Pomnikowy dąb szypułkowy “Chrobry” w Reczu.

Recz to wieś położona w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie żnińskim, w gminie Rogowo. Jest dziewiętnastą co do wielkości miejscowością gminy Rogowo (na koniec marca 2011 roku liczyła 98 mieszkańców). Miłośnikom okazałej dendroflory, Recz kojarzy się przede wszystkim z dębem “Chrobry”, o którym informują już drogowskazy ustawione przed miejscowością.

Imię drzewa kojarz się z naszym najstarszym dębem “Chrobry” w Piotrowicach ( https://lenartpawel.pl/dab-szypulkowy-chrobry-spotkanie-z-krolem.html ), który niestety od 2020 roku jest martwy (dzięki głupocie człowieka). Za to dąb “Chrobry” w Reczu jest żywym, przepięknym i wyjątkowym skarbem, który rośnie w nieco ustronnym, ale reprezentatywnym miejscu.

W CRFOP wskazano, że dąb rośnie przy drodze Kołdrab – Osno. Doprecyzowując lokalizację drzewa dodam, że odnajdziemy je przy samej drodze, w centrum Recza, naprzeciw dworu z 2. poł. XIX w. Z uwagi na ogromne rozmiary jest niemożliwy do przeoczenia.

“Chrobrego” uhonorowano statusem pomnika przyrody na mocy Komunikatu Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody w sprawie uznania określonych tworów przyrody za pomniki przyrody ( Dz. Urz. Woj. Rady Narodowej w Bydgoszczy z 10.11.1960 r., nr 12, poz. 92 ). Nowszym aktem prawnym regulującym kwestie pomnikowe drzewa jest Rozporządzenie Nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody tworów przyrody na terenie województwa bydgoskiego.

Zgodnie z ogólnymi informacjami o drzewie, które odnajdziemy w CRFOP (Dąb_szypułkowy_Chrobry_w_Reczu), pierśnica okazu wynosi 254 cm; obwód: 798 cm; wysokość: 25 m. Tree hunterzy postanowili sprawdzić aktualną grubość obwodu pnia wielkiego dębu.

Jak widać na powyższych fotografiach, drzewo rośnie na pochyłości terenu, a więc poziom pierśnicy (130 cm) wyznaczyliśmy od najwyższego punktu przy nasadzie pnia. Dzięki temu pomiar jest zgodny z zasadami obowiązującymi w dendrometrii.

Aktualny obwód pnia drzewa na wysokości pierśnicy wynosi 814 cm. Zatem bezapelacyjnie mamy tu do czynienia z dębem, którego miejsce znajduje się szypułkowej ekstraklasie naszego kraju. 

Po wykonaniu czynności dendrometrycznych, usiadłem na fragmencie ogromnego pnia drzewa, natomiast Marek udokumentował na zdjęciach jego wielkość w porównaniu do siedzącego Lenarta. ;)) 

Podobne zdjęcie z nieco innej perspektywy. Chociaż nie należę do wątłych ludzi, przy dębie “Chrobry” wyglądam wręcz mizernie.

♦ WIEK DRZEWA ♦

Jeżeli chodzi o wiek dębu, to mamy tu podobną sytuację jak przy dębach “Mielińskich”, gdzie doszło do znacznego zawyżenia tego parametru. Nawet Wikipedia podaje, że “wiek dębu “Chrobry” w Reczu szacuje się na 850 lat.” Wskazuje się również, że drzewo “posiada dobre warunki glebowe, w tym odpowiednie nawilgocenie i każdego roku obficie owocuje.” Już nawet w świetle powyższej informacji niemożliwe jest, aby dąb szypułkowy rosnący w dobrym siedlisku i z bardzo przyzwoitym aparatem asymilacyjnym, był w stanie osiągnąć “tylko” osiem metrów w obwodzie pnia w ciągu 850 lat życia.

W rzeczywistości dąb “Chrobry” jest dużo młodszy, szacunkowo według autorów albumu “Drzewa Polski…”, w 2011 roku miał 350 lat.

Legendy mówią, że każdego roku, w czerwcu odbywały się pod dębem ludowe obrzędy podczas nocy Kupały. Inne podania przekazują, że Mikołaj Nałęcz zwany Diabłem Weneckim miał zamienić się w to drzewo za swoje nikczemne uczynki.

