Aktualności
- 07 lut, 2024
Park w Targowiskach.
Park w Targowiskach.
♦ TARGOWISKA ♦
Targowiska to wieś położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Miejsce Piastowe. Miejscowość leży w dolinie potoku Olszyny. Do najważniejszych jej zabytków należą:
-
kościół parafialny pw. św. Małgorzaty zbudowany w latach 1736-1740. Do budowy użyto drewna z rozbiórki starszej świątyni (na ścianach zachowane ślady późnośredniowiecznych zacheuszy). W II poł. XIX w. został rozbudowany (dobudowano kaplicę, przedłużono nawy). W latach 80. XX w. przeprowadzono gruntowny remont kościoła dokonując znacznego przekształcenia budowli. Wnętrze pokryto iluzjonistyczną polichromią z 1897 r. autorstwa Jana Tabińskiego. Polichromia kaplicy jest autorstwa Władysława Lisowskiego (1928).
-
Stary dany dwór Gołaszewskich z XVII w. – znajduje się w rozległym parku ze stawami. Można dostrzec jeszcze ziemne obwarowania. Niegdyś był to dwór obronny, nazywany twierdzą, wzniesiony na skarpie otoczony stawami.
-
Liczne są kapliczki i figury przydrożne, pochodzące z końca XIX i XX wieku.
Tree hunterów najbardziej interesował drzewostan rozległego parku, w którym znajdziemy przede wszystkim gatunki drzew rodzimego pochodzenia (dęby, lipy, klony, jesiony, wierzby) i inne. Gatunkiem dominującym są dęby szypułkowe, z których wiele okazów osiągnęło już znaczne gabaryty i wiek.
Park odznacza się też zmiennym ukształtowaniem terenu – od prostych fragmentów po znaczne pochyłości i strome stoki. Jego większa część sprawia wrażenie pozostawionej w znacznym stopniu siłom przyrody, dzięki czemu możemy podziwiać wiele naturalnych procesów.
Jednym z nich jest powalenie sędziwego drzewa i jego powolny rozkład, co należy uznać za duży walor założenia. W parku znajdują się zarówno fragmenty eleganckie, idealne na spacery wśród pielęgnowanej i utrzymywanej zieleni, jak również pierwiastki dzikości – bezcenne przyrodniczo, ale i dla ludzi.
Budząca się wiosenna zieleń w runie i podszyciu oraz jeszcze drzemiące drzewa, stanowiły doskonałe powody do powłóczenia się po tym pięknym, zróżnicowanym terenie.
Kiedy weszliśmy w głębsze rewiry parku, zachwyciliśmy się dorodnymi dębami, które rosną tu dosłownie na każdym kroku.
Bliżej wody zazieleniły się już fikuśnie powyginane wierzby, zachłyśnięte – podobnie jak tree hunterzy – czarem wiosennego klimatu.
W runie zakwitło setki kwiatów. To zaproszenie dla owadów, zwłaszcza pszczół, które licznie przybyły na kwitnące święto wiosny.
♦ DĄB KAZIMIERZ I ♦
Chociaż w parku znajdziemy bardzo dużo drzew o wymiarach pomnikowych, oficjalnymi pomnikami przyrody (usankcjonowanymi prawnie) jest 17 okazów (14 dębów szypułkowych, 2 jesiony wyniosłe i 1 lipa drobnolistna). Aktem powołującym jest rozporządzenie Nr 22/07 Wojewody Podkarpackiego z dnia 14 maja 2007 r. Część drzew jest łatwa do odnalezienia i oznaczona stosownymi tabliczkami, a część nie, z uwagi na brak tabliczek i znaczne podobieństwo (wysokość, grubość pnia) do osobników nie będących oficjalnymi pomnikami przyrody.
Najcenniejszym i najpotężniejszym pomnikowym drzewem jest dąb Kazimierz I, który rośnie na stromej skarpie, tuż poniżej dworu Gołaszewskich i stanowi spore wyzwanie dendrometryczne.
Jak spore to widać na powyższej fotografii. Żeby przeciągnąć taśmę wokół pnia na wysokości 130 cm odmierzonej od najwyższego punktu przy nasadzie pnia, tree hunter musiałby mieć ze 3,5 metra wysokości.
