Rezerwat przyrody “Buczyna Piotrowicka”.

W poprzednim wpisie zaprezentowałem walory przyrodnicze i dendrologiczne rezerwatu przyrody “Buczyna Szprotawska” o powierzchni 152,32 ha, który w całości zlokalizowany jest na terenie gminy Szprotawa, w powiecie żagańskim w województwie lubuskim. Do “Buczyny Szprotawskiej” przylega drugi rezerwat – “Buczyna Piotrowicka”, który administracyjnie znajduje się już na terenie woj. dolnośląskiego, w powiecie bolesławieckim, w gminie Gromadka.

Rezerwat powołano rozporządzeniem Wojewody Dolnośląskiego z dnia 21 lutego 2002 r. w sprawie uznania za rezerwat przyrody “Buczyna Piotrowicka” ( Buczyna_Piotrowicka_CRFOP ). Celem ochrony jest zachowanie ze względów przyrodniczych, naukowych, dydaktycznych i krajobrazowych lasów grądowych, łęgowych i olsów z bogatą i unikalną florą. Jego powierzchnia wynosi 171,27 ha i znajduje się pod zarządem Nadleśnictwa Przemków.

Podobnie jak w “Buczynie Szprotawskiej” obowiązuje tu ochrona czynna, dla której określono zadania ochronne na mocy zarządzenia RDOŚ we Wrocławiu ( Buczyna-Piotrowicka-zadania-ochronne ).

Początkowe tereny “Buczyny Piotrowickiej” są właściwie kontynuacją “Buczyny Szprotawskiej”, przyrodę nie obchodzi podział obszaru na dwa odrębne rezerwaty, a także granicę między województwami: lubuskim i dolnośląskim.

Również w “Buczynie Piotrowickiej” główne skrzypce dendrologiczne grają buki pospolite w różnym stadium życia, kondycji zdrowotnej i stanie technicznym. Drzewa te wyróżniają się finezyjnymi sylwetkami, ciekawymi pokrojami oraz strzelistością.

Kolejnym podobieństwem rosnących buków na terenie obu rezerwatów, są misternie przyozdobione mchami części odziomkowe pni, które o tej porze roku zachwycają zielonymi, jaskrawymi barwami na tle ogólnie panującej szarości.

W “Buczynie Piotrowickiej” rosną dwa buki, które poza ochroną rezerwatową, powołano również na pomniki przyrody ożywionej.

♦ Pomnikowy buk pospolity 481 cm ♦

Pierwszy pomnikowy buk rośnie w oddziale leśnym 14k na krawędzi środkowo-zachodniej części rezerwatu. Drzewo objęto ochroną pomnikową na mocy uchwały nr VIII/50/95 Rady Gminy Gromadka z dnia 29 kwietnia 1995 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.

Zgodnie z danymi zawartymi w CRFOP ( Buk_pospolity_481cm_w_Buczynie_Piotrowickiej ), obwód pnia drzewa wynosi 481 cm, wysokość 29 metrów, wiek nieznany, ale prawdopodobnie można przyjąć plus/minus 200 lat.

Pień drzewa jest gruby i masywny z okazałymi napływami korzeniowym oraz malowniczymi stanowiskami mchów w części odziomkowej. Tak wygląda od południowej strony.

Gdy przejdziemy do oględzin drugiej (północnej) strony pnia, drzewo ujawni nam swoje bolączki. Buk ten prawdopodobnie jest drzewem wielopniowym, z którego dwa pnie wyłamały się i obecnie rozkładają na leśnej ściółce. 

Patrząc na ich stan (znaczne wypróchnienia i rozkład) można przypuszczać, że leżą już co najmniej od kilku lat.

Na pniu drzewa można odnaleźć przymocowaną tabliczkę. Sprzyja jej szczęście, bowiem znajduje się na przewodniku, który wciąż rośnie i nie wyłamał się tak jak dwa pozostałe.

Wnętrze pnia jest mocno wypróchniałe i rozłożone przez grzyby. Jego wytrzymałość mechaniczna została mocno nadwyrężona i systematycznie będzie się pogarszać. Pomimo tego, drzewo wciąż zachwyca swoją rezerwatową dzikością.

W pobliżu pomnikowego okazu można dostrzec truchła inny potężnych buków, które zakończyły swój żywot. Niektóre z nich dochodziły do 40. metrów wysokości.

Teren rezerwatu obejmuje drzewostan budowany przez dwa siedliska przyrodnicze: kwaśną buczynę niżową i żyzną buczynę sudecką. Stwierdzono tu 213 gatunków roślin naczyniowych, w tym część stanowią taksony chronione i rzadkie, m.in. wawrzynek wilczełyko, jęczmieniec zwyczajny, żywiec dziewięciolistny, żywiec cebulkowy i kostrzewa leśna.

