Założenie parkowo-pałacowe w Rulewie.
≈ PARK ≈
Rulewo to osada kociewska położona w woj. kujawsko-pomorskim, w powiecie świeckim, w gminie Warlubie, przy trasie drogi wojewódzkiej nr 391 i na obszarze Zespołu Parków Krajobrazowych Chełmińskiego i Nadwiślańskiego.
W Rulewie znajduje się założenie parkowo-pałacowe o powierzchni 8 ha. Pałac w Rulewie został wybudowany w 1865 r. przez Rudolfa Gustava Theodora Maerckera na fundamentach poprzedniego dworu należącego do rodziny Pawłowskich. Zabytkowy pałac jest częścią zespołu, w skład którego wchodzą jeszcze:
-
park
-
trzy mostki,
-
grota,
-
cmentarz rodowy.
Obecnie obiekt spełnia funkcję pięknego i zadbanego hotelu, którego bogata oferta znajduje się na stronie internetowej pałacu: https://hanzapalac.pl/
O wszechstronnej możliwości wykorzystania tego terenu informuje nas trekkingowy punkt informacyjny, na którym Rulewo i jego okolice nazwano “Szwajcarią Rulewską”. W parku znajdziemy urokliwy staw, dosyć mocno zarośnięty w sezonie letnim. W jego pobliżu znajduje się drugi staw.
Dodatkową atrakcją założenia jest mini-zwierzyniec, który stanowi prawdziwą gratkę dla najmłodszych. Kopytne można przekupić świeżą kępą trawy i obejrzeć je z bliskiej odległości. ;))
W pobliżu pałacu na głazie narzutowym przyczepiono tablicę upamiętniającą pobyt mistrza olimpijskiego w biegu na 3 km z przeszkodami – Bronisława Malinowskiego, który mieszkał w nim w latach 1960-1962.
Kolejną atrakcją parku jest romantyczna grota z koralowca. Obok niej spotkamy tajemnicze schody prowadzące do góry, które “kuszą” aby wejść i zobaczyć co jest dalej.
Na górze możemy usiąść na ławce i podziwiać okoliczne tereny lub podejść nieco dalej do miejsca wiecznego spoczynku rodziny von Maercker – dawnych właścicieli Rulewa.
Nekropolia ze wszystkich stron jest otoczona przez roślinność parkową. Jest to spokojne i dyskretne miejsce do kontemplacji nad życiem, śmiercią i przemijaniem.
Park w Rulewie wyróżnia się też bogactwem dendrologicznym i ma całkiem przyzwoity pakiet pomników przyrody ożywionej. Według CRFOP ( Pomniki_przyrody_w_parku_w_Rulewie ), aktualna lista pomników przyrody wygląda następująco:
∼ cztery buki pospolite odmiany czerwonej o obwodach 267, 278, 340, 346 cm,
∼ trzy lipy drobnolistne o obwodach 345, 439, 462 cm,
∼ trzy dęby szypułkowe o obwodach 415, 420 i 610 cm,
∼ trzy klony zwyczajne o obwodach 284, 296, 326 cm,
∼ platan klonolistny o obwodzie 305 cm,
∼ wiąz szypułkowy o obwodzie 267 cm,
∼ świerk pospolity o obwodzie 315 cm,
∼ topola osika o obwodzie 420 cm.
∗ Uchwałą z 2016 r. zniesiono ochronę z jednego drzewa gatunku buk pospolity odmiana purpurowa o obwodzie 398 cm.
Tree hunterom udało się odnaleźć większość z nich. Na początku zapoznaliśmy się z okazami, które rosną przy parkingu zlokalizowanym zaraz po wejściu na teren parku.
♦ PLATAN KLONOLISTNY ♦
Pierwszy okaz to obficie ulistniony i zdrowy platan klonolistny o obwodzie pierśnicowym pnia 355 cm i wysokości 29 metrów.
Drzewo wyróżnia charakterystyczna, łuszcząca się kora “moro”, której płaty odpadają od pnia raz na kilka lat.
Chociaż okaz ten jak na platana jest jeszcze młody i niezbyt duży, przy sprzyjających warunkach może wyrosnąć na parkowego olbrzyma.
♦ DĄB WĘGIERSKI ♦
Jednym z pomnikowych sąsiadów platana miał być dąb szypułkowy, ale oględziny blaszki liściowej dały podstawę do stwierdzenia, że mamy tu do czynienia z dębem węgierskim.
Na dodatek drzewo obficie porasta bluszcz pospolity, a i same rozmiary okazu są całkiem spore. Tree hunterzy z radością i entuzjazmem wzięli się za obejrzenie i lustrację drzewa.
