Pomnikowe daglezje zielone przy cmentarzu cholerycznym w Odrzykoniu.

Odrzykoń to wieś położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Wojaszówka na granicy Pogórza Dynowskiego oraz Dołów Jasielsko-Sanockich, w odległości ok. 6 km na północny zachód od Krosna. Przez miejscowość przepływa Wisłoka.

Najbardziej wyróżniającą się budowlą na tym terenie jest Zamek Kamieniec, która obecnie stanowi zachowane gotyckie ruiny z XIV wieku, rozbudowane w stylu renesansowym w XVI wieku. Jego lokalizacja znajduje się na pograniczu Korczyny i Odrzykonia.

Zanim wyruszyliśmy na poszukiwanie pomnikowych daglezji zielonych, zwiedziliśmy ruiny i kilka pomieszczeń, w tym salę tortur. Wejście na teren jest płatny, aktualny cennik znajduje się tutaj: http://zamekkamieniec.iq.pl/?page_id=6 W ofercie są również inne atrakcje, w tym udostępnienie plenerów na potrzeby fotografii ślubnej i okolicznościowej oraz kreatywne warsztaty dla dzieci z zakresu ceramiki.

Duża ciekawostką, obnażającą słabość ludzkiej natury naszych przodków jest mur graniczny będący powodem starego sporu między dwoma rodami zamieszkującymi niegdyś Zamek Kamieniec. Historia ta była inspiracją dla Aleksandra Fredry (będącego jednym z właścicieli Zamku Kamieniec w XIX w.) do napisania wybitnego dzieła “Zemsta”.

Na terenie zamku znajdziemy wiele ciekawostek i tablic informacyjnych. Warto zapoznać się z ich treścią, aby dowiedzieć się o kilku ważnych postaciach w historii zamku oraz o wybranych wydarzeniach, które napisała tu historia – królowa przeszłości.

Jedną z największych i najtwardszych ciekawostek zamkowego zaplecza są formacje skalne, częściowo pokryte mchami i porostami oraz armaty. 

Pomiędzy skałami wiją się korzenie drzewa, a na straży ruin zamku górnego stoi pomnik Tadeusza Kościuszki. Popiersie o wysokości 120 cm przedstawia Naczelnika Sił Zbrojnych Narodowych w chłopskiej sukmanie i czapce krakusce z wetkniętym pawim piórem.

Teren zamku to również doskonały punkt widokowy na okoliczne tereny, co daje możliwość wykonania ciekawych, krajobrazowych fotografii.

Na terenie zamku rośnie dość okazała sosna pospolita, a w pobliżu muru na stromym zboczu znajdziemy kilka większych dębów.

Pomału opuszczamy teren zamku, czytamy jeszcze informacje zamieszczone na następnych tablicach i rozpoczynamy marsz ścieżką przyrodniczą „Przy zamku Kamieniec”. Jej najważniejsze fragmenty przybliżone są na kolejnej tablicy informacyjnej.

Ścieżka ta ma swój początek na terenie leśnym. Zanim jednak na dobre zanurzymy się w leśnych czeluściach, warto spojrzeć na bardzo malownicze formacje skalne.

Upływ czasu, zjawiska pogodowe i procesy fizyczno-chemiczne przez tysiące lat rzeźbiły skały i skałki, abyśmy mogli podziwiać przyrodnicze dzieło, które zresztą nadal podlega i będzie podlegać przeobrażeniom.

Między nimi, spontanicznie w kilku miejscach obsiały się drzewa różnych gatunków. W oko wpadł mi, między innymi “patrzący” się na mnie grab pospolity i wiśnia ptasia z efektownymi napływami korzeniowymi.

Długość ścieżki wynosi 1500 m, a jej poszczególne fragmenty podzielono na 5 przystanków tematycznych z podaniem najistotniejszych informacji na tablicach edukacyjnych.

Kiedy oddalimy się od formacji skalnych znajdujących się w pobliżu zamku, warto zwrócić uwagę na klimatyczny domek na wzniesieniu i oczywiście lasy, w których gatunkiem dominującym na trasie ścieżki przyrodniczej jest jodła pospolita.

Kolejną ciekawostką na szlaku była znaleziona przez Marka piestrzenica kasztanowata. Spotykałem ją w życiu wiele razy, ale nigdy w czystym lesie jodłowym.

Na tablicach informacyjnych zaakcentowano rolę leśników w prowadzeniu gospodarki leśnej i wszechstronnym wykorzystaniu surowca jakim jest drewno.

Trasa śnieżki jest urozmaicona, raz ostro pod górę, a później ostro w dół. Następnie jeszcze bardziej i dłużej w dół.

W końcu dochodzimy do wypłaszczenia terenu, gdzie warto spojrzeć na otoczone drewnianym płotem oczko wodne.

