Aktualności
- 22 kwi, 2024
Pomnikowe dęby szypułkowe z Mielna. Najgrubszy dąb “Mieliński”.
Pomnikowe dęby szypułkowe z Mielna.
Najgrubszy dąb “Mieliński”.
Tym artykułem rozpoczynam serię wpisów z wycieczki, którą tree hunterzy zorganizowali 7 i 8 października 2023 roku. Objęła ona wybrane drzewa rosnące na terenie woj. wielkopolskiego i kujawsko-pomorskiego, przy czym większość obiektów które odwiedziliśmy, znajduje się w woj. kujawsko-pomorskim, stąd naszą wyprawę nazwaliśmy “kujawsko-pomorską” lub “bąkowską”, ponieważ miejscowość Bąkowo leżąca w tym województwie, była najważniejszym punktem całej eskapady.
Wyprawę podzieliłem na 13 artykułów, z których ostatni będzie jej podsumowaniem. Odwiedziliśmy tylko nieliczne, niemniej bardzo cenne i ważne drzewa, ponieważ 2 dni to zdecydowanie za mało czasu, aby pozwolić sobie na solidny przegląd dendrologicznego bogactwa obu województw. Całość zaplanowałem opublikować do 5 czerwca i mam nadzieję, że plan uda mi się zrealizować, podobnie jak wykonałem założenia planu przy publikowaniu wpisów z wycieczki podkarpackiej (do końca marca). Natomiast w połowie czerwca po dwuletniej przerwie, rozpocznie się kolejna (szósta) odsłona mojego autorskiego cyklu pereł dendroflory Wzgórz Twardogórskich i okolic.
Na pierwszy rzut idzie miejscowość Mielno (woj. wielkopolskie, powiat gnieźnieński, gmina Mieleszyn), która znana jest między innymi z elektycznego pałacu Wendorfów z początku XX wieku, kamiennej kaplicy datowanej na ten sam okres, urokliwego jeziora Mielno oraz skupiska 4. pomnikowych dębów szypułkowych, które zaprezentuję w dwóch wpisach. Ten poświęcam najpotężniejszemu okazowi. Drzewa rosną w parku przy Państwowym Domu Wczasów Dziecięcych na terenie leśnictwa Nowaszyce (oddział 30 i 39).
Kiedy wejdziemy na teren parku, na pierwszym planie przy skraju łąki widać najdorodniejszy egzemplarz, który oficjalnie jest uznawany za ścisłą czołówkę najgrubszych wielkopolskich dębów szypułkowych. Mielińskie dęby przez wiele lat były obiektami słabo rozpropagowanymi, znanymi przede wszystkim okolicznym mieszkańcom. Zmieniło się to w 2010 roku, kiedy drzewa wybrano do konkursu „Siedem Cudów Natury Powiatu Gnieźnieńskiego”.
Natomiast w 2014 roku z inicjatywy Pana Karola Soberskiego działającego w Fundacji Historycznej “Przywracamy Pamięć”, drzewom nadano imiona: “Dąb Mieliński”, Wincenty i Hektor. Dębem “Mielińskim” nazwano najgrubszy okaz. Dwa pozostałe to “Wincenty” i “Hektor”, natomiast czwarty pomnikowy dąb pozostał bezimienny. Nadane imiona nawiązują do Piotra Mielińskiego – właściciela Mielna w XV w. i jego synów. Informacje o drzewach znajdziemy też w CRFOP: Dęby_Mielińskie_w_Mielnie.