W ruch poszła też miarka, chociaż łodygi bluszczu nieco zawyżały otrzymane wyniki pomiaru.
Na poziomie pierśnicy wyszło nam 450 cm, co w przypadku tego gatunku drzewa należy uznać za bardzo dobry wynik (jeżeli chodzi o teren Polski). Niewątpliwie okaz ten zasługuje na szersze zainteresowanie przez krajowych tree hunterów.
W plątaninie pędów i liści można wypatrzeć charakterystyczną tabliczkę honorującą dąb statusem pomnika przyrody.
♦ DĄB SZYPUŁKOWY ♦
Drugi pomnikowy dąb zlokalizowany na parkingu reprezentuje klasyczny dąb szypułkowy, po którym również wspina się bluszcz pospolity, chociaż w mniejszej ilości.
Drzewo rośnie się na niewielkim wzniesieniu (górce) i jest oznaczone tabliczką. Stany – zdrowotny i techniczny okazu są bardzo dobre.
♦ BUK POSPOLITY W ODM. CZERWONOLISTNEJ ♦
Listę czterech pomnikowych drzew rosnących na terenie parkingu zamyka buk pospolity w odmianie czerwonolistnej. Posusz w koronie zdradza nieco nadszarpniętą kondycję zdrowotną okazu.
Przy pniu drzewa leży kostka brukowa (koci łeb), a sam pień oznaczono stosowną tabliczką, którą drzewo zaczęło zalewać tkanką.
Ze wszystkich pomnikowych buków, osobnik parkingowy prezentuje się najokazalej i najzdrowiej.
♦ BUKI POSPOLITE ‘USCHNIĘTE’ ♦
Kiedy od parkingu spojrzymy na wschodnią ścianę parku, dostrzeżemy dwa uschnięte buki, oznaczone tabliczkami na pniu. Oba drzewa są już całkowicie martwe.
Drugi uschnięty buk ma więcej gałęzi i wydaje się, że usechł nieco później niż jego sąsiad.
♦ BUK POSPOLITY W ODM. CZERWONOLISTNEJ BLIŻEJ PAŁACU ♦
Kolejny buk pospolity w odmianie czerwonolistnej możemy oglądać na tle pięknego pałacu. Niestety korona drzewa jest przerzedzona, co świadczy o pogarszającej się kondycji zdrowotnej okazu.
Również stan techniczny samego pnia jest daleki od ideału. Charakteryzują go ubytki, wypróchnienia, nekroza kory oraz zgnilizna.
Dodatkowo, korona buka została zredukowana chirurgicznie. Oględziny pomnikowych buków skłaniają do wyciągnięcia konkluzji, że warunki dla tego gatunku, ewidentnie stały się tu niesprzyjające.
Być może to efekt wielu susz, które trapiły woj. kujawsko-pomorskie w poprzednich latach, a jak wiadomo, buk nie cierpi przedłużających się okresów z deficytem opadów.
♦ TOPOLA BIAŁA ♦
Przeglądając informacje o pomnikowych drzewach w parku w Rulewie, zauważyliśmy, że w rejestrze figuruje informacja o topoli osice, której obwód pnia wynosi 468 cm. Gdyby tak było, to mielibyśmy do czynienia z jedną z najgrubszych topól osik rosnących na terenie Polski. Na miejscu okazało się, że owszem – w parku rośnie topola, jednak nie osika a topola biała.
Lokalizacja drzewa była zgodna z tą, którą podano w rejestrach. Pozostało jeszcze upewnić się, czy parametry topoli są podobne do tych rejestrowych.
Obwód pnia drzewa na poziomie pierśnicy wynosi 467 cm, a więc jest mniejszy od tego rejestrowego tylko o 1 cm mniejszy.
Pomijając pomyłkę w rejestrze, pomnikowa topola biała prezentuje się wybornie i dostojnie. A przecież jest to “zaledwie” około 50% możliwości gabarytowych tego gatunku drzewa. Najpotężniejsze topole białe mogą osiągać nawet ponad 900 cm w obwodzie pnia i żyć ponad 300 lat.
Drzewo rośnie na łagodnej pochyłości terenu i odznacza się doskonałą kondycją zdrowotną oraz stanem technicznym.
♦ KLON ZWYCZAJNY ♦
Za jedną z największych parkowych zagwozdek dotyczących pomnikowych drzew, należy uznać dokładne oznaczenie pomnikowych klonów zwyczajnych. Tree hunterom udało się odszukać tylko jeden egzemplarz (w rejestrach figurują trzy), ale drzewo nie posiada tabliczki i do końca nie wiadomo, czy jest ono jednym z pomnikowej trójki.
