Pomnikowy dąb szypułkowy “Żegrowiak” z Żegrowa.
Żegrowo to wieś położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kościańskim, w gminie Śmigiel. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815-1848) miejscowość wzmiankowana jako Żegrowo, należała do większych wsi w ówczesnym pruskim powiecie Kosten rejencji poznańskiej. Żegrowo wchodziło do okręgu śmigielskiego tego powiatu i stanowiło część majątku Popowo niemieckie (niem. Deutsch Poppen), który należał wówczas do J. Szołdrskiego.
W miejscowości znajduje się stacja na trasie wąskotorowej Śmigielskiej Kolei Dojazdowej oraz pałac. Ponadto występują tu studnie artezyjskie oraz źródła. Dla tree hunterów Żegrowo to przede wszystkim bardzo cenne skupisko pomnikowych dębów szypułkowych i okazów o wymiarach pomnikowych.
Aby pokazać i opisać dębowe bogactwo dendrologiczne Żegrowa, należałoby napisać odrębny, długi artykuł. W tym wpisie skupię się na jednym egzemplarzu pomnikowego dębu, który jest najpotężniejszy i najbardziej znany ze wszystkich drzew rosnących w tej miejscowości. Może kiedyś tree hunterzy powrócą do Żegrowa, aby obejrzeć i udokumentować pozostałe wspaniałe dęby.
Najsłynniejszym dębem jest “Żegrowiak”, który rośnie obok drogi na terenie leśnictwa Żegrowo (Nadleśnictwo Kościan), w oddziale 114 B. Obok drzewa ustawiono tablicę informacyjną, na której napisano, że dąb mierzy w obwodzie pnia 810 cm, jego wysokość wynosi 24 metry, a wiek 500 lat.
Pień pomnika przyrody jest oznaczony stosowną tabliczką, dodatkowo przyczepiono do niego obraz z wizerunkiem Matki Boskiej. Drzewo objęto ochroną pomnikową na mocy rozporządzenia Nr 2/2003 Wojewody Wielkopolskiego z dn. 9 stycznia 2003 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody oraz uchylenia uznania za pomniki przyrody.
Parametry drzewa, które figurują na tablicy informacyjnej są zgodne z danymi zawartymi w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dąb_szypułkowy_Żegrowiak_w_Żegrowie ). Gdy ujrzymy drzewo w całości, od razu zauważymy jego potężne gabaryty, wspaniałą sylwetkę i niestety bardzo mocno uszkodzoną koronę.
Drzewo rośnie na pochyłości terenu, otaczają go dużo młodsze i mniejsze drzewa oraz krzewy. Do wysokości około 4-5 metrów po pniu “Żegrowiaka” wspina się bluszcz pospolity. Poza tym w kilku miejscach odnajdziemy bardzo malownicze skupiska mchów. Dąb ten jest dendrologicznym patriarchą tych terenów i został w należyty sposób przyozdobiony przez Matkę Naturę.
Gdy podejdziemy do majestatu rośliny bliżej, zachwycimy się jeszcze bardziej ogromem, kształtami i pięknem sędziwego weterana. W miejscu rozwidlenia się przewodników, dosłownie “spływa” potok zielonego mchu. Wygląda to zjawiskowo i bajkowo.
Z uwagi na fakt, że dąb rośnie na pochyłości terenu, prawidłowym miejscem od którego należy odmierzyć poziom pierśnicy (130 cm) jest podstawa pnia na górnej krawędzi stoku.
Tak to wygląda w praktyce. Po zaczepieniu taśmy, pozostaje starannie obejść pień dookoła i oczytać otrzymany wynik. Jak widać, również z drugiej strony drzewa po jego pniu wspina się bluszcz pospolity.
Otrzymany wynik pomiaru obwodu pnia “Żegrowiaka” na wysokości pierśnicy wyniósł 755 cm, a więc o 55 cm mniej niż ten podany na tablicy informacyjnej i w CRFOP. Jeszcze inny wynik podano w albumie “Drzewa Polski…”. Według autorów, drzewo w 2014 roku mierzyło w obwodzie pierśnicowym pnia 785 cm, a jego szacunkowy wiek określono na 400 lat.