“Buczyna Piotrowicka” ze względu na wiek drzewostanu i duże nagromadzenie martwego drewna jest ostoją mykoflory i chrząszczy saproksylistycznych. Z rzadkich grzybów odnaleziono tu owocniki monetki, soplówki i smoluchy bukowej.

Wśród występujących tu owadów stwierdzono dwa gatunki bardzo rzadkie, reliktowe i wskaźnikowe lasów pierwotnych: bogatka Dicerca berolinensis i sprężka Stenagostus rhombeus. Występuje tu też pachnica dębowa, jelonek rogacz i zacnik kropkowany. Bogata fauna bezkręgowa rezerwatu obejmuje dodatkowo 19 gatunków ślimaków.

Obecność rozległych starych drzewostanów sprawia, że teren rezerwatu jest lęgowiskiem rzadkich dziuplaków: sóweczki, muchołówki białoszyjnej, muchołówki małej, dzięcioła średniego i czarnego oraz siniaka, gatunków szczególnie chronionych (wymienianych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej).

Obwody pni na poziomie pierśnicy najdorodniejszych rezerwatowych buków przekraczają 400 cm, ale nie odnalazłem tu osobnika, którego obwód pnia osiągnąłby lub przekraczał 500 cm.

Pomiar obwodu pierśnicowego pnia jednego z doborowych buków w rezerwacie. Drzewo przekraczające 35 metrów wysokości o obwodzie pnia 406 cm.

Aby odnaleźć drugiego pomnikowego buka należy tym samym oddziałem leśnym 14k przemieszczać się z zachodu na wschód, tym razem na wschodnią krawędź rezerwatu.

Po drodze mija się przepiękne kolumny bukowych pni. Tworzą one nastrój leśnego dostojeństwa i harmonii. Panuje tu wspaniały, głęboki klimat.

Każdy z tych buków oferuje paletę różnorodności i szeroko rozumianej leśnej sztuki naturalnego zdobnictwa pni.

Na jednym z martwych drzew stwierdzono owocnika ciekawego, jaskrawo ubarwionego grzyba. To prawdopodobnie ponurnik bocznotrzonowy, który rośnie na zmurszałym, zbutwiałym drzewie w lasach, parkach, ale także w domach, piwnicach, szklarniach, studniach i kopalniach. Zasiedla pnie obumarłych drzew, deski, belki, drewniane donice i inne przedmioty z drewna.

Rośnie na drewnie świerków i sosen, sporadycznie na drewnie drzew liściastych. Owocniki wytwarza od sierpnia do grudnia, a przy łagodnych zimach nawet do stycznia, najczęściej w kępkach i grupkami. Jest niezbyt częsty, ale szeroko rozprzestrzeniony. Nie jest gatunkiem zagrożonym.

Dochodzę do jednego ze wschodnich krańców rezerwatu. Na horyzoncie widać kilka bukowych weteranów, ciężko doświadczonych życiem i kolejami drzewnego losu.

♦ Pomnikowy buk pospolity 402 cm ♦

Wśród nich jest drugi pomnikowy buk, na którym nie odnalazłem tabliczki. Drzewo znajduje się w bardzo złym stanie technicznym i zdrowotnym. Właściwe to jego stan jest agonalny.

Według CRFOP ( Buk_pospolity_402cm_w_Buczynie_Piotrowickiej ), obwód pnia drzewa wynosi 402 cm, wysokość 28 metrów (obecnie dużo niższa).

Przeważająca część korony drzewa leży na ziemi, buk wykazuje minimalną aktywność fizjologiczną. Można napisać, że został udokumentowany na zdjęciach w ostatniej fazie życia.

Za bukiem rozpoczyna się wygodny szlak, którym można dotrzeć do słynnego dębu “Chrobry”. Znajduje się on stosunkowo blisko (około 2 km).

Jednym z najbardziej fascynujących fragmentów rezerwatu są bukowe przestrzenie leśne. Panuje tu swoboda i leśny spokój, bardzo ważny dla wewnętrznego wyciszenia i odprężenia umysłowo-duchowego.

Dopiero po wizycie w rezerwatach doczytałem, że “Buczyna Piotrowicka” znajduje się poza oficjalnymi szlakami i jest wyłączona z ruchu turystycznego. Tak to jest, jak tree hunter kierował się dendrologicznym amokiem i przegapił tę istotną informację.

Na tym jednak nie kończę opisu z lutowej wyprawy do Borów Dolnośląskich. Wraz z towarzyszem włóczęgi – Łukaszem, przeszliśmy wiele kilometrów poza rezerwatami. O tym co widzieliśmy, napiszę w odrębnym artykule.