Bez względu na powyższe, okaz rosnący jako soliter odznacza się grubym pniem i piękną rozłożysta koroną. Pień częściowo porastają malownicze skupiska mchów i porostów.
W CRFOP podano, że pomnikowe klony zwyczajne mierzą w obwodach pni odpowiednio 284, 296 i 326 cm. Jeżeli odszukaliśmy jedno z tych drzew to prawdopodobnie jest to najgrubszy klon.
Obwód pierśnicowy pnia drzewa w październiku 2023 r. wynosił 350 cm. Drzewo rośnie na niewielkim wzniesieniu terenu, przez co jest jeszcze bardziej wyeksponowane.
Jeden z przewodników okazu został zredukowany chirurgicznie, poza tym na klonie nie zanotowano niepokojących objawów, a jego stan zdrowotny należy uznać za dobry.
♦ ŚWIERK POSPOLITY ♦
Jedynym gatunkiem iglastym w pakiecie pomnikowych drzew założenia parkowo-pałacowego w Rulewie jest świerk pospolity, którego znajdziemy w zagłębieniu terenu, niedaleko od pomnikowej topoli białej.
To piękny i zdrowy okaz o obwodzie pnia na poziomie pierśnicy 316 cm i wysokości 35 metrów. Jest to też jedno z najwyższych parkowych drzew.
Drzewo zostało oznaczone tabliczką, którą przyczepiono stosunkowo nisko, około 2 metrów nad gruntem.
♦ DĄB SZYPUŁKOWY PRZY ŚCIEŻCE ♦
W bliskim sąsiedztwie pomnikowego świerka możemy obejrzeć jeden z trzech pomnikowych dębów szypułkowych, który miejscami ma uszkodzoną część odziomkową pnia. Drzewo również oznaczono tabliczką.
Okaz charakteryzuje dosyć szeroka i luźna korona, którą zredukowano chirurgicznie. Poza uszkodzeniami w dolnych fragmentach pnia, drzewo prezentuje się stosunkowo zdrowo i okazale.
♦ NAJGRUBSZY DĄB SZYPUŁKOWY ♦
Teraz przenoszę się do centralnej części parku, która znajduje się na tyłach pałacu. Tam rośnie najgrubsze drzewo całego założenia – piękny soliterowy dąb szypułkowy o statusie pomnika przyrody.
Drzewo wykształciło charakterystyczny, z jednej strony butelkowato rozszerzający się pień, do którego przyczepiono tabliczkę. Na pniu widać blizny po usuniętych wiele lat temu konarach, poza tym jego stan techniczny jest bardzo dobry.
Najgrubsze parkowe drzewo musiało zostać zmierzone przez tree hunterów, których jednym z podstawowych zadań jest właśnie dokumentowanie pomnikowych grubasków dendrologicznych.
Po odmierzeniu poziomu pierśnicy zatoczyłem pełen okrąg dookoła pnia i odczytałem otrzymany wynik.
Aktualny (według stanu na październik 2023 r.) obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 668 cm, wysokość 35 metrów – czyli tyle, ile wynosi wysokość pomnikowego świerka.
Najgrubszy dąb to drzewo bardzo reprezentatywne, dostojne, urokliwie wkomponowujące się w otoczenie swoją okazałą, bogatą i obficie ulistnioną koroną.
Park w Rulewie odwiedziliśmy w sobotę wieczorem i w niedzielę z rana. Udało nam się uchwycić na zdjęciu liście wielkiego dębu, błyszczące w blasku promieni wschodzącego Słońca.
Stare soliterowe dęby to mistrzowie krajobrazu, emanujące spokojem, dostojeństwem oraz osobliwym pięknem. To też jedne z najwspanialszych wizytówek bogactwa dendrologicznego przyrody.
♦ PIEŃ BUKA POSPOLITEGO ♦
W pobliżu budynku pałacu możemy obejrzeć pień martwego buka pospolitego, z którego zniesiono ochronę pomnikową. Kiedyś było to rozłożyste i piękne drzewo…
To jeszcze raz potwierdza postawioną wcześniej tezę, że buki nie dają rady żyć na terenie parku i zaczęły masowo usychać, prawdopodobnie przez powtarzające się susze na terenie woj. kujawsko-pomorskiego.
Na martwym pniu, wciąż możemy odnaleźć tabliczkę. Teraz jest on domem i pokarmem dla drobnych organizmów oraz grzybów.
♦ DĄB SZYPUŁKOWY NAD BRZEGIEM STAWU ♦
Kolejnym pomnikowym drzewem jest również dąb szypułkowy, który rośnie nad brzegiem stawu i jest oznaczony tabliczką. Niestety stan techniczny i zdrowotny dębu nie jest dobry.
