Pomnikowy żywotnik olbrzymi z Klesna.

Najokazalszy w naszym kraju.

Jednym z najcenniejszych żywotników olbrzymich, jakie możemy podziwiać na terenie naszego kraju jest osobnik rosnący w arboretum w Lipnie, którego opisałem ponad 5. lat temu ( Żywotnik olbrzymi z arboretum w Lipnie. Drzewo do “głaskania”. ). Obwód pnia drzewa na poziomie pierśnicy wynosi 453 cm (według pomiaru z 23.11.2019 r.). Jego rangę w subiektywnej klasyfikacji najokazalszych żywotników rosnących w Polsce podnosi budowa drzewa, bowiem w arboretum mamy do czynienia z osobnikiem jednopniowym.

W tym wpisie zaprezentuję jeszcze grubsze drzewo tego gatunku, którego odnalezienie może sprawić nieco kłopotu, dlatego zacytuję autorów albumu “Drzewa Polski…”, gdzie dokładnie opisano sposób dotarcia do drzewa. “Jadąc trasą nr 160 z Dobiegniewa do Drezdenka, należy skręcić w lewo naprzeciwko małego parkingu leśnego (przy słupku drogowym oznaczającym 60 kilometr i 600 metr) w drogę leśną prowadzącą do osad Wilczy Dół i Klesno (Dziuplina).

Po przejechaniu ok. 1.9 km, zmieniamy kierunek na prawy na wysokości stojącego po lewej stronie drogi kamiennego pomnika z niemieckimi napisami. Po dalszych 100 metrach dojeżdżamy do stojącej na polanie osady leśnej, w obrębie której rośnie grupa okazałych żywotników.”

Teraz wystarczy podejść do otaczającego drzewa drewnianego płotu i znaleźć wejście, aby stanąć przy pniu najgrubszego osobnika. Według CRFOP ( Żywotnik_olbrzymi_z_Klesna ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 520 cm, jego wysokość to 27 metrów.

W CRFOP dodano, że w przypadku tego drzewa mamy do czynienia z okazałym żywotnikiem rozgałęziającym się na trzy pnie. To oznacza, że – w przeciwieństwie do jednopniowego żywotnika z arboretum w Lipnie, – wielka tuja z Klesna to okaz wielopniowy. Drzewo powołano na pomnik przyrody rozporządzeniem Nr 29 Wojewody Lubuskiego z dnia 19 maja 2006 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Według pomiaru tree hunterów z 21.05.2023 r., obwód pnia drzewa na poziomie pierśnicy wynosi 543 cm. Autorzy cytowanego wyżej albumu wskazują, że: “drzewo to jest najokazalszym żywotnikiem olbrzymim rosnącym w Polsce. W 2001 r. wygrało konkurs na najgrubszego reprezentanta swego gatunku w Lasach Państwowych.

Na wysokości ok. 2 m rozwidla się ono na trzy mniejsze pnie. Obok rekordowego drzewa rosną jeszcze cztery mniejsze żywotniki tego gatunku. Stan zdrowotny najgrubszego okazu jest bardzo dobry, choć widać, że cierpi on w czasie ostrzejszych zim, bowiem wierzchołki dwóch z trzech pni są uschnięte. Poza tym drzewo ma bardzo bogaty aparat asymilacyjny.”

W 2013 roku autorzy albumu zmierzyli obwód pnia drzewa i wówczas otrzymany wynik wyniósł 533 cm. Zatem w ciągu 10 lat rekordowy żywotnik powiększył swój obwód o 10 cm. Szacunkowy wiek drzewa określono na 150 lat (według stanu na 2013 rok), w 2025 roku to już 162 lata.

Najgrubsze żywotniki olbrzymie na terenie Lasów Państwowych (według stanu na 04.02.2020 r.)

♦ Źródło: www.lasy.gov.pl

A więc według oficjalnych źródeł, w Kleśnie możemy podziwiać najgrubszego żywotnika olbrzymiego, który rośnie w Polsce, przy czym z ostrożności tree hunterskiej zaznaczę, że:

1) w rzeczywistości mamy tu do czynienia z osobnikiem wielopniowym, o czym zawsze należy wspomnieć;

2) nie można wykluczyć, że gdzieś rośnie jeszcze grubsze drzewo tego gatunku, ale do tej pory nie zostało odnalezione, zmierzone i udokumentowane przez tree hunterów.

