Przegląd wybranych atrakcji astronomicznych w 2025 roku.

W 2025 roku czeka nas wiele atrakcji astronomicznych, o których będę przypominał comiesięcznymi wpisami. W tym artykule, subiektywnie przybliżę te najbardziej widowiskowe i warte podziwiania, oczywiście pod warunkiem, że pogoda nie pokrzyżuje planów obserwacyjnych.

⇒ 13 stycznia: Księżyc w pełni zakryje jasnego Marsa ⇐

Wieczorem 13 stycznia Księżyc w pełni powoli przesunie się przed Marsa – w tak zwanej okultacji, która będzie widoczna z obu Ameryk i Afryki. W Polsce Czerwona Planeta nie zostanie zakryta przez Srebrny Glob, ale oba ciała niebieskie znajdą się w odległości zaledwie 13 minut od siebie, więc będzie to jeszcze bardziej widowiskowe zjawisko. Mars znajdzie się zaledwie dwa dni od opozycji, kiedy będzie w punkcie naprzeciwko Słońca na naszym niebie, a zarazem blisko Ziemi. Będzie więc najjaśniejszy, co pomoże ujrzeć go blisko pełni Księżyca.

⇒ 18/19 stycznia: spotkanie Wenus i Saturna ⇐

Na kolejną koniunkcję, tym razem w roli głównej dwie planety, poczekamy pięć dni. Bardzo jasna Wenus będzie znajdowała się w zachodniej-południowo-zachodniej części nieba ok. 90 minut po zachodzie Słońca przez cały styczeń. Wieczorem 18 i 19 stycznia minie Saturna w odległości 2 stopni. Na niebie oba obiekty znajdą się blisko siebie, ale w przestrzeni kosmicznej będzie dzielił je dystans 1 448 miliardów kilometrów.

⇒ 13/14 marca: całkowite zaćmienie Księżyca ⇐

Całkowite zaćmienie Księżyca jest zawsze fascynującym zjawiskiem, a to, które będzie miało miejsce 13 marca nad półkulą zachodnią, nie będzie wyjątkiem. Księżyc zacznie wchodzić w cień umbralny Ziemi o godzinie 07:09 w dn. 14 marca, osiągając środek zaćmienia o 08:58. Cień w całości opuści Srebrny Glob do godziny 10:48 czasu polskiego. Podczas całkowitego zaćmienia Księżyc przybierze odcień głębokiej czerwieni, przez co często nazywany jest Krwawym Księżycem.

Niestety, zjawisko w naszym kraju nie będzie widoczne, początek tego zdarzenia pojawi się na zachodzie kraju.

⇒ 29 marca: częściowe zaćmienie Słońca ⇐

29 marca będziemy mogli podziwiać częściowe zaćmienie Słońca. Najgłębsza część zaćmienia nastąpi ok. 11:18 czasu polskiego, kiedy tarcza naszej gwiazdy zostanie zasłonięta przez Księżyc od 2 do 18 proc., przy czym im dalej na północny-zachód, tym faza zaćmienia będzie większa.

⇒ 1 i 2 kwietnia: Księżyc, Jowisz i gwiazdy w Byku ⇐

Księżyc w fazie nowiu oraz jasny Jowisz znajdują się w zachodnio-północno-zachodniej części gwiazdozbioru Byka. Obiekty należy poszukać godzinę po zachodzie słońca. 1 kwietnia Księżyc znajdzie się w pobliżu niewielkiej gromady gwiazd Plejady. W pobliżu znajduje się również większa gromada Hiady w kształcie litery V z czerwoną gwiazdą Aldebaran na pierwszym planie.

⇒ 3 maja: spotkanie Księżyca i Marsa ⇐

3 maja, około godziny po zachodzie Słońca należy spojrzeć wysoko na zachód, aby móc ujrzeć słabnący półksiężyc wiszący obok Marsa. Tuż pod Czerwoną Planetą będzie świecić słaba gromada gwiazd Żłóbek w Raku. Lornetka pomoże dostrzec tę słabą gromadę. Do tego oddalony o 300 tys. kilometrów Księżyc znajduje się obok odległego o 216 milionów kilometrów Marsa, a oba obiekty pojawiają się w pobliżu odległej o 577 lat świetlnych gromady Żłóbek.

