“Stare” pomniki przyrody ożywionej w gminie Jelcz-Laskowice cz. 2/2. Dziuplina i Miłocice.
“Stare” pomniki przyrody ożywionej w gminie Jelcz-Laskowice cz. 2/2.
Dziuplina i Miłocice.
♦ DZIUPLINA ♦
W drugim wpisie dotyczącym “starych” pomników przyrody ożywionej rosnących na terenie gminy Jelcz-Laskowice (czyli tych powołanych przed uchwałą nr LIII.471.2022 Rady Miejskiej w Jelczu-Laskowicach z dnia 26 października 2022 r.), skupię się na drzewach, które rosną w Dziuplinie i Miłocicach. Na początek Dziuplina – kilkusetosobowa wieś, położona na północ od Jelcza-Laskowic.
W miejscowości znajduje się stary poniemiecki cmentarz zlokalizowany po lewej stronie drogi, biegnącej z Dziupliny w kierunku Jelcza-Laskowic. Przez lata zarastał i popadał w zapomnienie.
Według informacji znalezionych w Internecie, w latach 2008/2009 z inicjatywy mieszkańców Dziupliny, teren nekropolii został częściowo oczyszczony i uporządkowany, a przy ulicy odsłonięto pamiątkowy obelisk.
W uroczystości tej brała udział grupa dawnych mieszkańców Dziupliny, którzy przyjechali z Niemiec.
Na cmentarzu panuje atmosfera przemijania i odczucie “wchłaniania” nagrobków przez ziemię oraz przyrodę. Czyli mamy tu cmentarną klasykę melancholii, zadumy na ludzką egzystencją i kruchością życia.
Większość nagrobków jest uszkodzona, ale czytelna. Ich stan ogólnie nie jest zły, biorąc pod uwagę upływ czasu i wieloletnie zaniedbanie oraz ryzyko aktów wandalizmu.
Ok. Artykuł ma być o drzewach a nie o cmentarzach. Tak się złożyło, że rozpocząłem go w cmentarnych klimatach i w podobnych zakończę ten wpis.
Na terenie cmentarza rośnie (a w zasadzie rósł), pomnikowy dąb szypułkowy, który obecnie jest już martwy. Jego korona została drastycznie zredukowana. Brzmi to ironicznie, ale martwy dąb pasuje w martwym miejscu jakim jest cmentarz.
Według informacji zawartych w CRFOP ( Dąb_szypułkowy_w_Dziuplinie ), obwód pnia drzewa na poziomie pierśnicy wynosi 390 cm, wysokość okazu 20 metrów.
Drzewo powołano na pomnik przyrody Decyzją nr 138/64 Urzędu Województwa Wrocławskiego z dnia 8 czerwca 1964 r. w sprawie uznania za pomnik przyrody drzewa z gat. dąb szypułkowy (Quercus robus).
Po martwym pniu dębu wspina się bluszcz pospolity. Jeszcze w 2014 roku drzewo żyło i posiadało szeroką rozłożystą koronę. Liczne ślady “ześrutowania” na pniu świadczą o intensywnym żerowaniu kozioroga dębosza, który w dużym stopniu mógł się przyczynić do gwałtownego osłabienia i zamierania rośliny.
W zasadzie to wypadałoby w tym miejscu przestać opisywać i pokazywać marny koniec żywota pomnikowego dębu, ale podczas późno-październikowej wycieczki w 2021 roku, tree hunterzy, mogli podziwiać przy drzewie oryginalne kompozycje złotej jesieni.
Kikut drzewa osobliwie prezentował się na tle głębokiej barwy błękitu nieba, natomiast w powietrzu fruwały jesienne, wybarwione na różne kolory liście.
Zainspirowało mnie to do zatrzymania się na dłużej i wykonania kilkunastu zdjęć. Wszystko miało wymiar symboliczny o różnych znaczeniach i interpretacji.
Martwy dąb, latające chaotycznie jak dusze umarłych uschnięte liście, stary cmentarz, ciepło promieni słonecznych, błękit nieba. Czy tak wygląda jeden z wielu tańców życia i śmierci?
♦ MIŁOCICE ♦
Drugi punkt na mapie gminy Jelcz-Laskowice ze “starymi” pomnikami przyrody ożywionej to Miłocice – miejscowość położona na wschód od Jelcza-Laskowic.