Żywotnik olbrzymi w Polsce jest uprawiany jako roślina ozdobna, dawniej także na leśnych powierzchniach doświadczalnych (przypuszczalnie w Kleśnie mamy do czynienia właśnie z taką powierzchnią). W zachodniej części kraju zadomowiony na nielicznych stanowiskach (kenofit). W lasach może tworzyć zwarte odnowienia pochodzące z samosiewu. Do Europy został sprowadzony w 1854 r., natomiast do Polski pierwsze egzemplarze dotarły w 1861 r.

Najlepiej rośnie w klimacie oceanicznym wybrzeża Oceanu Spokojnego, z zimami bez silnych mrozów i łagodnymi, wilgotnymi latami. Na północnych krańcach obszaru występowania porasta niższe partie gór, na południu zbocza do wysokości 1800 m n.p.m. Tworzy lasy mieszane wraz z jodłą, osiką, klonem i jesionem.

W regionach naturalnego występowania żywotnik olbrzymi potrafi dorastać do 60 metrów wysokości, uprawiany w naszym klimacie dorasta średnio do 30-35 m, a więc o połowę mniej. Jednak jego najbardziej niezwykłą cechą jest wiek, bowiem żywotniki olbrzymie mogą dożyć nawet do 1000 lat.

Warto też wspomnieć, że liście drzewa tego gatunku są zielone, błyszczące z wierzchu, od spodu sinawe, z białawymi plamkami. Po ich roztarciu wyraźnie wyczuwalny jest słodki zapach ananasa (to ważne cechy rozpoznawcze!).

Owocami żywotnika olbrzymiego są owalne szyszki, o długości około 12 cm. Rdzenni Amerykanie przyrządzali herbatę z gałązek i liści żywotnika. Napój ten był cennym źródłem witaminy C, zwłaszcza w miesiącach zimowych. Należy jednak pamiętać, że “wielka tuja” jest zaliczana do gatunków roślin trujących i lepiej nie kombinować z jej spożywaniem.

Żywotniki pospolicie nazywane tujami (od łacińskiej nazwy Thuja), w ostatnich latach wywołują żarliwe dyskusje, zwłaszcza w aspekcie sadzenia licznych żywopłotów dookoła posesji prywatnych, przy czym “ofiarą” tych dywagacji jest przede wszystkim żywotnik zachodni i jego odmiany. Osobiście nie jestem entuzjastą tujowych żywopłotów.

⇒ O wyjątkowym żywotniku z Klesna możemy również poczytać na blogu Marka Łuszczyńskiego pod tym linkiem: Pomnikowy żywotnik olbrzymi z Klesna (gm. Drezdenko, lubuskie), do czego serdecznie zachęcam.

P O D S U M O W A N I E

1)  Na terenie rozległego kompleksu leśnego na obszarze administracyjnym wsi Klesno (woj. lubuskie, powiat strzelecko-drezdenecki, gmina Drezdenko), przy dawnej leśniczówce w osadzie Dziuplina rośnie najgrubszy krajowy żywotnik olbrzymi, który w 2006 roku został objęty ochroną pomnikową. W 2001 roku drzewo wygrało konkurs na najgrubszego reprezentanta swego gatunku w Lasach Państwowych.

2) Wybrane parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 543 cm (pomiar własny z 21.05.2023 r.), wysokość 27 metrów (według danych z CRFOP), wiek 162 lata – według stanu na 2025 rok (na podstawie oszacowania przez autorów albumu „Drzewa Polski…”, Wydawnictwo Naukowe PWN 2016 r.). Jest to osobnik trzypniowy.

3) Stan zdrowotny i techniczny wielkiej tui z Klesna jest bardzo dobry, chociaż części wierzchołkowe poszczególnych pni noszą ślady przemarzania, co powoduje ich usychanie. Drzewo to jest raczej mało znane i mało “komercyjne”, bowiem największy podziw w kraju budzą nasze najdorodniejsze liściaste olbrzymy czyli dęby, lipy, buki, jawory i jesiony, natomiast z gatunków iglastych sosny, jodły, modrzewie i świerki. Egzotyczny żywotnik olbrzymi jest traktowany obojętnie, co wcale nie oznacza, że nie warto się do niego wybrać.