(4) BUK ZWYCZAJNY „OKO LASU” Z BUKOWINY SYCOWSKIEJ

Był późny listopad 2017 roku. Jesienna szaruga, wilgoć i chłód spowiły lasy Bukowiny Sycowskiej. Słońce wędrowało nisko nad horyzontem, przypominając mi, że ciemna pora roku króluje listopadową porą i należy trzymać się blisko skraju lasu aby nie zgubić się w szybko zapadających ciemnościach. Złamałem te wytyczne ponieważ wszedłem w głąb lasów, nie bacząc na rychło zbliżające się zwiastuny nocy.

Postanowiłem na chwilę usiąść i odpocząć. Wyjąłem termos z gorącą kawą i zaczerpnąłem na świeżym powietrzu dawkę smacznej kofeiny. Zacząłem się rozglądać wokół. Podziwiałem potęgę późnojesiennego lasu, wchłaniając wyjątkowy i kojący spokój, który z niego emanuje. Wówczas ujrzałem ogromnego buka, który sprawiał wrażenie, jakby las przygotował dla niego specjalne miejsce. Szybko schowałem termos i podszedłem do pięknie prezentującego się drzewa. Zacząłem go dokładnie oglądać ze wszystkich stron.

Nagle, ukazało mi się baśniowe i wyjątkowe oblicze tego drzewa. Buk na pewnym odcinku swojej gładkiej kory przybrał wygląd, przypominający profil ludzkiej twarzy z wyraźnym okiem i nosem. Spojrzenie drzewa kompletnie mnie zahipnotyzowało. Zdałem sobie sprawę, że odnalazłem “Oko lasu” bukowińskich terenów leśnych. O ile serce tych lasów bije na Goli Wielkiej przy lipie drobnolistnej “Baśniowej Staruszce”, o tyle leśne oko ukryło się w głębi lasów na buku.

Buk zwyczajny “Oko lasu” to wspaniałe i przepiękne drzewo. Zachwyca monumentalną sylwetką, potężnymi napływami korzeniowymi, które są pokryte malowniczymi mchami. Jego odnalezienie w 2017 roku było dla mnie dodatkowym bonusem od lasu na moje 30-lecie grzybowo-leśnej pasji. I pomyśleć, że setki razy kręciłem się w jego pobliżu po to, aby odnaleźć go po 30-tu latach… ;))

Napływy korzeniowe drzewa przypominają trochę macki ośmiornicy, które pewnie i mocno przytwierdzają buka do podłoża. Drzewo zdominowało swoją strefę życia i ten zakątek lasu, chociaż w jego pobliżu rośnie kilka innych, ciekawych buków, które są jednak znacznie mniej okazałe. Sąsiadkami “Oka lasu” są również liczne sosny zwyczajne.

Bez względu na porę roku, napływy korzeniowe “Oka lasu” są pięknie przyozdobione mchem. Chowają się jedynie podczas opadów śniegu, kiedy las śpi a drzewa po cichu nucą melodię o wiośnie. Liście buka leżą na ściółce długo i wolno ulegają rozkładowi, dzięki czemu, buki eliminują w ten sposób potencjalną konkurencję, która chciałaby szybko pod nimi rosnąć. To podobna taktyka, jak w przypadku amerykańskich dębów czerwonych.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Buk zwyczajny “Oko lasu” należy do czołówki najgrubszych buków Bukowiny Sycowskiej i okolic. W obwodzie pierśnicowym, mierzonym na wysokości 130 cm ma 390,50 cm. Jest to oczywiście wymiar pomnikowy. Nieliczne buki tych lasów mają obwody zbliżające się do 400 cm, a jak na razie tylko jeden z odnalezionych okazów przekroczył “magiczne” 4. metry. Będzie on pokazany w tegorocznym cyklu.

Buk zwyczajny to jedno z naszych najpiękniejszych, rodzimych drzew liściastych, które cieszy się nie mniejszym szacunkiem niż królewski dąb szypułkowy. W Europie buk zwyczajny jest najliczniej reprezentowanym gatunkiem drzewa – występuje pospolicie na całym kontynencie z wyjątkiem jego północno-wschodniej i południowo-wschodniej części. Także w Polsce, gdzie przebiega północno-wschodnia granica zasięgu gatunku, buk pospolity stanowi jeden z podstawowych składników lasów, zwłaszcza regla dolnego w Karpatach oraz puszczy bukowych na Pomorzu Zachodnim.

Jest to u nas jeden z gatunków lasotwórczych (tj. tworzących lite drzewostany na dużych powierzchniach); jego udział w ogólnej powierzchni polskich lasów wynosi ok. 5% (5. miejsce po sośnie, dębie, świerku i brzozie). Obszarami, na których drzewo nie występuje są m.in. Podlasie (w tym Puszcza Białowieska), Pojezierze Suwalskie i Mazowsze. 

Co widać w “Oku lasu”? Jakie jest spojrzenie drzewa? Wpatrując się w to fantastyczne drzewo i próbując zrozumieć filozofię jego życia, skłaniam się do użycia takich przymiotników jak: spokojny, mądry, pokorny i tajemniczy. Drzewa uczą wielkich cnót. Mądrości, spokoju, opanowania, wytrwałości, pokory i szacunku. Nie widać tu gniewu i braku rozwagi. Duchowe życie lasu to stan naszej świadomości, w którym stajemy się jednością z przyrodą.

Buk zwyczajny “Oko lasu” na swoim potężnym i silnym pniu wykształcił liczne i solidne konary. Korona drzewa jest zdrowa, mocno ugałęziona i bardzo obficie pokryta liśćmi. Drzewo jest obecnie w fazie swojej największej świetności. Moc tego buka została wystawiona na próbę podczas zeszłorocznych, październikowych wichur. W jego pobliżu wiatr powalił kilkanaście drzew. Na szczęście “Oku lasu” gałąź z korony nie spadła.

