezwykle urodziwy buk zwyczajny “Borowy”, w dość dyskretnym i ukrytym miejscu, które nazwałem zdrobniale “borkiem” o obwodzie pierśnicowym pnia 380 cm i wysokości 30 metrów.

Perfekcyjna sylwetka, wspaniale malowniczy pień poryty mchami, dodatkowo idealne naświetlenie drzewa, które wzmacnia ekspresję jego sylwetki oraz wzorcowo ukształtowana, silnie ugałęziona i ulistniona korona składają się na dendrologiczne cudo, którym jest buk Borowy. Stan zdrowotny drzewa jest bardzo dobry.

(4) Buk zwyczajny wśród młodzieży między Bukowiną Sycowską a Golą Wielką.

(obwód pierśnicowy pnia 374 cm)

W lasach między Bukowiną Sycowską a Golą Wielką rośnie dorodny, pięknie ukształtowany i wyróżniający się w drzewostanie gospodarczym buk zwyczajny wśród młodzieży (czyli licznych młodych bukowych drzewek) o obwodzie pierśnicowym pnia 374 cm i wysokości 31 metrów. Drzewo zostało oznaczone literą “E” jako osobnik ekologiczny, czyli wyłączony z gospodarki leśnej.

Drzewo ma prosty, walcowaty pień z malowniczą “skarpetką” mchów na szyi korzeniowej i charakterystycznym “okiem” na wysokości około 2,5 metra. Korona rozłożysta, prawidłowo ukształtowana, posusz stanowi kilka procent. Buk znajduje się w dobrej kondycji zdrowotnej i w przyzwoitym stanie technicznym.

(5) Buk zwyczajny “Leszy” między Bukowiną Sycowską a Twardogórą Sycowską.

(obwód pierśnicowy pnia 426 cm)

W lasach między Bukowiną Sycowską i Twardogórą Sycowską rośnie “buk zwyczajny Leszy” o obwodzie pierśnicowym pnia 426 cm i wysokości 33 metrów. Jest to znacznie wyróżniające się drzewo w gospodarczych buczynach tych terenów o strzelistej kłodzie i wysoko wysklepionej koronie.

Drzewo ma malowniczo rozbudowaną i przyozdobioną szyję korzeniową, ale w części odziomkowej pnia notuje się znaczną zgniliznę i rozkład drewna, w związku z czym doszło też do nekrozy kory, która systematycznie odpada od pnia. W koronie widnieją ubytki w konarach (wyłamania), część gałęzi uschła, głównie w obrębie wierzchołków.

(6) Buk zwyczajny “Elf” między Bukowiną Sycowską a Twardogórą Sycowską.

(obwód pierśnicowy pnia 401 cm)

W lasach między Bukowiną Sycowską a Twardogórą Sycowską, w których dominuje bukowińska buczyna rośnie bardzo malowniczy i osobliwie wyglądający buk zwyczajny “Elf”. Drzewo mierzy w obwodzie pierśnicowym pnia 401 cm przy wysokości 32 metrów. Jedna z dolnych gałęzi przypomina zniekształconą głowę nosorożca z wyjątkowo długim rogiem.

Stan zdrowotny drzewa jest zadowalający, ale w części odziomkowej pnia i w szyi korzeniowej widoczna jest zgnilizna (rozkład drewna), a na samym pniu notuje się pęknięcia i nekrozę kory (odpadanie). Korona wysoko wysklepiona z ubytkiem kilku gałęzi i konarów oraz wyszczerbionymi częściami wierzchołkowymi. Jest to jeden z najbardziej malowniczych i baśniowo wyglądających buków tych terenów i należy do elity wśród bukowej starszyzny w bukowińskich buczynach.

(7) Kasztanowiec biały “Stróż” na cmentarzu w Goszczu.

(obwód pierśnicowy pnia 422,50 cm)

Na cmentarzu w Goszczu rośnie piękny, perfekcyjnie ukształtowany o regularnej, szerokiej i rozłożystej koronie kasztanowiec biały “Stróż”, którego obwód pierśnicowy pnia wynosi 422,50 cm, co stawia go w gronie najgrubszych drzew tego gatunku na Wzgórzach Twardogórskich i okolic.

Stan zdrowotny i techniczny drzewa należy uznać za bardzo dobre, chociaż na pniu z jednej strony pojawiła się martwica kory, której przyczyny nie znam. Oprócz tego kasztanowiec boryka się – jak wszystkie kasztanowce białe – ze szrotówkiem kasztanowcowiaczkiem, którego larwy porażają liście, powodując ich przedwczesne więdnięcie i opadanie, a w konsekwencji poważne zaburzenia w procesie fotosyntezy.

(8) Dąb szypułkowy “Bliźniak Mniejszy” za Przysiółkiem Wesółka.

(obwód pierśnicowy pnia 659 cm)

Na północ od Twardogóry za Przysiółkiem Wesółka rośnie potężny dąb szypułkowy “Bliźniak Mniejszy” o obwodzie pierśnicowym pnia 659 cm i wyjątkowo malowniczym oraz patriarchalnym wyglądzie. Jest to osobnik dwupniowy, którego pnie z każdej strony pokryte są guzami i zgrubieniami oraz stanowiskami mchów. Dąb “Bliźniak Mniejszy” nie został do tej pory powołany na pomnik przyrody.