♦ WIEK DRZEW ♦
Aktem powołującym drzewa do ochrony pomnikowej jest Orzeczenie Nr 122/23 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu z dnia 29 sierpnia 1956 r. o uznaniu za pomnik przyrody ( 394_Orzecz_PWRN_122_23_1956 ), które spowodowało wiele zamieszania związanego z wiekiem drzew. W punkcie 14. tego orzeczenia (zatytułowanego opis pomnika przyrody), wskazano następujące parametry dębów:
1. dąb wiek 600 lat obwód, wys. pierś. 3,30 m, wys. 14 m
2. dąb wiek 980 lat obwód, wys. pierś. 7,10 m, wys. 22 m
3. dąb wiek 608 lat obwód, wys. pierś. 3,40 m, wys. 26 m
4. dąb wiek 607 lat obwód, wys. pierś. 3,30 m, wys. 25 m
Jeżeli chodzi o wiek drzew to podane w orzeczeniu wartości są absurdalne, co zresztą potwierdzają zawodowi dendrolodzy specjalizujący się w dendrochronologii. Niemniej papier (orzeczenie) przyjął wszystko i w świat poszła legenda o wyjątkowo wiekowych dębach Mielińskich, wśród których najstarszy liczy obecnie prawie 1050 lat… Błędną informację co do wieku drzew, zamieszczono w wielu wpisach i artykułach.
W rzeczywistości dąb Mieliński jest co najmniej o połowę młodszy, podobnie jak pozostałe dęby. Nieścisłości (chociaż na szczęście znacznie mniejsze) mamy również w przypadku obwodu pnia drzewa. Drzewo rośnie na pochyłości terenu, a więc w zależności od miejsca, w którym wyznaczymy poziom pierśnicy (130 cm), otrzymamy różny wynik. W CRFOP podano 905 cm.
Tree hunterzy wyznaczyli ten poziom zgodnie z zasadami obowiązującymi w dendrometrii, a więc od najwyższego miejsca przy nasadzie pnia. Według autorów albumu “Drzewa Polski…”, obwód pnia drzewa na wysokości pierśnicy w 2013 roku wynosił 850 cm.
Nasz pomiar wykonany 7 października 2023 roku dał wynik 878,50 cm (autor wpisu zaokrąglił wynik w dół do 878 cm). To daje nam średnioroczny przyrost drzewa “w pasie” o 2,8 cm w okresie 10-cio letnim.
Natomiast w roku powołania dębu na pomnik przyrody (1956), obwód pnia drzewa miał wynosić 710 cm, zatem przez 67 lat drzewu przybyło 168 cm, co daje nam średnioroczny przyrost grubości pnia na poziomie 2,5 cm.
♦ DĄB MIELIŃSKI W ALBUMIE
DRZEWA POLSKI. NAJGRUBSZE. NAJSTARSZE. NAJSŁYNNIEJSZE. ♦
Wyjątkowo okazały egzemplarz dębu szypułkowego zwany dębem Mielińskim został opisany w albumie “Drzewa Polski”… w następujący sposób: “Drzewo to jest drugim pod względem grubości pnia dębem Wielkopolski, ustępującym jedynie słynnemu rogalińskiemu “Rusowi”.” Na chwilę obecną jest jednak trzeci, ponieważ “prześcignął” go dąb “Bartek” z Kotwasic (888 cm): » Pomnikowy dąb szypułkowy “Bartek” w Kotwasicach. Potężny, chociaż mniej znany.
“Rośnie wraz z kilkoma mniejszymi pomnikowymi okazami tego gatunku, w miejscowości Mielno, wzmiankowanej już w XIII wiecznych kronikach. Wieś była własnością rycerskiego rodu Wczelów, którzy z czasem przyjęli nazwisko Mielińskich. Znajduje się tutaj piękna kaplica i kompleks parkowo-pałacowy z przełomu XIX i XX w. należący niegdyś do rodu Wendorffów.
Opisywane drzewo (a raczej – drzewa, bo jest ich kilka) rośnie w pobliżu jeziora noszącego tę samą nazwę co wieś. Odznacza się masywnym pniem rozwidlającym się na wysokości kilku metrów na dwa potężne konary. Korę dębu pokrywają charakterystyczne narośla. Najniższy, gruby konar jest ułamany i pozostał po nim malowniczy kikut.
