Aktualności
- 28 gru, 2023
Orzech czarny w Rogalicach. Najgrubszy w kraju.
Orzech czarny w Rogalicach.
Najgrubszy w kraju.
Rogalice to kilkusetosobowa wieś znajdująca się w województwie opolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Lubsza. Miejscowość położona jest na Równinie Oleśnickiej, na skraju Lasu Lubszańskiego (część Stobrawskiego Parku Krajobrazowego), przy szosie krajowej nr 39 łączącej Brzeg z Namysłowem.
Do wojewódzkiego rejestru zabytków Rogalic wpisany jest:
-
park znajdujący się przy byłym nadleśnictwie, z końca XIX w.
-
pomnik-kapliczka z 1872 roku upamiętniająca śmierć pięciu mieszkańców wsi, którzy zginęli „za króla i ojczyznę” w wojnie prusko-francuskiej.
Dla znawców i miłośników sędziwych drzew, Rogalice kojarzą się przede wszystkim z bardzo cennym okazem orzecha czarnego, który rośnie na skraju dawnego parku, przy wielorodzinnym budynku mieszkalnym. Jest to drzewo wyjątkowe w skali kraju, które objęto ochroną pomnikową na mocy rozporządzenia Nr P/01/2000 Wojewody Opolskiego z dn. 3 stycznia 2000 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody.
Nowszym aktem prawnym, regulującym prawną ochronę orzecha jest rozporządzenie Nr 0151/P/38/05 Wojewody Opolskiego z dnia 26 października 2005 r. w sprawie ustanowienia pomników przyrody. Jak podają autorzy albumu “Drzewa Polski. Najgrubsze. Najstarsze. Najsłynniejsze” – “orzech czarny jest przybyszem z Ameryki Północnej, gdzie porasta stoki Appalachów, wchodząc w skład mieszanych lasów liściastych. Dorasta do 30 m wysokości.
Ma bardzo dekoracyjne, duże liście (do 60 cm długości) z licznymi listkami dochodzącymi do 12 cm długości. Obficie owocuje, wytwarzając duże, kuliste owoce w zielonej łupinie. Niestety, ich jądra, w przeciwieństwie do orzecha włoskiego, są niesmaczne. Drzewa tego gatunku były sprowadzane na ziemie polskie już w XIX w. i doskonale zaadaptowały się do naszego klimatu. Osiągają rozmiary nieustępujące ich krewniakom rosnącym w swym naturalnym środowisku. Z racji na szybki wzrost, strzelistą sylwetkę i dekoracyjne liście są uznawane za cenne drzewa parkowe.”
Według danych zawartych w CRFOP ( Orzech_czarny_w_Rogalicach ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 531 cm, wysokość 28 m. Pomiar obwodu pnia na wysokości pierśnicy przez autorów albumu w 2013 roku dał wynik 545 cm. Tree hunterzy w pierwszej połowie lutego 2023 r., postanowili dokonać aktualnego pomiaru obwodu pnia pomnikowego orzecha.
Pień okazu jest otoczony drewnianym płotem, za którym wyrastają liczne pędy innej rośliny i które utrudniają dokładne wykonanie pomiaru, ale nie stanowią przeszkody nie do ominięcia. Większym problemem jest odmierzenie poziomu 130 cm od podstawy pnia, która znajduje się bardzo blisko płotu. Dodatkowym utrudnieniem są leżące liście i gęsta trawa.
Żeby było łatwiej, warto przejść przez płot jedną nogą (jak przejdziemy dwiema to będzie za ciasno). Po kilku próbach udało się zaznaczyć wysokość 130 cm od najwyższego miejsca przy podstawie pnia i wykonać aktualny pomiar.
Marek nadzorował czynności dendrometryczne i dokumentował je na zdjęciach. ;)) Kiedy powiedział “jest ok.”, mogliśmy zapisać oficjalny wynik pomiaru.
Zatem aktualny obwód pierśnicowy pnia orzecha czarnego z Rogalic wynosi 570 cm. Wysokość drzewa pozostała mniej więcej na poziomie 28 metrów, a jego wiek szacunkowo wynosi ponad 230 lat.
Cytując dalej autorów wyżej wspomnianego albumu – “Najgrubszy polski okaz tego gatunku rośnie w miejscowości Rogalice. Drzewo ma regularny, walcowaty pień, który na wysokości ok. 6 m rozgałęzia się na grube konary budujące rozległą koronę. Odznacza się doskonałym stanem zdrowotnym i szybko powiększa swe rozmiary.”
Podczas naszej lutowej wizyty przy drzewie, znaleźliśmy mnóstwo leżących owoców orzecha, które pomimo niezbyt dobrego smaku, mają wiele właściwości leczniczych, o których warto przeczytać tutaj: Orzech czarny – właściwości, działanie i zastosowanie orzecha czarnego (ekologia.pl)
Poza pojedynczymi “orzechami”, w kilku miejscach na ziemi leżały zebrane przez ludzi całe kopce owoców, świadczące o bardzo obfitym owocowaniu drzewa.
W koronie drzewa dostrzegliśmy co najmniej kilkanaście, niewielkich stanowisk jemioły. Prawdopodobnie zaatakowała drzewo stosunkowo niedawno i nie zdążyła się jeszcze rozrosnąć do dużych rozmiarów.
⇒ W Rogalicach rósł kiedyś ogromny dąb szypułkowy, który miał ok. 400 lat (ponad 650 cm w obwodzie i 27 m wysokości). Niestety po drzewie pozostał tylko pień, ponieważ dąb zawalił się i runął na ziemię kilka lat temu.
⇒ Wyjątkowy okaz orzecha czarnego został również opisany przez Marka na blogu w tym artykule: Orzech czarny w Rogalicach (gm. Lubsza, opolskie). | Pomniki przyrody (pomniki-przyrody.pl) Gorąco zachęcam do lektury. Oprócz fotografii w stanie bezlistnym, znajdują się w nim zdjęcia drzewa w pełnym ulistnieniu.
P O D S U M O W A N I E
1) W Rogalicach (woj. opolskie, powiat brzeski, gmina Lubsza) ok. 100 m na północ od skrzyżowania ulic w centrum wsi, na skraju dawnego parku, przy wielorodzinnym budynku mieszkalnym rośnie unikatowy i najgrubszy znany okaz orzecha czarnego w Polsce. Aktualne parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 570 cm (pomiar własny 12.02.2023 r.), wysokość 28 metrów (według danych z CRFOP), szacunkowy wiek drzewa – ponad 230 lat (wg C. Pacyniaka „Najstarsze drzewa w Polsce”, Warszawa 1992 r.).
2) Drzewo odznacza się bardzo dobrą kondycją zdrowotną i stanem technicznym, jednak na pniu notuje się listwy mrozowe, a w koronie kilkanaście stanowisk jemioły, którą powinno się regularnie usuwać z tak cennego okazu.
3) Pień orzecha otoczony jest drewnianym płotem, który należałoby poszerzyć i oddalić, aby roślina miała więcej swobody. Przydałoby się również zamieścić tablice informacyjno/edukacyjne, aby uświadomić mieszkańców oraz potencjalnych turystów o wyjątkowości pomnikowego orzecha czarnego z Rogalic w skali całego kraju.