W tym przypadku zrezygnowaliśmy z pomiaru, a dane o parametrach okazu, jak i pozostałych pomnikowych drzew, przyjąłem z Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody. Według nich Kazimierz I ( Dąb_szypułkowy_Kazimierz_I ) mierzy na wysokości pierśnicy 751 cm, a jego wysokość wynosi 30 metrów. Sylwetka dębu efektownie odbija się w tafli wody.
Drzewo znajduje się w dobrej kondycji zdrowotnej i zadowalającym stanie technicznym. Na pniu widać ślady ingerencji chirurgicznej, polegającej na usunięciu części konarów i gałęzi.
Sylwetka dębu jest stosunkowo wąska i wysmukła. Fragmenty konarów przyozdabiają mchy, a po jednym z przewodników drzewa wspina się bluszcz pospolity.
Szacowany wiek Kazimierza Pierwszego wynosi około 300 lat.
♦ DĄB KAZIMIERZ II ♦
Przenoszę się na przeciwną stronę dworu, gdzie wśród zgrupowania pomnikowych dębów, rośnie dąb szypułkowy Kazimierz II.
Według informacji z CRFOP ( Dąb_szypułkowy_Kazimierz_II ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 559 cm, wysokość 24 metry.
Drzewo znajduje się w zadowalającej kondycji zdrowotnej, na pniu notuje się ubytki kory, w koronie widać usychające konary i gałęzie.
♦ DĘBY FRANCISZEK I MARCIN ♦
Następne dwa pomnikowe dęby to Franciszek i Marcin. Dąb Franciszek ( Dąb_szypułkowy_Franciszek ) posiada pień o obwodzie 581 cm przy wysokości 31 metrów, natomiast dąb Marcin ( Dąb_szypułkowy_Marcin ) 371 cm przy wysokości 29 metrów.
Na uwagę zasługuje zwłaszcza dąb Franciszek, który przy podstawie pnia wykształcił efektowne nabiegi korzeniowe, a te pokrywa gęsty, zielony pierścień mchów.
Drzewo jest oczyszczone z dolnych konarów, na pniu miejscami uaktywniły się pędy wtórne, poza tym widoczne są nabrzmienia i zgrubienia.
Według mnie dąb Franciszek jest jednym z najbardziej malowniczych dębów i ogólnie drzew rosnących w parku.
♦ DĘBY LECH, CZECH I RUS ♦
Następne pomnikowe dęby to “Lech”, “Czech” i “Rus”. Znawcy i miłośnicy sędziwego drzewostanu, od razu mogą mieć skojarzenia z najsłynniejszymi w kraju dębami o tych imionach, które rosną w Rogalinie (woj. wielkopolskie, powiat poznański, gmina Mosina).
Obwody pierśnicowe pni i wysokości podkarpackiego trio wynoszą: Lech 361 cm, 30 metrów wysokości ( Dąb_szypułkowy_Lech ), natomiast Czech i Rus mają po 540 cm w “pasie” i po 29 metrów wysokości ( Dąb_szypułkowy_Czech ), ( Dąb_szypułkowy_Rus ).
Stan fitosanitarny i techniczny każdego dębu jest zadowalający. Drzewa noszą ślady naturalnych procesów, które zresztą są widoczne na przeważającej liczbie okazów rosnących w parku. Są to między innymi wyłamania konarów i gałęzi, posusz w koronie, ślady działalności owadów, grzybów itp.
W przeciwieństwie do słynnych rogalińskich olbrzymów, które są odwiedzane w ciągu każdego roku przez tysiące turystów, podkarpacki Lech, Czech i Rus to drzewa bardzo mało znane, nawet wśród okolicznych mieszkańców.
Z jednej strony można to uzasadniać ich znacznie mniejszymi gabarytami, ponieważ podobnych drzew w samym parku jest dużo, z drugiej strony drzewa rosną w bardziej dzikich i mniej uczęszczanych rewirach parku, co dla mnie akurat jest zaletą a nie wadą.
W pobliżu rosną jeszcze dwa pomnikowe dęby szypułkowe – “Jerzy” i “Leszek”.
