Pomnikowe drzewa w Myśliborzu.

MYŚLIBÓRZ

Myślibórz najczęściej kojarzony jest z miastem, które leży w południowo-zachodniej części woj. zachodniopomorskiego, w powiecie myśliborskim. Miejscowość o tej nazwie znajdziemy też w woj. wielkopolskim. To nie koniec “myśli borów”, bowiem kolejny Myślibórz spotkamy na Dolnym Śląsku, w powiecie jaworskim, w gminie Paszowicie na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach i to o nim traktuje ten wpis.

We wsi znajduje się biuro Dolnośląskiego Zespołu Parków Krajobrazowych (DZPK) Oddział Legnica-Myślibórz-lokalny punkt informacji turystycznej. DZPK popularyzuje wartości przyrodnicze, historyczne, kulturowe oraz walory krajobrazowe Parku Krajobrazowego “Chełmy”. W obiekcie tym funkcjonuje od 1997 r. Centrum Edukacji Ekologicznej i Krajoznawstwa “Salamandra” (CEEiK). Obiekt jest wyposażony kompleksowo, posiada bazę noclegową dla grup zorganizowanych (46 osób). 

Teren wsi nie obfituje w dużą ilość pomnikowych drzew (czyli tych oficjalnie powołanych i figurujących w rejestrach), niemniej sama gmina ma do zaoferowania pod tym względem naprawdę wiele.

(1) POMNIKOWE CISY POSPOLITE

Pierwsze pomnikowe drzewa spotkamy na początku szlaku w Myśliborzu, który prowadzi na górę Rataj, określaną również jako wzniesienie o wysokości 350 m n.p.m. 

Jest to grupa dwóch pomnikowych cisów pospolitych, które w stanie bezlistnym są jedynym zielonym akcentem wśród sąsiadujących z nimi drzew liściastych, zrzucających liście na zimę.

Drzewa powołano na pomniki przyrody Zarządzeniem nr 28/90 Wojewody Legnickiego z dnia 6 kwietnia 1990 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody ( Grupa_2_cisów_pospolitych_w_Myśliborzu ).

W Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody, podano wymiary tylko jednego cisa, tj. obwód pierśnicowy pnia 135 cm, wysokość 14 metrów.

Natomiast rejestr wojewódzki podaje, że drzewa mierzą na wysokości pierśnicy, odpowiednio 90 i 140 cm, a wysokość każdego okazu wynosi 8 metrów.

W tym samym rejestrze, określono również wiek drzew na 350-400 lat, co przy tych obwodach pni wydaje się wartością dość mocno przeszacowaną. Oba osobniki znajdują się w dobrej kondycji zdrowotnej i stanie technicznym.

Tree hunterzy nie dokonali pomiarów pomnikowych cisów, ponieważ nie są to okazy wyjątkowe pod względem gabarytów w swoim gatunku, co nie znaczy, że nie warto im się przyjrzeć i je podziwiać.

Wprost przeciwnie, cisy rosnące na niewielkiej skarpie przy drodze znacznie wyróżniają się na tle liściastego i “gołego” w zimie towarzystwa dendrologicznego oraz wzbogacają i uatrakcyjniają przyrodniczo ten zakątek Myśliborza.

Przechodząc obok pomnikowych cisów, zwróciłem też uwagę na ciekawie ukształtowane napływy korzeniowe przydrożnej lipy.

Tree hunterzy tak mają, że ciągle wzrokiem po drzewach latają. ;))

(2) POMNIKOWA ALEJA KASZTANOWCOWA

Drugim i ostatnim pomnikiem przyrody ożywionej Myśliborza jest aleja kasztanowcowa, w skład której obecnie wchodzi 27 kasztanowców białych o obwodach pni 190-365 cm (według danych z CRFOP).

Aleję odnajdziemy w oddziale 232a Nadleśnictwa Jawor, drzewa rosną wzdłuż drogi, w pobliżu parkingu, od którego można rozpocząć urokliwy, przyrodniczy spacer do Wąwozu Myśliborskiego. Jest to też dobre miejsce do biegania, co widać na powyższym zdjęciu. ;))

Alejowe drzewa powołano na pomnik przyrody Zarządzeniem nr 28/90 Wojewody Legnickiego z dnia 6 kwietnia 1990 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Nowszym aktem prawnym regulującym pomnikowy status chronionych kasztanowców jest uchwała nr XL/210/2018 Rady Gminy Paszowice z dnia 27 lutego 2018 r. w sprawie pomnika przyrody – Alei kasztanowca zwyczajnego.

