Pomnikowa sosna zwyczajna “Karolina i Wojciech” z lasów Jarogniewic.

Jarogniewice to część miasta i osiedle administracyjne Zielonej Góry, będące jednostką pomocniczą miasta. Do 31 grudnia 2014 roku była to wieś w gminie Zielona Góra. W latach 1975-1998 należąca do województwa zielonogórskiego. Jarogniewice są najbardziej na południe wysuniętą częścią obecnej zielonogórskiej dzielnicy Nowe Miasto. Część obrębu Jarogniewic obejmuje charakterystyczne, sosnowe lasy gospodarcze, których w kraju możemy spotkać dziesiątki tysięcy hektarów.

Wśród zgrupowań pachnących sosen, których pnie są zazwyczaj proste jak strzała, jeden osobnik wyróżnia się pokrojem, tężyzną, delikatnie falującymi konarami i całkiem nieźle rozbudowaną koroną. To pomnik przyrody “Karolina i Wojciech”, który jest ciekawym, dendrologicznym akcentem na tle ogółu bardzo podobnych do siebie drzew.

Aktem powołującym jest uchwała nr LII.650.2017 Rady Miasta Zielona Góra z dnia 27 czerwca 2017 r. w sprawie ustanowienia pomnika przyrody ( Uchwała NR LII.650.2017 RM Zielona Góra z dnia 27.06.2017 r. w spr. ustan. PP ), w której zapisano, że “Ustanawia się pomnikiem przyrody drzewo z gatunku sosna pospolita – Pinus sylvestris – o obwodzie pnia 383cm, rosnące na działce nr 8/1, obręb Jarogniewice w Zielonej Górze, nadając nazwę: „Karolina i Wojciech”.”

Jak wyjaśnił Marek na swoim blogu: “Aby trafić do opisywanej sosny należy jechać z Ochli do Kiełpina, dalej na południe w kierunku wsi Jarogniewice. Po wjechaniu do lasu należy przejechać jeszcze ok. 400 m i zatrzymać się przy jednej z dróg leśnych (GPS  N 51°50’42” , E 15°29’58.8”) i w dalszą drogę, w kierunku wschodnim, udać się pieszo bądź rowerem. Po przejściu ok. 350 m ujrzymy sosnę o fantazyjnym pokroju.”

Drzewo znacznie wyróżnia się w otoczeniu i zostało oznaczone stosowną tabliczką, zatem jego odnalezienie nie sprawia kłopotów. Informację o nim znajdziemy również w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Sosna_zwyczajna_Karolina_i_Wojciech_ob._Jarogniewice ).  

Sosnę charakteryzuje gruby i krótki pień, który już na wysokości około 5 m nad gruntem rozchodzi się na dwa główne przewodniki konstrukcyjne, budujące i wspierające koronę drzewa.

Aktualny obwód pnia drzewa (według stanu na czerwiec 2023 r.) na wysokości pierśnicy wynosi 392 cm. W 2017 roku, kiedy powołano sosnę na pomnik przyrody, wartość ta wynosiła 383 cm. Czyli przez 6 lat, obwód powiększył się o 9 cm (średnio 1,5 cm / rok).  

W odziomkowej części pnia drzewa notuje się ubytek wgłębny, wewnątrz okaz jest częściowo wypróchniały i rozłożony przez grzyby. Poza tym sosna odznacza się bardzo dobrym stanem technicznym i świetną kondycją zdrowotną.

Budowa pnia pomnikowej sosny wskazuje, że mamy tu do czynienia ze zrostem dwóch pojedynczych osobników, które obecnie stanowią jedno drzewo. Pozostaje pytanie – który pień to Karolina a który Wojciech? Rozwiązania tej zagadki nie znalazłem ani w terenie, ani w dokumentach i Internecie.

Nie wiadomo również, dlaczego dla pni wybrano imiona “Karolina” i Wojciech”? Myślę, że ma to związek z czymś lokalnym, jakąś historią, legendą lub wydarzeniem. Dlatego przydałoby się ustawić przy drzewie tablicę informacyjną, która rozwiałaby wskazane wątpliwości.

Spójrzmy na wyższe fragmenty drzewa. Uwagę zwraca przede wszystkim U-kształtne połączenie przewodników, a następnie kilkumetrowy równoległy ciąg względem siebie i w końcu delikatne rozejście się ich w przeciwne strony, aby jeden i drugi miał wystarczający dostęp do światła.

Korona pomnikowej sosny jest dość szeroka, regularna, obficie ugałęziona i ulistniona (dla przypomnienia – igły to również liście). Delikatnie powyginane konary i gałęzie, sprawiają charakterystyczny efekt (wrażenie) “falowania” drzewa.

Część mocniej zacienionych gałęzi uschła, co oczywiście jest procesem naturalnym i kontrolowanym przez drzewo. Najbardziej żywotne są konary i pędy w najwyższych partiach drzewa.

Bardzo dobrze można to zauważyć obchodząc okaz dookoła i spoglądając do góry na jego koronę. W ten oto sposób pień “oczyszcza” się ze zbędnych części, które już nie mogą prowadzić fotosyntezy.

“Karolina” i “Wojciech” oglądane w całości, od gruntu po wierzchołek ukazują swoją mocarność wśród sosnowej uprawy gospodarczej, w której wszystkie osobniki są do siebie bardzo podobne. Wyraźnie widać też dwu-przewodnikową konstrukcję okazu.

⇒ Pomnikową sosnę z lasów Jarogniewic opisał również Marek na swoim blogu w tym artykule: Sosna Karolina i Wojciech z Jarogniewic (m. Zielona Góra, lubuskie). Zapraszam do jego przeczytania.

⇒ Po czterech wpisach ukazujących różnorodność w świecie sosen zwyczajnych ‘Pinus sylvestris’, przyszedł czas na systematyczną publikację artykułów z wycieczki kujawsko-pomorskiej (zwanej też bąkowską), którą tree hunterzy zorganizowali w październiku 2023 r. Pierwszy z nich ukaże się już w przyszłym tygodniu.

P O D S U M O W A N I E

1) W Jarogniewicach (woj. lubuskie), które obecnie są najbardziej na południe wysuniętą częścią zielonogórskiej dzielnicy Nowe Miasto, na terenie leśnym (działka nr 8/1) rośnie sosna zwyczajna “Karolina i Wojciech”, którą powołano na pomnik przyrody ożywionej w 2017 roku.

2) Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 392 cm (pomiar własny z 24.06.2023 r.), w uchwale powołującej i w rejestrach nie podano wieku oraz wysokości drzewa. Jest to dorodny osobnik o bardzo krótkim pniu, który na wysokości 5 m nad gruntem rozchodzi się na dwa przewodniki, wspierające dosyć szeroką i regularną koronę. Stan zdrowotny i techniczny drzewa należy uznać za bardzo dobre (w części odziomkowej pnia notuje się niewielki ubytek i wypróchnienie). 

3) W stosunku do otaczających pomnikowy okaz drzew, “Karolina i Wojciech” wyróżniają się atletycznym wyglądem, “falującą” sylwetką oraz ciekawym pokrojem. Drzewo wyróżnia jeszcze jedna osobliwa cecha, charakterystyczna dla starszych i dorodnych osobników tego gatunku. To gruba, głęboko spękana kora, która zawsze wprawia w zachwyt tree hunterów. ;))