♦ DĄB SZYPUŁKOWY “ŻEGROWIAK” W ALBUMIE
DRZEWA POLSKI. NAJGRUBSZE. NAJSTARSZE. NAJSŁYNNIEJSZE. ♦
“Drzewo to jest najokazalszym, spośród kilkunastu sędziwych dębów rosnących w niewielkiej miejscowości Żegrowo. Stanowią one jedno z największych skupisk okazałych drzew tego gatunku w całej Wielkopolsce (pomijając oczywiście słynne dęby rogalińskie).
Wieś Żegrowo istniała już na początku XIX w. i wchodziła w skład pruskiego powiatu Kosten. Miejscowość stanowiła część większego majątku Popowo. Zachował się spis urzędowy, z którego wynika, że w 1837 r. były w niej 23 gospodarstwa zamieszkałe przez 179 mieszkańców. We wsi znajduje się zabytkowy pałac, w którym znajdowała się niegdyś siedziba Nadleśnictwa Kościan. Po jej przeniesieniu do Kościana na miejscu urządzono kancelarię leśnictwa Żegrowo.
Drzewo rośnie na łagodnym stoku. Jego pień na wysokości ok. 5 metrów rozwidla się na dwa cieńsze, z którego wyrastają okazałe konary. Stan zdrowotny drzewa wskazuje na postępujący proces zamierania.
Wnętrze pnia jest w znacznej mierze puste, a korona mocno przerzedzona i chirurgicznie dość mocno skorygowana – na korze widnieją liczne ślady po usuwanych konarach. Pień drzewa pokrywają też guzy i narośla drzewne.
Część gałęzi jest już martwa lub odłamana. Wysoko na pniu wisi obrazek przedstawiający Matkę Boską. Drzewo jest otoczone niewysokim, drewnianym płotem.
Ciekawostkę stanowi imię nadane drzewu – w literaturze można bowiem znaleźć wzmianki, że nosi ono miano “Walusia”. Jednak w wyniku konkursu, przeprowadzonego przez dzieci ze szkoły w okolicznym Żegrówku, nazwano go “Żegrowiakiem”.
Drzewo rośnie przy drodze prowadzącej do Śmigla w pobliżu posesji nr 9. Będąc w tej miejscowości, warto obejrzeć również inne rosnące tam dęby. Po lewej stronie drogi obok zabudowań leśnictwa Żegrowo stoi dorodne drzewo o obwodzie pnia 706 cm.
Na zachód od dawnego pałacu na prywatnej posesji rośnie dąb o obwodzie 672 cm, zaś po północnej stronie drogi dwa drzewa o obwodach ok. 550 cm. Trzecie – podobnych rozmiarów znajduje się naprzeciwko zabudowań leśnictwa.”
⇒ Kilka pozostałych okazałych dębów z Żegrowa można obejrzeć w artykule na blogu Marka pod tym linkiem: Dąb Żegrowiak z Żegrowa (gm. Śmigiel, wielkopolskie)
⇒ Sędziwe dęby, które rosną w Żegrowie na pewno są warte zorganizowania osobnej wyprawy, najlepiej poza sezonem wegetacyjnym, kiedy bardzo dobrze widać sylwetki drzew i znacznie łatwiej można wykonać pomiary. Być może za kilka miesięcy, tree hunterzy wyruszą na dębową misję do Żegrowa.
⇒ W ostatnim wpisie z “bąkowskiej” wyprawy w październiku 2023 roku (przed artykułem podsumowującym), powrócę jeszcze raz do woj. kujawsko-pomorskiego i opiszę urokliwy park w Rulewie, w którym rośnie wiele pięknych i ciekawych drzew.
P O D S U M O W A N I E
1) W Żegrowie (woj. wielkopolskie, powiat kościański, gmina Śmigiel), przy zakręcie drogi prowadzącej ze Śmigla do Żegrowa, na gruntach leśnych w oddziale 114 b, rośnie dąb szypułkowy “Żegrowiak” o statusie pomnika przyrody ożywionej, który jest najokazalszym drzewem z grupy wielu sędziwych dębów rosnących na terenie tej miejscowości.
2) Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 755 cm (pomiar własny z 08.10.2023 r.), wysokość 24 metry (według danych z CRFOP), szacunkowy wiek 410 lat – według stanu na 2024 rok (na podstawie informacji z albumu “Drzewa Polski…”). Dąb odznacza się potężnym walcowatym pniem, licznymi śladami po wyłamanych bądź chirurgicznie usuniętych konarach, malowniczymi stanowiskami mchów i wspinającym się po pniu bluszczem pospolitym. Ponieważ osobnik rośnie na pochyłości terenu, wykształcił masywną szyję korzeniową.
