Półkula północna wita astronomiczne lato.

Dziś o 5:32 zaczęło się astronomiczne lato. Słońce przeszło przez punkt przesilenia letniego i na zwrotniku Raka w południe znalazło się w zenicie. Zatem mamy najdłuższy dzień roku na półkuli północnej. W Warszawie dzień trwa aż 16 godzin i 47 minut, ale na północy kraju nawet ponad 17 godzin (we Władysławowie 17 godz. 20 min.). W stolicy Słońce wzeszło o 4:14, a zajdzie o 21:01.

Mapa: Meteoprognoza.pl

Chociaż meteorologiczne lato mamy od 1 czerwca, ale z astronomicznego punktu widzenia lato rozpoczyna się trzy tygodnie później – dopiero 21 czerwca o godzinie 05:32 czasu polskiego. Pory roku, jakie wyróżniamy na Ziemi, zawdzięczamy obiegowi planety dookoła Słońca oraz odpowiedniemu nachyleniu osi obrotu naszej planety do płaszczyzny jej ruchu okołosłonecznego (ekliptyki).

Oś obrotu tworzy z ekliptyką kąt 66,5 stopnia, dzięki czemu przez pół roku na działanie promieni słonecznych bardziej wystawiona jest półkula północna, a przez drugie pół roku – półkula południowa. Dwa razy w ciągu roku Słońce znajduje się w punktach, w których ekliptyka przecina się z równikiem niebieskim (czyli rzutem równika ziemskiego na sferę niebieską). W momentach tych mamy do czynienia ze zrównaniem dnia z nocą i początkiem astronomicznej wiosny lub jesieni.

W dwóch innych ważnych momentach, Słońce znajduje się w maksymalnej odległości kątowej od równika niebieskiego. Słońce jest wtedy na wysokości albo 23,5 stopnia ponad równikiem albo 23,5 stopnia pod nim. W tym pierwszym przypadku Słońce wstępuje w znak Raka i na półkuli północnej mamy następuje początek astronomicznego lata. W tym roku zdarzenie to nastąpiło 21 czerwca o godz. 12:07 naszego czasu.

Dlatego poniedziałek w Polsce jest najdłuższym dniem spośród całego roku, a nasza gwiazdą osiąga najwyższą elewację. W Warszawie kąt padania promieni słonecznych do powierzchni ziemi osiąga 59 stopni.

Warto dodać, że dziś wzdłuż koła podbiegunowego, czyli na szerokości geograficznej 66,5 stopnia, w trakcie letniego przesilenia słońce nigdy nie zachodzi. Zupełnie inna sytuacja ma miejsce na półkuli południowej; tam dociera średnio 30 proc. mniej światła słonecznego niż na równik podczas równonocy i ten dzień nazywamy przesileniem zimowym. Za kołem podbiegunowym południowym panuje noc polarna.

Dla mieszkańców półkuli północnej moment przesilenia letniego oznacza, że począwszy od jutra dzień będzie się skracał, a noc wydłużała. Jednak do początku lipca ten proces będzie praktycznie niezauważalny, dopiero w drugiej dekadzie lipca zacznie ubywać nam około 2 minuty dnia w ciągu doby. Lato astronomiczne potrwa do 23 września – wtedy słońce wróci na równik, rozpoczynając moment równonocy jesiennej.

Czas lata to też zbiory wielu owoców, w tym leśnej borówki czarnej zwanej pospolicie jagodą. Już wkrótce jagody zaczną dojrzewać, a więc jak co roku, planuję kilka razy wybrać się na ich zbiór. To są niezapomniane wyprawy od bladego świtu, prawie po sam zmierzch. Pojawiły się też leśne poziomki, a na przełomie lipca/sierpnia przyjdzie czas pysznych jeżyn.