Podsumowanie wycieczki “bąkowskiej” w dniach 7-8 października 2023 r.

W dniach 7-8 października 2023 roku duet tree hunterów w składzie Marek (pomniki-przyrody.pl) i Paweł czyli ja, udaliśmy się na dwudniową wyprawę do wybranych drzew rosnących na terenie Wielkopolski i woj. kujawsko-pomorskiego. Okazy, które wówczas odwiedziliśmy, zostały już opisane przez nas na blogach, ten wpis jest podsumowaniem tej świetnej i bardzo owocnej wycieczki, którą nazwaliśmy wycieczką “bąkowską”, gdyż jej najważniejszym punktem były słynne “Dęby Bąkowskie” rosnące w Bąkowie na terenie woj. kujawsko-pomorskiego.

(1) Pomnikowe dęby szypułkowe z Mielna – najgrubszy dąb “Mieliński”.

W Mielnie (woj. wielkopolskie, powiat gnieźnieński, gmina Mieleszyn) na terenie parku rośnie grupa 4. pomnikowych dębów szypułkowych, wśród których najpotężniejszym osobnikiem jest drzewo nazwane dębem “Mielińskim”. Pozostałe dwa okazy to “Wincenty” i “Hektor”. Nadane imiona nawiązują do Piotra Mielińskiego – właściciela Mielna w XV w. i jego synów. Ostatni mieliński dąb jest bezimienny.

Wybrane parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 878 cm (pomiar własny z 07.10.2023 r.), wysokość 23 metry (według danych z CRFOP), szacunkowy wiek 510 lat (według informacji z publikacji “Drzewa Polski…”, PWN 2015). W orzeczeniu z 1956 roku powołującym drzewa na pomniki przyrody, znacznie zawyżono ich wiek. Konsekwencją tego jest powielanie nieprawdziwych informacji w artykułach i wpisach dotyczących wieku mielińskich dębów. W rzeczywistości drzewa są co najmniej o połowę młodsze.

Dąb Mieliński charakteryzuje potężny, walcowaty i krótki pień, rozłożysta, nieregularna korona, liczne kikuty po wyłamanych konarach, dziuple (jedna nich była w przeszłości wypełniona betonowo-ceglaną plombą) oraz malownicze stanowiska mchów, które możemy odnaleźć zarówno na pniu, jak i w wyższych partiach drzewa. Obecnie stan zdrowotny okazu można uznać za zadowalający, adekwatny do wieku. W 2010 roku dęby z Mielna zostały wybrane w konkursie “Siedem Cudów Natury Powiatu Gnieźnieńskiego”, zorganizowanym przez Powiatowy Portal Informacyjny Informacjelokalne.pl. Natomiast Dąb Mieliński wśród parkowego drzewostanu jest zdecydowanym cudem numer jeden.

⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowe dęby szypułkowe z Mielna. Najgrubszy dąb “Mieliński”.

(2) Pomnikowe dęby szypułkowe z Mielna – pozostałe okazy.

Najbliżej ogromnego dębu “Mielińskiego” rośnie dąb “Wincenty”. Jego pień jest bardzo charakterystyczny z uwagi na podłużną, ciągnącą się na całej długości listwę piorunową, którą drzewo systematycznie próbuje zalać tkanką.

Aktualny (według stanu na 07.10.2023 r.), obwód pnia dębu na wysokości pierśnicy wynosi 502,50 cm. To całkiem sporo, jednak bliska obecność ponad 8,5-metrowego w obwodzie “Mielińskiego” olbrzyma powoduje, że drzewo wydaje się chude. Gdyby rosło samotnie na otwartej przestrzeni, sprawiałoby wrażenie grubszego i masywniejszego. Wysokość okazu wynosi 25 metrów.

Trzeci pomnikowy dąb to “Hektor”, chociaż dosadniej należy napisać kikut Hektora. Historycznie drzewo osiągnęło 499 cm w obwodzie pierśnicowym pnia i wysokość 19 metrów (dane z CRFOP). Obecnie w każdym sezonie okaz chudnie i zmniejsza obwód pnia.