Jednym z miejsc, gdzie wyjątkowo czuć moc tego drzewa jest podstawa jego pnia. Wystarczy przy niej kucnąć lub usiąść i spojrzeć do góry. Kilkuminutową pauzę przy pniu “Oka lasu” podczas wycieczek na tych terenach na stałe wpisałem w ceremonię leśnej kąpieli. Mogą mi marudzić niektórzy, że za bardzo wyolbrzymiam i daję się ponieść emocjom. Albo, że za dużo naczytałem się “Sekretnego życia drzew”. ;))

Ja wiem swoje. Są takie miejsca w lesie, które emanują duchowością, czymś niezwykłym, przekraczającym naszą wyobraźnię, wszelkie teorie naukowe i ogólnie przyjęte schematy i stereotypy. Buk zwyczajny “Oko lasu” i jego otoczenie jest jednym z takich miejsc. Miejsc, gdzie geniusz piękna przyrody i pierwotną więź z lasem masz na wyciągnięci dłoni. Wystarczy otworzyć zmysły… ;))

“TRZYMAJ SIĘ BLISKO SERCA NATURY. OD CZASU DO CZASU WEJDŹ NA SZCZYT GÓRY LUB SPĘDŹ WEEKEND W LEŚNYCH GĘSTWINACH. W TEN SPOSÓB OCZYŚCISZ DUCHA”.

“Z KAŻDYM SPACEREM NA ŁONIE NATURY CZŁOWIEK OTRZYMUJE WIĘCEJ, NIŻ SIĘ SPODZIEWA”.

“W WIECZNEJ MŁODOŚCI PRZYRODY I TY MOŻESZ ODMŁODNIEĆ. OGLĄDAJ NATURĘ W MILCZENIU, NIE STANIE CI SIĘ ŻADNA KRZYWDA”.

John Muir

Dzięki swoim potężnym rozmiarom, specyficznej sylwetce oraz unikalnej korze buki stwarzają jedyny w swoim rodzaju klimat. Choć wiek buka zwyczajnego często bywa przesadnie zawyżany, to osiągając 200-300(500) lat jest on i tak jednym z bardziej długowiecznych drzew liściastych w Europie (z rodzimych w Polsce gatunków wyraźnie ustępuje pod tym względem jedynie dębom i lipom). Jest to drzewo stosunkowo wolno rosnące (szczególnie w młodości), o tempie wzrostu nie przekraczającym 40-60cm/rok. 

FILMY

Udaj się do lasu i wybierz miejsce, które szczególnie Ci się podoba i które lubisz. Usiądź. Wyłącz telefon i wszelkie “przeszkadzajki”. Zacznij spokojnie oddychać. Zaczerpnij mocno leśne powietrze i chwilę przytrzymaj w płucach. Zamknij oczy. Zapomnij o wszystkich bolączkach życia i zmartwieniach. Wyłącz negatywne emocje. Oddychaj spokojnie. Otwórz oczy. Skup się tylko na tym co widzisz, czujesz i słyszysz.

Popatrz na ściółkę i pracujące mrówki. Wsłuchaj się w śpiew ptaków, szelest liści, gałęzi i konarów. Usłysz latające owady. Spójrz na leniwie płynące chmury nad lasem. Zacznij oglądać drzewa. Rób to w zupełniej ciszy, spokoju i bez pośpiechu. Zwróć uwagę na ukształtowanie pnia, konarów i gałęzi. Wreszcie – spójrz na “Oko lasu” i zaczerpnij mądrość drzewa do swojej duszy. Czerp pełnymi garściami. To ładunek najwspanialszej energii.

W stanie pełnego skupienia zobaczysz, poczujesz i usłyszysz znacznie więcej niż przypuszczałeś. Twoje spotkania z lasem już nigdy nie będą  tylko “zwykłymi” spacerami, grzybobraniami lub wycieczkami. Otwarcie zmysłów na las to zaproszenie jego mocy i energii do twojego serca i duszy. Wyciągnij dłonie do “Oka lasu” w geście szacunku i pojednania z przyrodą.

LINK (ZIMA): https://drive.google.com/drive/folders/1kjCyHziIjRBbSMBcZCSyfUc_nvpPFClN

LINK (WIOSNA): https://drive.google.com/drive/folders/1YUdx6tOtbeMPmy8maLHVez6lwovAC4j3

PODSUMOWANIE

1) Potężna sylwetka. Baśniowy, przepiękny i regularny pokrój. Pomnikowy wymiar pnia, wynoszący 390,50 cm obwodu pierśnicowego. Profil “ludzkiej” twarzy na korze z charakterystycznym nosem i okiem. Moc, potęga, majestat i czar ukryty w jednym drzewie. Buku zwyczajnym, który jest absolutnie nadzwyczajny. “Oko lasu” to jedno z najwspanialszych drzew Bukowiny Sycowskiej i ścisła elita tego gatunku na Wzgórzach Twardogórskich.

2) Serce bukowińskich i okolicznych lasów bije na Goli Wielkiej przy opisanej w zeszłym roku lipie drobnolistnej “Baśniowej Staruszce”. Oko tych lasów odnalazłem na buku zwyczajnym. Czym jeszcze zaskoczy mnie ta wciąż nie do końca odkryta kraina na pograniczu województw dolnośląskiego i wielkopolskiego? ;))

3) Następnym drzewem w cyklu będzie buk zwyczajny „Elegant” rosnący kilkaset metrów od “Oka lasu”. Drzewo to musiało się zmierzyć z bardzo niebezpiecznymi dla niego podmuchami podczas jesiennych wichur w zeszłym roku.