Stan zdrowotny i fito-sanitarny drzewa jest dobry, uwzględniając jego zaawansowany wiek i naturalne procesy, które na nim zachodzą (wypróchnienia, wyłamania konarów i gałęzi, działalność grzybów, owadów, itp.). “Bliźniak Mniejszy” jest drugim najgrubszym wesółeckim dębem, zaraz po słynnym dębie “Bliźniaku” i zalicza się do czołówki najwspanialszych oraz najgrubszych drzew Wzgórz Twardogórskich i okolic.

(9) Dąb szypułkowy “Igrek” za Przysiółkiem Wesółka.

(obwód pierśnicowy pnia 508 cm)

Kilkaset metrów za Przysiółkiem Wesółka, po lewej stronie drogi oznaczonej jako zielony szlak rowerowy, a na dalszym jej odcinku również jako ul. Rybacka rośnie dąb szypułkowy “Igrek” o obwodzie pierśnicowym pnia 508 cm, z charakterystyczną listwą piorunową, wypróchniałym wnętrzem i kształtem korony przypominającej literę “Y”.

Jest to jeden z zapomnianych i nieznanych dębów tych terenów, chociaż – według mnie – także przestawia duża wartość przyrodniczą i atrakcję turystyczną. Drzewo warto podziwiać i oglądać wyłącznie w okresie, kiedy przyroda jest “łysa”, a więc listopad – początek kwietnia. Później bardzo trudno dostać się do “Igreka” i równie ciężko zrobić mu jakieś sensowne zdjęcie.

(10) Dąb szypułkowy “Czciciel światła” między Goszczem a Moszycami.

(obwód pierśnicowy pnia 524 cm)

W lesie moszycko-goszczańskim, w którym prezentowałem już wiele razy wyjątkowe osobliwości dendrologiczne (przepiękne i wielkie dęby szypułkowe) odnalazłem jeszcze jeden wyjątkowy dąb szypułkowy, który rośnie blisko skraju lasu w jego południowo-zachodnim sektorze. Jest to rozłożysty “Czciciel światła”, który w obwodzie pierśnicowym pnia mierzy 524 cm (zatem jest to 4. najgrubszy dąb tego lasu).

Drzewo charakteryzuje regularna, prawidłowo ukształtowana korona, z kilkoma naturalnymi wyłamaniami konarów i pochyłość pnia w kierunku zachodnim, na którym ciągnie się zabliźniona listwa piorunowa. Drzewo znajduje się w bardzo dobrej kondycji zdrowotnej. W sezonie wegetacyjnym dostęp do dębu jest dość utrudniony z uwagi na mocne zarośnięcie terenu w jego pobliżu.

(11) Pomnikowy dąb szypułkowy “Pradawny” z Drołtowic.

(obwód pierśnicowy pnia 446 cm)

Na zachód od wsi Drołtowice (woj. dolnośląskie, powiat oleśnicki, gmina Syców) w oddziale leśnym nr 160 rośnie grupa 5-ciu pomnikowych dębów szypułkowych, wśród których najchudszym drzewem jest “Pradawny”, którego obwód pierśnicowy pnia mierzy 446 cm przy wysokości 25 metrów i szacowanym wieku w 2016 roku na 340 lat.

Drzewo znajduje się w złym stanie technicznym i fito-sanitarnym, pień posiada liczne ubytki wgłębne, przechodzące w ubytek kominowy i podłużną martwicę od strony południowej. Do tego zdobią go malownicze mchy i zgrubienia. Korona “Pradawnego” jest mocno przerzedzona ze śladami po wyłamanych konarach i gałęziach oraz posuszem w granicach 50%. Pomimo tego, “Pradawny” wygląda niezwykle i wyjątkowo, jak na “Pradawnego” przystało. ;))

(12) Pomnikowy dąb szypułkowy “Prabór” z Drołtowic.

(obwód pierśnicowy pnia 637 cm)

Drugim pomnikowym drzewem z patriarchalnej piątki dębów ukrytych w oddziale nr 160 na terenie lasów Drołtowic jest potężny dąb szypułkowy “Prabór”, którego obwód pierśnicowy pnia wynosi 637 cm, wysokość 30 metrów i wiek 345 lat. Jest to najgrubszy dąb z całej piątki i najprawdopodobniej najgrubsze drzewo Drołtowic i okolic.

Prosty, mocarny pień zieje rozległą dziuplą po wyłamanym konarze i otwiera ubytek kominowy pnia. Korona dębu jest luźna i szeroka, a posusz stanowi w niej ponad 40%. Ogólny stan zdrowotny drzewa określiłbym jako adekwatny do wieku. Drzewo wciąż fascynuje walecznością i żywotnością.

(13) Pomnikowy dąb szypułkowy “Prehistoryk” z Drołtowic.

(obwód pnia na poziomie 75 cm – 498,50 cm)

Trzecim pomnikowym dębem z grupy 5-ciu drzew, które rosną na terenie leśnym w oddziale nr 160 w Drołtowicach jest zjawiskowy “Prehistoryk”, którego obwód pnia na wysokości 75 cm nad gruntem mierzy 498,50 cm, wysokość 25 metrów, a szacunkowy wiek wynosi 345 lat. Drzewo odznacza się bardzo oryginalnym pokrojem.

Na pniu “Prehistoryka” notuje się liczne martwice, wypróchnienia, zgrubienia, narośla, stanowiska mchów i kikuty po wyłamanych konarach, w tym jeden bardzo charakterystyczny skierowany do góry, który kojarzy mi się z prehistorycznym, trudnym do nazwania stworzeniem.

Korona dębu jest luźna z licznymi ubytkami i około 50-cio procentowym posuszem. Drzewo wygląda niezwykle osobliwie wśród otaczającego go drzewostanu.