Ostatni pomnikowy dąb ze słynnej mielińskiej czwórki szypułkowej to okaz, który rośnie w narożniku działki, za ogrodzeniem posesji nr 5 czyli na posesji prywatnej. Drzewo w dużym stopniu przypomina dąb “Wincenty”. Ma podobną budowę i sylwetkę, a także gabaryty. Według CRFOP, obwód pnia drzewa na wysokości pierśnicy wynosi 500 cm przy wysokości 20 metrów. Stany: techniczny i zdrowotny okazu są dobre. Bezimienny osobnik miał więcej szczęścia i nie został porażony piorunem jak dąb “Wincenty”.

⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowe dęby szypułkowe z Mielna – pozostałe okazy.

⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowe dęby z Mielna (pow. gnieźnieński, gm. Mieleszyn).

(3) Pomnikowy dąb szypułkowy “Chrobry” w Reczu.

W Reczu (woj. kujawsko-pomorskie, powiat żniński, gmina Rogowo), przy głównej drodze pośrodku wsi, naprzeciwko zabytkowego dworku rośnie potężny i czarujący dąb szypułkowy “Chrobry”, który od 1960 roku jest chroniony prawnie jako pomnik przyrody ożywionej.

Wybrane parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 814 cm (pomiar własny z 07.10.2023 r.), wysokość 25 metrów (według danych z CRFOP), szacunkowy wiek drzewa według stanu na 2024 rok – 363 lata (przyjmując dane z publikacji “Drzewa Polski…”, PWN 2015). Część wpisów i artykułów o “Chrobrym” błędnie podaje, że dąb liczy sobie aż 850 lat.

Drzewo odznacza się bardzo malowniczym pokrojem, odziomek posiada butelkowaty kształt i zwęża się gwałtownie na wysokości ok. 4 m. Wnętrze dębu jest w znacznym stopniu puste (wypróchniałe) i zieje charakterystyczną dziuplą o łezkowatym kształcie. Pień okazu wzmocniono metalowymi prętami. “Chrobry” odznacza się dobrym stanem zdrowotnym, korona dębu co roku pokrywa się bardzo gęstym garniturem liści. Drzewo jest chlubą i przyrodniczą perłą miejscowości.

⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowy dąb szypułkowy “Chrobry” w Reczu.

⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Dąb Chrobry z Recza (gm. Rogowo, kujawsko – pomorskie).

(4) Dęby Bąkowskie cz. 1/3. Pomnikowy dąb szypułkowy “Jan Kazimierz II”. Najstarszy żywy dąb w kraju.

W Bąkowie (woj. kujawsko-pomorskie, powiat świecki, gmina Warlubie) na rozległej łące, po lewej stronie drogi nr 391 Rulewo – Warlubie, w pobliżu zabytkowego parku rośnie obecnie najstarszy żywy dąb szypułkowy w Polsce “Jan Kazimierz”, którego wiek został potwierdzony naukowo. Jednocześnie drzewo należy do ścisłego grona najgrubszych krajowych dębów. Od 1991 roku objęte jest ochroną pomnikową.

Wybrane parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 1057 cm (pomiar własny z 07.10.2023 r.), obwód pnia na poziomie 0,3 m nad gruntem – 989 cm (pomiar własny z 07.10.2023 r.), wysokość dębu 15 metrów (według danych z CRFOP), wiek 731 lat – według stanu na 2024 rok (na podstawie badań dra C. Pacyniaka „Najstarsze drzewa w Polsce”, Warszawa 1992 r.).

Okaz znajduje się w złym stanie technicznym (pień jest całkowicie wypróchniały, a z jednej strony znajduje się w nim potężna dziupla sięgająca od podstawy do wysokości kilku metrów). Jednakże dąb zachwyca żywotnością, gdyż większość konarów i gałęzi budujących koronę olbrzyma, co roku obficie pokrywa się gęstym ulistnieniem. Do tego sam pień ozdabiają niezwykle malownicze narośle i zgrubienia, które autorowi kojarzą się z chmurami mammatus, będącymi jednymi z najbardziej niezwykłych tworów pary wodnej na niebie.

Dąb szypułkowy “Jan Kazimierz” to ikona najwspanialszych rodzimych drzew, królewski wygląd, potężne gabaryty, własna liga, do której dożywają tylko nieliczni wybrańcy losu. Pomimo tego okaz jest wciąż mało znany, o czym świadczy chociażby zajęcie 13. miejsca (447 głosów) w krajowym konkursie Drzewo Roku 2017.

⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Dęby Bąkowskie cz. 1/3. Pomnikowy dąb szypułkowy “Jan Kazimierz II”. Najstarszy żywy dąb w kraju.

⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Jan Kazimierz z Bąkowa – najstarszy dąb w Polsce (gm. Warlubie, kujawsko – pomorskie).

(5) Dęby Bąkowskie cz. 2/3. Dębowi Bracia.

W grupie tzw. Dębów Bąkowskich stanowiących jedno z ciekawszych skupisk pomnikowych drzew tego gatunku rosnących w Polsce, znajdują się między innym dwa okazy (Dębowi Bracia), rosnące blisko siebie po tej samej stronie drogi co olbrzymi dąb “Jan Kazimierz”. Oba drzewa to potężni weterani, którzy zachwycają miłośników sędziwych dębów.

Grubszy dąb odznacza się masywnym, charakterystycznie rozdwojonym pniem. Z jednej strony widnieje w nim potężna dziupla. Wnętrze pnia jest niemal całkowicie rozłożone przez grzyby. Koronę stanowi kilka potężnych, w większości dobrze jeszcze ulistnionych konarów.

Aktualne parametry dębu wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 828 cm (pomiar własny 07.10.2023 r.), wysokość 18 metrów, szacunkowy wiek 509 lat – według stanu na 2024 rok (na podstawie informacji z albumu “Drzewa Polski…”).

Drugi (chudszy) z Dębowych Braci to osobnik charakteryzujący się śladami po wyłamaniu kilku masywnych grubych konarów na poziomie kilku metrów nad gruntem i znacznym wypróchnieniu pnia. Wnętrze drzewa jest zasiedlone przez szerszenie. Wybrane parametry dębu wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 627 cm (pomiar własny z 07.10.2023 r.), wysokość okazu 23 metry (według danych z CRFOP), wiek – brak danych.

⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Dęby Bąkowskie cz. 2/3. Dębowi Bracia.

(6) Dęby Bąkowskie cz. 3/3. Polne solitery.

Po prawej stronie drogi przebiegającej z Bąkowa do Warlubia rosną jeszcze dwa potężne dęby szypułkowe wchodzące w skład grupy “Dębów Bąkowskich”, które nazwałem Polnymi Soliterami. Oba okazy również są chronione jako pomniki przyrody ożywionej.

Aktualne parametry grubszego solitera wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 767 cm (pomiar własny 07.10.2023 r.), wysokość 25 metrów (według danych z CRFOP), szacunkowy wiek 409 lat – według stanu na 2024 rok (na podstawie informacji z albumu “Drzewa Polski…”).

Natomiast parametry chudszego solitera wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 625 cm (według danych z CRFOP), wysokość 24 metry (według danych z CRFOP), wiek – nie podano.

⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Dęby Bąkowskie cz. 3/3. Polne solitery.

⇒ Link do artykułu na blogu Marka: „Bąkowskie Dęby” w gminie Warlubie (pow. świecki).

(7) Pozostałe pomnikowe drzewa w Bąkowie.

Pozostałe pomnikowe drzewa w Bąkowie znajdziemy m.in. w przypałacowym parku. Pierwszym z nich jest dąb szypułkowy – piękny i dorodny osobnik, który rośnie w reprezentatywnym miejscu. Według CRFOP, obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 512 cm, wysokość okazu 28 metrów, wieku nie podano.

Drugim egzemplarzem jest buk pospolity w odmianie płaczącej. Według informacji z CRFOP, obwód pnia drzewa na poziomie pierśnicy wynosi 295 cm, wysokość 25 metrów, wieku nie podano. Pień rośliny nie należy do zbytnio okazałych, ale przy buku w odmianie płaczącej ma to drugorzędne znaczenie. Najważniejszy jest nieprawdopodobny wygląd drzewa, jego wyjątkowo efektowny pokrój i sylwetka. Pod zwisającym okapem setek gałęzi i tysięcy liści istnieje zaczarowany świat!

Całkowitym przeciwieństwem buka “penduli”, jeżeli chodzi o wygląd jest drugi pomnikowy buk zwyczajny, a raczej jego resztki. Drzewo całkowicie utraciło koronę i obecnie pozostał po nim martwy i wysoki na kilka metrów pień, z którego prawie w całości odleciała już kora. Przed zamarciem, obwód pnia drzewa na wysokości pierśnicy wynosił 395 cm, a jego wysokość 25 metrów (dane z CRFOP). W rejestrze jest jeszcze mowa o pomnikowej lipie drobnolistnej, ale tree hunterom nie udało się dokładnie ustalić, które to jest drzewo (brak oznaczeń, kilka podobnych gabarytowo lip rosnących obok siebie).