Na drzewie notuje się martwicę kory, część odziomkowa pnia jest mocno uszkodzona, pozbawiona kory i wewnątrz w dużym stopniu wypróchniała.
Z dalszej odległości drzewo prezentuje się dużo lepiej, ponieważ wciąż przyzwoicie ulistniona korona, zasłania największe bolączki rośliny.
♦ LIPA DROBNOLISTNA ♦
Podobnie jak w przypadku pomnikowych klonów pospolitych, sporym problemem jest odnalezienie pomnikowych lip drobnolistnych, głównie z uwagi na brak stosownych oznaczeń tabliczkami. Do tego, kilka podobnych gabarytowo do siebie okazów rośnie blisko siebie, co jeszcze bardziej utrudnia prawidłową identyfikację tych pomnikowych.
Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że przy alejce prowadzącej do groty z koralowca rośnie jedna z pomnikowych lip, natomiast drugi osobnik znajduje się w pobliskim zadrzewieniu.
Jak to w przypadku lip bywa, w sezonie wegetacyjnym skrywają swoje sylwetki w plątaninie odrośli, dlatego trudno jest sfotografować szczegóły budowy morfologicznej drzewa.
I na tym kończy się przegląd wybranych drzew założenia parkowo-pałacowego w Rulewie, które jest miejscem szczególnym pod każdym względem i stanowi sporą gratkę dla miłośników różnorodności dendrologicznej oraz dla tree hunterów poszukujących okazałych, pięknych drzew.
⇒ Zapraszam również do lektury artkułu o pomnikowych drzewach w Rulewie na blogu Marka: Park przy pałacu w Rulewie (gm. Warlubie, kujawsko – pomorskie).
P O D S U M O W A N I E
1) W podsumowaniu jeszcze raz szybki przegląd drzew udokumentowanych przez tree hunterów w założeniu parkowo-pałacowym w Rulewie. Pierwsze cztery pomnikowe drzewa spotkamy na parkingu po wejściu na teren parku. Wśród nich jest platan klonolistny o obwodzie pierśnicowym pnia 355 cm i wysokości 29 metrów.
2) Drugi egzemplarz to piękny dąb węgierski, po którym wspina się bluszcz pospolity, o obwodzie pnia na wysokości pierśnicy 450 cm. Drzewo opisano w rejestrach błędnie jako dąb szypułkowy.
3) Trzeci “parkingowy” pomnik przyrody ożywionej reprezentuje dąb szypułkowy, który również częściowo jest porośnięty bluszczem pospolitym.
4) Listę czterech pomnikowych drzew rosnących na terenie parkingu zamyka buk pospolity w odmianie czerwonolistnej.
5) Na wschodniej ścianie parku stoją dwa uschnięte buki. Oba drzewa są już całkowicie martwe.
∼ Wszystkie pomnikowe buki są oznaczone stosownymi tabliczkami, które znacznie ułatwiają prawidłowe odszukanie i zidentyfikowanie pomnikowych okazów.
6) Następny pomnikowy buk pospolity, tym razem w odmianie czerwonolistnej rośnie w pobliżu pięknego pałacu.
7) W odległości około 30 metrów na północ od przypałacowego buka pospolitego, rośnie dorodna i zdrowa topola biała (błędnie opisana w rejestrach jako topola osika), której obwód pnia na wysokości pierśnicy wynosi 467 cm.
8) Część pomnikowych drzew jest trudna do odszukania z uwagi na brak tabliczek na pniach i nieścisłości związanych z ich lokalizacją. W pobliżu pomnikowej topoli rośnie klon pospolity o obwodzie pierśnicowym pnia wynoszącym 350 cm. Drzewo odznacza się szeroką, rozłożystą koroną.
9) Jedynym gatunkiem iglastym wśród pomnikowych drzew założenia parkowo-pałacowego w Rulewie jest świerk pospolity, którego obwód pierśnicowy pnia wynosi 316 cm, wysokość okazu to 35 metrów.
10) W bliskim sąsiedztwie pomnikowego świerka możemy obejrzeć jeden z trzech pomnikowych dębów szypułkowych, który miejscami ma uszkodzoną część odziomkową pnia.
11) Na tyłach pałacu w centralnej części parku rośnie najgrubsze drzewo całego założenia – piękny soliterowy dąb szypułkowy o statusie pomnika przyrody.
∼ Aktualny (według stanu na październik 2023 r.) obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 668 cm, wysokość 35 metrów.
12) W pobliżu budynku pałacu możemy obejrzeć pień martwego buka pospolitego, z którego zniesiono ochronę pomnikową.
13) Nad brzegiem stawu rośnie pomnikowy dąb szypułkowy z uszkodzonym pniem i odpadającą korowiną.