Drzewo odznacza się dobrym stanem zdrowotnym. W 2010 roku dęby z Mielna zostały wybrane w konkursie “Siedem Cudów Natury Powiatu Gnieźnieńskiego”, zorganizowanym przez Powiatowy Portal Informacyjny Informacjelokalne.pl.
Z kolei portal piastowskakorona.pl zorganizował konkurs na imiona dla wiekowych drzew. Zwyciężyły nazwy: “Dąb Mieliński”, “Wincenty” i “Hektor”. Okazałe dęby rosną na skraju Mielna, niedaleko jeziora. Są łatwe do odnalezienia.” Szacunkowy wiek dębu Mielińskiego podany w albumie to 500 lat.
Obecnie stan zdrowotny i techniczny dębu nieco się pogorszył. Od pnia odłamały się inne konary, zarówno w dolnych fragmentach drzewa, jak i w wyższych partiach korony. Budowa okazu jest charakterystyczna dla drzew rosnących na otwartej przestrzeni (potężny krótki pień oraz szeroka i nisko osadzona korona).
Pierwsze konary drzewa wyrastają z pnia nisko nad ziemią, dzięki czemu bez problemu można obejrzeć pędy i liście dębu.
Kto poszukuje na drzewach nietypowo wyglądających fragmentów (baśniowych postaci, podobizny zwierząt, itp.), ten na dębie Mielińskim powinien znaleźć coś dla siebie. Ja dostrzegłem oko i otwartą paszczę jakiegoś drzewnego stworka/duszka. ;))
Jednak najbardziej emocjonującą częścią drzewa jest ogromny pień, który nabrał bardziej owalnego kształtu, a nie idealnie okrągłego. Dzięki temu drzewo “maskuje” jego grubość, w zależności od miejsca, z którego na niego spoglądamy.
Wystarczy obejść dąb dookoła i spojrzeć na pień z różnej perspektywy. Efekt ten dobrze widać na dwóch powyższych zdjęciach. Po lewej stronie pień sprawia wrażenie okrągłego i mniejszego, po prawej stronie możemy podziwiać jego ponadprzeciętną, imponującą grubość w pełnej krasie.
Dość nietypowo wygląda obecnie korona dębu, bowiem kilka wielkich konarów wyłamało się i w zasadzie drzewo wygląda tak, jakby potężny “łysy” na przodzie pień, ciągnął za sobą rozłożystą, obficie ulistnioną “grzywę”.
I jeszcze warto wspomnieć o gęstych stanowiskach mchów, które nadają drzewu patriarchalnego wyglądu, malowniczego akcentu i różnych odcieni zielonych barw. Dla mnie jest to kolejny przepiękny dąb i jednocześnie żywy skarb rodzimej dendroflory.
⇒ W następnym wpisie opiszę i pokażę pozostałe 3 dęby z pomnikowej mielińskiej czwórki szypułkowej. Dwa z nich znajdują się w przyzwoitym stanie, a jedno drzewo to już martwy, uschnięty kikut.
P O D S U M O W A N I E
1) W Mielnie (woj. wielkopolskie, powiat gnieźnieński, gmina Mieleszyn) na terenie parku rośnie grupa 4. pomnikowych dębów szypułkowych, wśród których najpotężniejszym osobnikiem jest drzewo nazwane dębem “Mielińskim”. Pozostałe dwa okazy to “Wincenty” i “Hektor”. Nadane imiona nawiązują do Piotra Mielińskiego – właściciela Mielna w XV w. i jego synów. Ostatni mieliński dąb jest bezimienny.
2) Wybrane parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 878 cm (pomiar własny z 07.10.2023 r.), wysokość 23 metry (według danych z CRFOP), szacunkowy wiek 510 lat (według informacji z publikacji “Drzewa Polski…”, PWN 2015). W orzeczeniu z 1956 roku powołującym drzewa na pomniki przyrody, znacznie zawyżono ich wiek. Konsekwencją tego jest powielanie nieprawdziwych informacji w artykułach i wpisach dotyczących wieku mielińskich dębów. W rzeczywistości drzewa są co najmniej o połowę młodsze.