♦ DĘBY JERZY I LESZEK ♦
Obwód pnia Jerzego na wysokości pierśnicy wynosi 449 cm, wysokość 29 metrów ( Dąb_szypułkowy_Jerzy ), Leszka pień mierzy 540 cm, a wysokość drzewa wynosi 25 metrów ( Dąb_szypułkowy_Leszek ).
Opisana do tego fragmentu artykułu grupa pomnikowych dębów to drzewa rosnące najbliżej pałacu. Każde z nich jest oznaczone stosowną tabliczką. Pozostałe drzewa sprawiają więcej kłopotu w ich odnalezieniu, właśnie z uwagi na brak tabliczek.
Aby dotrzeć do drugiego skupiska pomnikowych drzew, należy się udać do górnej części parku, w okolice boiska przy ul. Dębowej.
Zatem żegnamy się z dębami Leszek i Jerzy i wędrujemy poznać pomnikową lipę Dominikę.
♦ LIPA DOMINIKA ♦
Jest to najłatwiejsze do odnalezienia pomnikowe drzewo wśród okazów nieoznakowanych tabliczką.
Lipa ta to zrost co najmniej dwóch osobników, które w latach młodości posadzono obok siebie, aby w przyszłości stały się jednym drzewem.
Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 412 cm, wysokość 25 metrów ( Lipa_drobnolistna_Dominika ). W CRFOP podano obwód tylko jednej lipy, w rejestrze wojewódzkim podano obwody obu lip – 370 i 410 cm.
Drzewo wykształciło szeroką regularną koronę, której konstrukcję stanowią liczne konary odchylające się do siebie w przeciwnych kierunkach.
Jest to już zacna i piękna lipa. Powiada się, że dziewczyna o imieniu Dominika to osoba o wyjątkowych cechach. Jest ambitna, zaangażowana i skoncentrowana na osiąganiu swoich celów.
Te cechy pasują do lip. Są bardzo wytrwałe, a więc ambitne, aby żyć setki lat, mają bardzo dużą zdolność regeneracyjną, są plastyczne i często przybierają baśniowe kształty.
Lipa Dominika to drzewo znajdujące się w dobrym stanie zdrowotnym. Stan techniczny drzewa też jest dobry, chociaż powinien je doglądać arborysta i sprawdzać/badać, czy nie trzeba wykonać na nim pewnych zabiegów zabezpieczających przed rozłamaniem, itp.
Oprócz lipy Dominiki, tree hunterom udało się jeszcze odszukać dwa pomnikowe okazy bez tabliczek.
♦ DĄB GERWAZY ♦
Na skraju parkowego boiska obok ławki rośnie dąb szypułkowy “Gerwazy” o charakterystycznym, lekko skręconym pniu.
Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 559 cm, wysokość 23 metry ( Dąb_szypułkowy_Gerwazy ). Drzewo posiada znacznie zubożoną, wąską koronę.
W pniu widoczny jest rozkład tkanki drzewnej, liczne ubytki, wypróchnienia, które prawdopodobnie są pozostałością po listwie piorunowej.
Stan zdrowotny okazu jest raczej zły, stan korony i ogólny wygląd drzewa świadczy o jego powolnym zamieraniu.
Jest to jedno z najsłabszych kondycyjnie drzew z pomnikowego zgrupowania w parku.
Jeżeli przyjąć, że dąb rzeczywiście został w przeszłości rażony piorunem, to nie dziwi jego obecny wygląd i podupadająca kondycja.
Zatem mamy tu do czynienia z weteranem po przejściach. Drzewo niekoniecznie bardzo stare i potężne, ale swoje w życiu już przeszło.
♦ JESION WYNIOSŁY JAN ♦
Ostatni okaz, który prawidłowo udało nam się oznaczyć to jesion wyniosły “Jan”, którego również odnajdziemy w pobliżu boiska i który pod względem kondycji oraz sylwetki przypomina dąb Gerwazy.
Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 459 cm, wysokość 24 metrów ( Jesion_wyniosły_Jan ). Pozostałych pomnikowych drzew z uwagi na brak tabliczek i podobieństwo wielu innych okazów rosnących obok, nie udało się nam dokładnie oznaczyć.
Niemniej park w Targowiskach należy uznać za cenną perłę dendrologiczną, w której możemy zanurzyć się w zaczarowany świat starych drzew.
