Drzewami ze szczęśliwym numerem 13. w moim cyklu TOP 13 okazów dendroflory parku w Oławie jest niewielka grupa młodych surmii rosnących przy końcu części dżunglowej parku blisko ulicy Jana Kilińskiego. Pomimo swoich niewielkich rozmiarów i wieku, drzewa te mocno wyróżniają się na tle pozostałych okazów dendroflory.

Surmie to z reguły niewielkie drzewa, zwykle niskie o szerokich koronach. Należą do rodzaju CATALPA i często taka nazwa jest używana do ich określenia. Należą do rodziny bigoniowatych. Jest to gatunek naturalnie występujący w Ameryce Północnej i wschodniej Azji. Reprezentują około 10. gatunków, w tym niektóre z nich są trudne do rozróżnienia.

Są to piękne, dekoracyjne drzewa z uwagi na bardzo duże liście i egzotyczny wygląd. Liście rozwijają się bardzo późno, natomiast wcześnie opadają jesienią, mieniąc się przeważnie żółtymi lub zielonymi odcieniami. Charakterystyczne u surmii są zwisające strąki, które zwisają przez całą zimę i jeszcze na wiosnę podczas rozwijania się młodych liści a nawet dłużej.

Surmie mają dużą tolerancję jeśli chodzi o glebę – od suchych i piaszczystych do żyznych i świeżych. W naszym klimacie zaleca się sadzenie surmii na glebach dość suchych z uwagi na szybsze i lepsze drewnienie pędów. Surmie są drzewami światło-  i ciepłolubnymi. Lubią miejsca słoneczne i zaciszne, osłonięte od wiatrów, które mogą łamać kruche gałęzie. Wykazują dużą odporność na warunki wielkomiejskie i przemysłowe zanieczyszczenia powietrza. W surowe zimy wszystkie gatunki mniej lub bardziej przemarzają.

Świetnie nadają się do nasadzeń soliterowych – czyli w wyeksponowanych miejscach, pojedynczo lub po kilka w luźnych grupach. W krajach o cieplejszym klimacie mogą być sadzone do założeń alejowych. Surmie wykształcają miododajne kwiaty. W tytule artykułu postawiłem znak zapytania. To nie pomyłka, a trudność w dokładnym oznaczeniu oławskich surmii.

Początkowo myślałem, że to surmia wielkokwiatowa, ale – jak zacząłem oglądać liście, nie pasowały mi one do opisu tego gatunku. Chodzi o czerwonawy kolor niektórych młodych liści, który jest charakterystyczny m.in. dla surmii Fargesa. Jednak rozwinięte liście oławskich surmii różnią się od dorosłych liści surmii Fargesa.

Surmią, która ma czerwonawe liście w młodej fazie wzrostu, jest także surmia pośrednia i to do niej najbardziej pasują mi liście oławskich surmii. Jednak dorosłe liście surmii oławskich są – moim zdaniem – zbyt podłużne w porównaniu do pokazanych, dorosłych liści surmii pośredniej. Zatem co u licha rośnie w oławskim parku? ;))

Z przewodnika Collinsa wyczytałem, że surmia pośrednia ma odmianę purpurową (purpurea) z czerwonymi kwiatami (sprawiającymi wrażenie liliowatych) i mniejszymi, ciemniejszymi liśćmi, które w ciągu pierwszych kilku dni rozwoju są bardziej czarnofioletowe niż u innych surmii, zachowują później lekko fioletowe żyłki i ogonek.

Ten opis też mi do końca nie pasuje w porównaniu do oławskich surmii. Zatem pozostaje zagadka do rozwikłania na jakimś spotkaniu dendrologicznym lub konsultacje z dendrologami. Pokuszę się jeszcze o próbę dokładnego sfotografowania kwiatów i porównania ich do pokazanych i opisanych surmii. Może wtedy uzyskam odpowiedź.

Pomijając surmiowe dylematy i dywagacje, należy obiektywnie stwierdzić, że drzewa te są sporą ciekawostką dendrologiczną parku w Oławie. Kilka razy widziałem ludzi, którzy zastanawiali się, jaki gatunek drzewa wykształciło takie okazałe liście? Wyróżniają się mocno wśród rosnących w pobliżu olch, kasztanowców czy lip.

W tym roku, liście na oławskich surmiach wyrosły wyjątkowo wcześnie z uwagi na ciepłą aurę. W zeszłym roku, pierwsze, młode listki zauważalne były dopiero na przełomie maja/czerwca. Tegoroczna wiosna rozpędziła się wyjątkowym ciepłem w kwietniu, co wykorzystały również i surmie. Katalpa pięknym egzotem jest i basta. ;)) Jednocześnie kończy ona cykl o okazach dendroflory oławskiego parku.