♦ Grupa dębów przydrożnych ♦

Ostatnie pomnikowe drzewa w Bąkowie (terytorialnie jest to już Warlubie) rosną obok skrzyżowania dróg Rulewo – Warlubie – Bakowski Młyn, przy ul. Bąkowskiej 42. Jest to grupa dwóch dębów szypułkowych. Według danych w CRFOP, obwód pnia na wysokości pierśnicy grubszego dębu wynosi 446 cm, wysokość 22 metry, a chudszego okazu 280 cm przy wysokości 18 metrów. W rejestrze nie podano wieku drzew.

⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pozostałe pomnikowe drzewa w Bąkowie.

⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowe drzewa w Bąkowie (gm. Warlubie, kujawsko – pomorskie).

(8) Pomnikowa aleja dębowa w Warlubiu.

Zgodnie z informacjami zawartymi w CRFOP, w skład pomnikowej alei przydrożnej wchodzi 37 drzew, w tym:

⇒ 22 dęby szypułkowe, których obwody pni wynoszą od 372 do 135 cm,
⇒ 10 jesionów wyniosłych, których obwody pni wynoszą od 232 do 145 cm,
⇒ 4 dęby bezszypułkowe, których obwody pni wynoszą od 310 do 382 cm,
⇒ 1 klon zwyczajny o obwodzie pnia 178 cm.

Na mocy uchwały Nr XXIV/136/2016 Rady Gminy Warlubie z dnia 25 października 2016 r. w sprawie zniesienia form ochrony przyrody, 3 drzewa zostały pozbawione pomnikowego statusu, tj. 2 dęby szypułkowe i jesion wyniosły. Zatem obecnie chronione są 34 egzemplarze.

W alejach drzew, najczęściej spotykamy drzewa znajdujące się w różnym stanie technicznym i zdrowotnym. Tutaj mamy potwierdzenie tej reguły. Niektóre okazy już zamierają, inne zachwycają kondycją, a część wygląda przyzwoicie, jednak odznacza się ubytkami, towarzystwem grzybów lub śladami/bliznami po różnych zdarzeniach losowych.

⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowa aleja dębowa w Warlubiu.

⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Aleja dębowa w Warlubiu (pow. świecki, kujawsko – pomorskie).

(9) Lipa drobnolistna “Bona” w Warlubiu.

W Warlubiu (woj. kujawsko-pomorskie, powiat świecki, gmina Warlubie), w pobliżu stacji kolejowej rośnie bardzo okazała lipa drobnolistna “Bona”, która w latach 1991-2022 była chroniona jako pomnik przyrody ożywionej. Zdjęcie ochrony jest związane z zaplanowanymi w tym miejscu robotami budowlanymi na odcinku linii kolejowej nr 131.

Obwód pnia drzewa na wysokości pierśnicy wynosi 726 cm (pomiar własny z 07.10.2023 r.), wysokość 28 metrów (według danych z CRFOP), szacunkowy wiek 361 lat – według stanu na 2024 rok (na podstawie informacji z albumu “Drzewa Polski…”). Stan zdrowotny i techniczny drzewa jest dobry, w koronie lipy znajdują się liczne stanowiska jemioły. Niestety tak piękne i dorodne drzewo, prawdopodobnie zostanie (lub już zostało) wycięte…

⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Lipa drobnolistna “Bona” w Warlubiu.

(10) Pomnikowy dąb szypułkowy im. prof. W. Szafera w Potulicach.

W Potulicach (woj. kujawsko-pomorskie, powiat nakielski, gmina Nakło), na zachodnim krańcu miejscowości, na skraju lasu, po lewej (południowej) stronie drogi z Nakła do Bydgoszczy rośnie potężny i bardzo malowniczy dąb szypułkowy im. prof. Władysława Szafera, który od 1955 roku jest chroniony prawnie jako pomnik przyrody ożywionej.

Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 760 cm (pomiar własny z 08.10.2023 r.), wysokość 35 metrów (według danych z CRFOP), szacunkowy wiek 413 lat – według stanu na 2024 rok (na podstawie informacji z albumu “Drzewa Polski…”). Dąb odznacza się bardzo oryginalnym pokrojem, pień pokryty jest licznymi guzami, naroślami i owocnikami grzybów (m. in. ozorka dębowego oraz żółciaka siarkowego). W sezonie wegetacyjnym, tajemnicy olbrzyma z Potulic strzeże rodzina szerszeni, która mieszka w jednej z dziupli drzewa.

Dąb im. prof. Szafera to bardzo mocny punkt dendrologiczny na mapie woj. kujawsko-pomorskiego, ale również w zestawie naszych najpiękniejszych i najdorodniejszych drzew w kraju. Można o nim powiedzieć, że dendrologiczny skarb nazwano imieniem wyjątkowego człowieka jakim był ś.p. prof. Władysław Szafer.

⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowy dąb szypułkowy im. prof. W. Szafera w Potulicach.

⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Dąb im. prof. W. Szafera z Potulic (pow. nakielski, kujawsko – pomorskie).

(11) Pomnikowy dąb szypułkowy “Żegrowiak” z Żegrowa.

W Żegrowie (woj. wielkopolskie, powiat kościański, gmina Śmigiel), przy zakręcie drogi prowadzącej ze Śmigla do Żegrowa, na gruntach leśnych w oddziale 114 b, rośnie dąb szypułkowy “Żegrowiak” o statusie pomnika przyrody ożywionej, który jest najokazalszym drzewem z grupy wielu sędziwych dębów rosnących na terenie tej miejscowości.

Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 755 cm (pomiar własny z 08.10.2023 r.), wysokość 24 metry (według danych z CRFOP), szacunkowy wiek 410 lat – według stanu na 2024 rok (na podstawie informacji z albumu “Drzewa Polski…”). Dąb odznacza się potężnym walcowatym pniem, licznymi śladami po wyłamanych bądź chirurgicznie usuniętych konarach, malowniczymi stanowiskami mchów i wspinającym się po pniu bluszczem pospolitym. Ponieważ osobnik rośnie na pochyłości terenu, wykształcił masywną szyję korzeniową.

Niestety stan zdrowotny słynnego “Żegrowiaka” jest zły, drzewo ma znacznie zubożoną koronę, większość budujących ją konarów jest martwa, aktywność fizjologiczną prowadzą nieliczne. Wnętrze okazu jest wypróchniałe i rozłożone przez grzyby. Wokół pnia drzewa odnajdziemy wiele wyłamanych konarów. Póki co, potężny “Żegrowiak” opiera się grawitacji i na pewno jest jednym z najcenniejszych drzew Wielkopolski.

⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowy dąb szypułkowy “Żegrowiak” z Żegrowa.

⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Dąb Żegrowiak z Żegrowa (gm. Śmigiel, wielkopolskie)

(12) Założenie parkowo-pałacowe w Rulewie.

W Rulewie (woj. kujawsko-pomorskie, powiat świecki, gmina Warlubie) na terenie założenia parkowo-pałacowego o powierzchni 8 ha, znajdziemy wiele ciekawych drzew, z których część objęto ochroną pomnikową.

Przy parkowym parkingu możemy podziwiać cztery pomnikowe drzewa: platana klonolistnego, dąb węgierski, dąb szypułkowy i buka pospolitego w odmianie czerwonolistnej.

Co ciekawe, dąb węgierski w rejestrach jest opisany jako dąb szypułkowy.

Z ciekawszych okazów na pewno warto obejrzeć buka pospolitego w odmianie czerwonolistnej, który rośnie w pobliżu pałacu.

Okazale i dostojnie wygląda pomnikowa topola biała, którą w rejestrach opisano jako topolę osikę.

Najdorodniejszym drzewem w parku jest pomnikowy dąb szypułkowy o obwodzie pnia na wysokości pierśnicy 668 cm. Drzewo wygląda zachwycająco i króluje na rozległej przypałacowej polanie.

⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Założenie parkowo-pałacowe w Rulewie.

⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Park przy pałacu w Rulewie (gm. Warlubie, kujawsko – pomorskie).

I tak zakończyło się opisywanie wycieczki bąkowskiej, która była kolejną fantastyczną wyprawą z Markiem (pomniki-przyrody.pl). Jego doświadczenie i dorobek w poszukiwaniu pomników przyrody są ogromne i cały czas się powiększają. Moje przy okazji też. ;))