♦ DĄB “CHROBRY” W ALBUMIE

DRZEWA POLSKI. NAJGRUBSZE. NAJSTARSZE. NAJSŁYNNIEJSZE. ♦

Drzewo zostało opisane w albumie “Drzewa Polski…” w następujący sposób: “Dąb ten wyróżnia się malowniczym pokrojem wynikającym z nietypowo ukształtowanego odziomka. Ma on kształt butelkowaty i zwęża się gwałtownie na wysokości ok. 4 m. Jego wnętrze jest puste i zieje charakterystyczną dziuplą o łezkowatym kształcie.

Środek został wzmocniony metalowymi prętami mającymi chronić pień przed pęknięciem. Pomijając znaczne ubytki drewna wewnątrz pnia, dąb ten odznacza się dobrym stanem zdrowotnym.

Ma okazałą (szerokość 21,5×21 m) koronę pokrytą gęstymi liśćmi. Otwory w pniu są częściowo przysłonięte ocynkowaną, widoczną z daleka blachą. Nazwa dębu ma zapewne sugerować, że wykiełkował on w czasach Bolesława Chrobrego, czyli liczy sobie 1000 lat.

W rzeczywistości jest niemal trzy razy młodszy. Aby dotrzeć do “Chrobrego”, w Rogowie należy kierować się na miejscowość Rzym. Drzewo rośnie przy głównej drodze pośrodku wsi, naprzeciwko zabytkowego dworku. Jest bardzo łatwe do odnalezienia, tym bardziej że prowadzą do niego dobrze widoczne drogowskazy.”

Dąb oglądany w całości przynosi nie mniej satysfakcji, co oględziny drzewa w poszczególnych fragmentach. Wyraźnie można dostrzec pewną asymetryczność korony z charakterystycznym “wybrzuszeniem” gałęzi nad drogą.

W pierwszej połowie października 2023 roku dąb “Chrobry” miał jeszcze w pełni zielone ulistnienie. Trudno było dostrzec w koronie jakiekolwiek, pierwsze jesienne wybarwienie liści.

Te, które już spadły, głównie w wyniku działalności wiatru, odznaczały się bardziej jesiennymi barwami. Przy okazji można było potwierdzić, że na pewno mamy tu do czynienia z dębem szypułkowym.

Sporą ciekawostką było znalezienie w ogromnym odziomku drzewa siewki cisa pospolitego. Ciekawy jestem, jak potoczy się los spontanicznie obsianego drzewka.

Minęło wiele wieków od śmierci Bolesława Chrobrego – naszego pierwszego koronowanego króla Polski, zanim dąb o Jego imieniu wykiełkował na terenie Recza. Mimo tego drzewo w pełni zasługuje na określenie go dębem “królewskim” z uwagi na nieprzeciętne (królewskie) rozmiary i nad wyraz (również królewski) majestatyczny wygląd. 

W końcu dęby szypułkowe to królowie naszych rodzimych drzew liściastych, władcy pól, łąk i lasów. Ich potędze oraz dostojności nie można się oprzeć.

⇒ Kolega Marek na swoim blogu również opisał zacnego “Chrobrego”, dlatego serdecznie zapraszam do lektury artykułu pod tym linkiem: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=18882

P O D S U M O W A N I E

1) W Reczu (woj. kujawsko-pomorskie, powiat żniński, gmina Rogowo), przy głównej drodze pośrodku wsi, naprzeciwko zabytkowego dworku rośnie potężny i czarujący dąb szypułkowy “Chrobry”, który od 1960 roku jest chroniony prawnie jako pomnik przyrody ożywionej.

2) Wybrane parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 814 cm (pomiar własny z 07.10.2023 r.), wysokość 25 metrów (według danych z CRFOP), szacunkowy wiek drzewa według stanu na 2024 rok – 363 lata (przyjmując dane z publikacji “Drzewa Polski…”, PWN 2015). Część wpisów i artykułów o “Chrobrym” błędnie podaje, że dąb liczy sobie aż 850 lat.

3) Drzewo odznacza się bardzo malowniczym pokrojem, odziomek posiada butelkowaty kształt i zwęża się gwałtownie na wysokości ok. 4 m. Wnętrze dębu jest w znacznym stopniu puste (wypróchniałe) i zieje charakterystyczną dziuplą o łezkowatym kształcie. Pień okazu wzmocniono metalowymi prętami. “Chrobry” odznacza się dobrym stanem zdrowotnym, korona dębu co roku pokrywa się bardzo gęstym garniturem liści. Drzewo jest chlubą i przyrodniczą perłą miejscowości.