⇒ 16 czerwca: Mars i Regulus połączą się w pary ⇐

16 czerwca w godzinach wieczornych, 90 minut po zachodzie Słońca, należy wypatrywać czerwonego Marsa świecącego obok podobnie jasnego Regulusa, najjaśniejszej gwiazdy w Lwie. Planety, takie jak Mars, zwykle nie migoczą, podczas gdy gwiazdy, w tym właśnie Regulus, często mrugają.

⇒ 11 i 12 sierpnia: Koniunkcja Wenus i Jowisza ⇐

W pierwszej połowie sierpnia Wenus zbliży się do jasnego Jowisza na wschodnim porannym niebie. Wenus minie Jowisza, pozornie zamieniając się z nim miejscami, 11 i 12 sierpnia 2025 roku (planety nie znajdują się blisko siebie w przestrzeni kosmicznej). Wenus znajduje się 182 milionów kilometrów od naszego globu, a Jowisz kolejne 704 milionów kilometrów dalej. Przez resztę miesiąca Wenus będzie kontynuować powolne przesuwanie się w kierunku horyzontu. Warto pamiętać, że w tym czasie czeka nas również szczyt deszczu meteorów Perseidów.

⇒ 7/8 września: całkowite zaćmienie Księżyca ⇐

Dla mieszkańców półkuli wschodniej, którzy nie będą mogli zobaczyć całkowitego zaćmienia Księżyca w dniach 13-14 marca, nadejdzie ich kolej. W nocy 7 z 8 września Księżyc w pełni wsunie się w cień Ziemi, ulegając całkowitemu zaćmieniu. Wydarzenie to będzie widoczne w dużej części Azji, Afryki i zachodniej Australii. Podczas pełni Saturn powinien być łatwo widoczny na wschód od Księżyca. W Polsce będzie widoczna przede wszystkim druga połowa tego tego zjawiska. W momencie wschodu naszego Naturalnego Satelity będziemy mogli dojrzeć charakterystyczne przyciemnienie i zmianę koloru tarczy Księżyca.

⇒ 21 września: częściowe zaćmienie Słońca ⇐

Tegoroczne drugie częściowe zaćmienie Słońca będzie najlepiej widoczne z Nowej Zelandii, gdzie 58% do 73% Słońca zostanie zablokowane przez Księżyc, w zależności od dokładnej lokalizacji. Największa faza – podczas której dotrze do nas zaledwie 20% światła słonecznego – będzie widoczna z Oceanu Południowego w połowie drogi między Nową Zelandią a odległą częścią Antarktydy. W Polsce zjawisko tym razem nie będzie widoczne.

⇒ 9 października: spotkanie Księżyca z Plejadami ⇐

9 października 2025 r. wieczorem słabnący Księżyc przesłoni – lub ukryje – poszczególne gwiazdy Plejad. Przejście Księżyca z jednej strony gromady w Byku na drugą zajmie kilka godzin.

⇒ 23 listopada: Saturn bez pierścieni ⇐

Styczeń i luty 2025 roku będą ostatnim czasem, aby zobaczyć północną stronę pierścieni Saturna aż do roku 2039. W marcu przekroczymy płaszczyznę pierścieni Saturna, ale w tym czasie planeta będzie zbyt blisko Słońca, abyśmy mogli podziwiać, jak jej pierścienie znikają. Później będzie można rzucić okiem na południową stronę pierścieni. Jednak w listopadzie pierścienie tymczasowo powrócą do prawie krawędziowego położenia. 23 listopada 2025 r. staną się najwęższe z naszego punktu widzenia. Aby je zobaczyć, potrzebny będzie teleskop lub wizyta w obserwatorium podczas otwartej nocy obserwacyjnej. Układ pierścieni pozostanie prawie zamknięty przez resztę roku.

To tylko wybrane atrakcje astronomiczne, które będą widoczne na niebie. 3 stycznia mieliśmy deszcz spadających gwiazd czyli meteorów – Kwadrantydów, gdzie można było zaobserwować nawet do 120 spadających obiektów na godzinę. Na kolejny rój poczekamy do 21 kwietnia, kiedy Ziemia przetnie rój Lirydów – cząsteczek pozostawionych przez kometę C/1861 G1 (Thatcher). W fazie maksymalnej w ciągu godziny zobaczymy od 10 do 20 meteorów; ponadto Lirydy wyróżniają się szczególnie jasnymi bolidami. Dwa tygodnie później – między 6 a 7 maja – ujrzymy Eta Akwarydy; w tym przypadku zobaczymy do 60 spadających gwiazd na godzinę.