Od oczka mamy już żabi skok do tajemniczego miejsca zwanego cmentarzem cholerycznym. Jak podają źródła, – “szczątki ofiar epidemii znajdują się w lesie obok tzw. „Skały”, gdzie w oddaleniu od siedzib ludzkich, ze względów sanitarnych grzebano zmarłych na cholerę mieszkańców Odrzykonia, Czarnorzek i Korczyny.”

Ogrodzony i zwieńczony krzyżem pomniczek stoi w otoczeniu sześciu pomnikowych daglezji zielonych. Tablica informacyjna przybliża ponurą rzeczywistość z czasów zarazy. 

Co ciekawe, wśród ostępów Nadleśnictwa Kołaczyce możemy spotkać kilka cmentarzy cholerycznych, między innymi w leśnictwie Tarnowiec oraz Węglówka, najwięcej zaś w leśnictwie Odrzykoń.

Na drugiej tablicy możemy zapoznać się z historią kapliczki, która powstała po roku 1830. Na postumencie znajduje się napis: “Pamiątka cholery z roku 1830”. Jednak epidemia tej choroby nawiedzała te tereny jeszcze kilka razy później, ostatni raz w 1855 roku.

Teraz warto cofnąć się od tablic i kapliczki, aby spojrzeć na wysokie strzeliste daglezje, które swoimi pięknymi sylwetkami i leśną naturą, wyciszyły smutek po śmierci setek ludzi, których dopadła epidemia.

Wszystko wskazuje na to, że drzewa posadzono w tym samym czasie w trzech parach. Teraz, kiedy młode drzewka wyrosły na okazałe, dorodne osobniki, możemy podziwiać ich iglasty atrakcyjny fason oraz piękno.

Drzewa objęto ochroną na podstawie Rozporządzenia nr 1 Wojewody Krośnieńskiego z 21.01.1998 r. ( Daglezje_zielone_w_Odrzykoniu ). Wówczas, w akcie powołującym pomniki przyrody napisano, że: wiek drzew wynosi około 80 lat, natomiast obwody pni daglezji mierzone na wysokości 130 cm nad ziemią wynoszą: 228 cm, 258 cm, 230 cm, 250 cm, 272 cm i 248 cm.

Tree hunterzy dokonali aktualnych pomiarów obwodów pni drzew na tej samej wysokości. Otrzymaliśmy następujące wyniki.

Pierwsza para: 286 cm i 316 cm.

Druga para: 285 cm i 310 cm.

Trzecia para: 314 cm i 309 cm.

Druga najchudsza daglezja (286 cm) rośnie w parze z najgrubszą (316 cm).

Ogólna kondycja zdrowotna drzew jest dobra, okazy odznaczają się też dobrym stanem technicznym.

Mam nadzieję, że prace zrywkowe przebiegające obok drzew nie uszkodziły im korzeni i tym samym nie naraziły pomnikowych daglezji na choroby lub zachwianie statyki.

Doprecyzowując podstawowe dane o drzewach – wysokość każdego osobnika, zgodnie z aktem powołującym je na pomniki przyrody wynosiła około 30 metrów. Obecnie jest to o około 10 metrów więcej, natomiast przyjmując wiek drzew na dzień “opomnikowania” 80 lat, wychodzi obecnie (według stanu na 2024 rok) 106 lat.

Daglezje wokół cmentarza to piękne drzewa z leśnym wigorem i pokrojem. Mają regularnie, gęsto ugałęzione pnie i są liderami w tworzeniu najwyższych partii lasu. 

Na niektórych widać ślady żywicy, a pod ich majestatem, wolno wzrastają siewki buka pospolitego. Będą rosły w ich cieniu i czekały na okazję, aby również spróbować wybić się na wysokość ponad 30 metrów. To jest jeszcze dość odległa przyszłość.

I tak się kończy nasza wizyta w miejscu bardzo niezwykłym, w którym po raz kolejny mamy przyrodniczy dowód na to że las, a zwłaszcza duże drzewa, łagodzą ból i emocje po demonach przeszłości, którymi w tym przypadku były epidemie cholery.

⇒ Zapraszam również do lektury artykułu o daglezjach przy cmentarzu cholerycznym w Odrzykoniu na blogu Marka: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=18002

Kiedy opuszczaliśmy Odrzykoń i podziwialiśmy jeszcze Zamek Kamieniec z oddali, w trawie czaił się ten wytarmoszony kotek. Nie wiemy, czy coś mu dolegało, czy był wycieńczony po kocich, marcowo-kwietniowych walkach.

N A   Z A K O Ń C Z E N I E

1) W tym wpisie zamiast tradycyjnego podsumowania, krótka sesja fotograficzna tree huntera z daglezjami zielonymi wykonana przez Marka – drugiego tree huntera, kierownika i dyrektora generalnego całej podkarpackiej wyprawy. ;))

2) Ale wysoko! Nie będę wchodził, wolę zmierzyć obwód pnia. ;))

3) W następnym podkarpackim wpisie zaprezentuję 3 pomnikowe dęby szypułkowe. Mniej okazałe, za to ładnie wkomponowane w krajobraz kolejnej urokliwej miejscowości Podkarpacia.