Drzewa są bardzo łatwe do odnalezienia, bowiem rosną w zgrupowaniu na placu kościelnym oraz przy kapliczce. Podstawą prawną ich ochrony jest Decyzja nr 4/82 Urzędu Województwa Wrocławskiego z dnia 13 sierpnia 1982 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody.
Ochroną objęto tu grupę 13-tu drzew: 6 jesionów wyniosłych, 4 lipy drobnolistne i 3 dęby szypułkowe. W CRFOP ( Grupa_pomnikowych_drzew_w_Miłocicach ), podano parametry tylko jednej lipy drobnolistnej – obwód pnia 427 cm, wysokość 21 metrów.
Oglądając poszczególne egzemplarze chronionych drzew, warto też spojrzeć na sam kościół i urokliwą, wplecioną między drzewami kapliczkę.
Dolne fragmenty niektórych pni drzew, pomalowano białą farbą. Stan zdrowotny i techniczny pomnikowych okazów jest na ogół zadowalający.
Biorąc pod uwagę przykrą w ostatnich latach tendencję do częstego ogałacania terenów przykościelnych z drzew, dendrologiczna enklawa przy kościele w Miłocicach nabiera jeszcze cenniejszego wymiaru.
⇒ “Stare” pomniki przyrody ożywionej w gminie Jelcz-Laskowice w jednym artykule opisał na swoim blogu Marek. Zapraszam do jego lektury po kliknięciu w ten link: Pomniki przyrody w gminie Jelcz – Laskowice.
⇒ Ponadto, przypominam jeszcze o moich wpisach w powyższym temacie, tj. o “Matczynej lipie” ( Pomnikowa “Matczyna Lipa” w Jelczu-Laskowicach. Słynna dzięki Strzeleckiemu Bractwu Kurkowemu. ) i dębie “Słowianinie” ( Pomnikowy dąb szypułkowy “Słowianin” z Dębiny. Drzewo Roku 2014. ).
⇒ W następnym artkule zrobię przegląd “nowych” pomników przyrody ożywionej w gminie Jelcz-Laskowice, powołanych uchwałą z dnia 26 października 2022 r.
† CMENTARZ ŻYDOWSKI †
Przebywając z wizytą w Miłocicach, warto przy okazji zwiedzić stary żydowski cmentarz, który znajduje się w lesie, z dala od głównej części miejscowości.
Cmentarz żydowski w Miłocicach zwany też starym cmentarzem żydowskim w Bierutowie dla odróżnienia od nowego cmentarza w Bierutowie – powstał w 1740 roku roku jako miejsce pochówku Żydów z pobliskiego Bierutowa oraz początkowo z Oleśnicy. Cmentarz ma powierzchnię 0,2 ha.
Najstarsza z macew pochodzi z 1756 roku. W 1847 roku Emmanuel Pringsheim ufundował na cmentarzu dom przedpogrzebowy. Około 1900 roku cmentarz został zamknięty. Podczas II wojny światowej został zdewastowany przez hitlerowców. W 1990 roku wpisano go do rejestru zabytków.
Większość macew jest przewróconych, rozbitych lub przełamanych. Na nagrobkach najczęściej odnajdziemy inskrypcje w języku hebrajskim. Niestety, na cmentarzu widać ślady plądrowania i rozkopywania grobów.
Cmentarz znajduje się w starym lesie sosnowym na wyraźnym wzniesieniu terenu. I choć sprawia wrażenie miejsca kompletnie zapomnianego przez ludzi, dusze tych pochowanych, mają tu ciszę i spokój.
“Dziękuj Bogu nie tylko za to, co dostałeś, ale też za to, co zostało ci oszczędzone.”
“Nim zaczniesz naprawiać świat, napraw siebie.”
P O D S U M O W A N I E
1) Do pozostałych “starych” pomników przyrody ożywionej gminy Jelcz-Laskowice (powołanych przed uchwałą nr LIII.471.2022 Rady Miejskiej w Jelczu-Laskowicach z dnia 26 października 2022 r.), należą drzewa zlokalizowane w Dziuplinie i Miłocicach. W pierwszej miejscowości na starym poniemieckim cmentarzu znajduje się martwy dąb szypułkowy o obwodzie pierśnicowym pnia 390 cm i wysokości 20 metrów (według danych z CRFOP).
2) W Miłocicach ustanowiono grupowy pomnik przyrody, w skład którego wchodzi 13 drzew: 6 jesionów wyniosłych, 4 lipy drobnolistne i 3 dęby szypułkowe. Drzewa rosną na placu kościelnym oraz przy kapliczce.
