Atrakcje astronomiczne na niebie w marcu 2024 roku.

Marzec to pierwszy miesiąc meteorologicznej wiosny, w którym dni stają się na tyle długie, że zaczynają przeważać nad długością nocy. To jednak nie stanowi przeszkody, aby spojrzeć na nocne niebo i postarać się dostrzec najciekawsze zjawiska astronomiczne, których w marcu nie zabraknie.

Długość dnia w marcu wyraźnie rośnie. O ile 1 marca w Warszawie Słońce wzeszło o godz. 06:23, a zaszło o godz. 17:14, to w ostatnim dniu tego miesiąca, czyli w Niedzielę Wielkanocną (31 marca), już po zmianie czasu z zimowego na letni, wschód naszej dziennej gwiazdy nastąpi o godz. 06:14, a zachód dopiero o godz. 19:08. Oznacza to, że w ciągu miesiąca przybędą nam aż 2 godziny i 3 minuty (łącznie 123 minuty) dnia.

Kolejność marcowych faz Księżyca przedstawia się następująco: ostatnia kwadra miała miejsce 3 marca o godz. 16:23; nów nastąpi za kilka dni – 10 marca o godz. 10:00, pierwsza kwadra czeka nas 17 marca o godz. 05:11, a pełnię będzie można podziwiać pod koniec miesiąca – 25 marca o godz. 08:01.

Czas na przegląd planet. Merkury znajduje się w największej wschodniej elongacji (19 stopni od Słońca osiągnie w godzinach wieczornych, 24 marca), zatem widok na planetę w marcu będzie najlepszy. Przez kilka dni przed i po tym wydarzeniu Merkury zachodzi po zakończeniu wieczornego zmierzchu, co jest jedyną taką okazją w tym roku dla obserwatorów z półkuli północnej. Merkury posiada reputację planety trudnej do dostrzeżenia: słynna legenda, prawdopodobnie fałszywa, głosi, że Kopernik nigdy w życiu go nie widział.

Jeżeli spojrzymy we właściwym czasie i we właściwym dniu, Merkury będzie łatwy do zaobserwowania. Wystarczy spojrzeć nisko na zachodni horyzont od 40 do 60 minut po zachodzie Słońca i około 22 stopni na prawo od Jowisza; to jedyna jasna „gwiazda”. Przez teleskop, planeta o zerowej magnitudzie pokaże mały dysk oświetlony w 43 procentach. Merkury pozostanie widoczny przez kolejny tydzień, ale w miarę gdy jego półksiężyc będzie się przerzedzał, planeta zacznie szybko zanikać, do magnitudo +0,5 w dniu 27 marca i +1,4 cztery dni później.

Wenus rozpoczęła marzec, wschodząc na wschodzie i południowym wschodzie około godziny przed wschodem Słońca, ale w kwietniu ten czas skraca się do 25 minut. Minimalna jasność Wenus w tym roku wynosi -3,9. Jasność ta utrzymuje się na stałym poziomie w miarę przygasania planety Wenus w blasku Słońca aż po połowie marca praktycznie zniknie z naszego widoku.

Mars pozostaje ledwo widoczny nad wschodnim południowo-wschodnim horyzontem, kiedy dzień zaczyna się rozjaśniać. Świeci z jasnością +1.2, więc najlepiej jest użyć lornetki, aby „wyłowić” go z porannej poświaty. Rankiem w dniu 7 marca, około 45 minut przed wschodem Słońca, na południowo-wschodnim horyzoncie dostrzec można smukły, słabnący półksiężyc. Około 18 stopni na lewo od niego będzie świecił Wenus, natomiast w odległości mniej więcej dwóch trzecich drogi od Księżyca do Wenus będzie znajdował się znacznie bledszy Mars.

Jowisz pozostaje w marcu bardzo jasną gwiazdą wieczorną wysoko na zachodzie i południowym zachodzie o zmierzchu. Gazy Gigant świecący o magnitudzie -2,1 pozostanie na początku miesiąca nad horyzontem przez 5 godzin po zachodzie Słońca, ale do 1 kwietnia będzie zachodzić dwie godziny wcześniej. Wieczorem 13 marca można ją znaleźć 3 stopnie na lewo od pięknego półksiężyca.

Saturn przez pierwszą połowę marca będzie znajdował się jeszcze zbyt blisko Słońca, więc pozostanie niewidoczny. Pierwsza okazja do zaobserwowania Planety z Pierścieniami nadarzy się 21 marca ok. pół godziny przed wschodem Słońca, kiedy pojawi się w zaledwie 0,7 stopnia na lewo od znacznie bardziej błyszczącej Wenus. Należy posiłkować się lornetką i skierować ją bardzo nisko nad południowo-wschodnim horyzontem. W kolejnych dniach Saturn święcący o magnitudzie +1,0 oddzieli się od Wenus i nabierze wysokości, przesuwając się w prawą górną część widnokręgu.

Uran świeci przez całą pierwszą połowę nocy w gwiazdozbiorze Barana. Ułatwieniem w jego poszukiwaniach może być Jowisz, ponieważ na początku miesiąca planeta świeci w odległości niespełna 10 stopni od Gazowego Giganta, następnie 15 marca dystans ten zmniejszy się do 6 stopni. W dodatku 14 marca nastąpi koniunkcja Księżyca z Uranem w odległości 5,5 stopnia.

20 marca o godz. 04:06 czasu polskiego Słońce przekroczy równik niebieski, przesuwając się na północ. To moment, w którym na półkuli północnej rozpoczyna się astronomiczna wiosna, a na przeciwnej – astronomiczna jesień. Co ciekawe – jest to najwcześniejsza równonoc wiosenna od 128 lat.