Pierwotnie ochroną objęto 28 kasztanowców, obecnie mamy o jedno drzewo mniej ( Aleja_kasztanowców_zwyczajnych_w_Myśliborzu ).

Stan zdrowotny drzew jest przeważnie umiarkowany lub dobry. Kasztanowce zwyczajne są od wielu lat osłabiane w sezonie wegetacyjnym przez pałaszujące tkankę miękiszową ich liści, larwy szrotówka kasztanowcowiaczka.

A poza tym wszystkim, pomnikowa aleja ma ponadprzeciętną wartość krajobrazową i przyrodniczą. Jest urokliwym, spokojnym i odprężającym miejscem do spaceru oraz relaksu.

Kiedy szliśmy do Wąwozu Myśliborskiego, niebo było zasnute chmurami, natomiast w drodze powrotnej, coraz częściej i śmielej zza chmur wychodziło Słońce.

Dzięki temu można było na zdjęciach uwiecznić aleję “przygaszoną” i “podświetloną”. W obu sceneriach drzewa prezentują się urzekająco, w scenerii podświetlonej mamy więcej kontrastów i gry światła z cieniem.

Kilka kasztanowców “oblepiło się” stanowiskami mchów, które niewątpliwie podnoszą jej atrakcyjność i doznania estetyczno-optyczne.

Pomimo, że pomnikowa aleja jest krótka, a tworzących ją drzew jest stosunkowo mało, naprawdę potrafi oczarować nie tylko tree hunterów, ale każdego, kto chociaż w niewielkim stopniu docenia walory tej formy sadzenia drzew.

⇒ Pomniki przyrody ożywionej Myśliborza opisał również Marek na swoim blogu w tym artykule: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=12308, w związku z czym zapraszam do jego lektury.

⇒ Warto też zgłębić lekturę drugiego artykułu Marka o pomniku przyrody nieożywionej, którym są słynne Małe Organy Myśliborskie na wzgórzu Rataj: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=12350

Podczas podziwiania pomnikowej alei, znaleźliśmy stanowisko jadalnej płomiennicy zimowej (dawniej zimówki aksamitnotrzonowej). Warto dodać, że gmina Paszowice była jedną z najbardziej obleganych przez grzybiarzy gmin Dolnego Śląska w sezonie grzybowym 2022, na terenie której miał miejsce nieprawdopodobny, skomasowany wysyp borowików szlachetnych, który wrocławski botanik i mykolog Marek Snowarski określił jako “wysyp ćwierćwiecza” dla tej gminy.

P O D S U M O W A N I E

1) W Myśliborzu (woj. dolnośląskie, powiat jaworski, gmina Paszowice), na aktualnej liście pomników przyrody (według stanu na 14.06.2023 r.) figurują dwie pozycje. Pierwsza dotyczy grupy dwóch pomnikowych cisów pospolitych, które rosną na początku szlaku, prowadzącego na górę Rataj.

2) Według danych z rejestru wojewódzkiego, drzewa mierzą na wysokości pierśnicy, odpowiednio 90 i 140 cm, a wysokość każdego okazu wynosi 8 metrów. Wiek osobników określono na 350-400 lat, który jednak wydaje się mocno zawyżony.

3) Drugim pomnikiem przyrody ożywionej Myśliborza jest aleja kasztanowcowa, w skład której wchodzi obecnie 27 drzew gatunku Aesculus hippocastanum. Odnajdziemy ją w oddziale 232a Nadleśnictwa Jawor. Drzewa rosną wzdłuż drogi, w pobliżu parkingu.

4) Według danych zawartych w CRFOP, obwody pierśnicowe drzew wynoszą od 190 do 365 cm. Aleję należy zaliczyć do jednego z najbardziej urokliwych miejsc Myśliborza, które można potraktować jako wstęp i bramę honorową do bogactwa przyrodniczego terenów otaczających miejscowość.