Pomnikowe dęby szypułkowe w Nowym Żmigrodzie.

♦ Nowy Żmigród ♦

Nowy Żmigród to duża wieś położona w województwie podkarpackim, w powiecie jasielskim, w gminie Nowy Żmigród. Obecnie zamieszkuje ją około 1,4 – 1,5 tysiąca mieszkańców. Miejscowość znajduje się przy ujściu potoku Głojsce do Wisłoki, na równinnym wzniesieniu o wysokości 313 m n.p.m.

Nowy Żmigród jest siedzibą gminy Nowy Żmigród, parafii św. Apostołów Piotra i Pawła oraz dekanatu Nowy Żmigród. Bardzo ważnym miejscem kultu religijnego na terenie wsi jest sanktuarium diecezjalne zatwierdzone przez biskupa rzeszowskiego 23 sierpnia 2011 r.

Sanktuarium powstało przy kościele parafialnym pw. Świętych Apostołów Piotra i Pawła (parafia powstała w XIV wieku). Głównym obiektem kultu są relikwie błogosławionego ks. Findysza, który od 1941 r. był związany z Nowym Żmigrodem jako administrator i proboszcz parafii.

Ks. Findysz został ogłoszony błogosławionym 19 czerwca 2005 r. na zakończenie Kongresu Eucharystycznego w Warszawie.

Relikwie znajdują się w bocznej kaplicy dedykowanej Matce Bożej Bolesnej i Błogosławionemu Księdzu – umieszczone są w sarkofagu, który po bokach przyozdobiony jest cierniami, na środku znajdują się symbole eucharystyczne oraz stuła, a wyżej napis: BŁOGOSŁAWIONY WŁADYSŁAW FINDYSZ / KAPŁAN MĘCZENNIK.

Z życiorysu księdza warto wspomnieć kilka najważniejszych fragmentów. “W czasie II wojny światowej nie tylko ofiarnie i gorliwie pełnił posługę duszpasterską, ale również organizował pomoc materialną dla potrzebujących oraz utrzymywał listowny kontakt z parafianami wywiezionymi do pracy przymusowej do Niemiec. W 1944 r. przez okolice Jasła przeszedł front wojenny. Nowy Żmigród, tak jak i okoliczne miejscowości, został prawie doszczętnie zniszczony, a ludność wysiedlona. Wśród przymusowo wysiedlonych znalazł się również proboszcz, ks. Findysz, który powrócił do parafii w styczniu 1945 r.

Po powrocie rozpoczął organizowanie pomocy materialnej dla poszkodowanych i odbudowy miasteczka oraz katolickich pogrzebów dla ofiar wojny. Pomocą obejmował wszystkich mieszkańców, bez względu na narodowość i wyznanie, dzięki czemu wiele rodzin łemkowskich uniknęło wysiedlenia w ramach tzw. akcji „Wisła”. Na gorliwą działalność duszpasterską mającą na celu odbudowę nie tylko materialnych zniszczeń po wojnie, ale przede wszystkim odnowienie wiary, praktyk religijnych oraz życia moralnego i sakramentalnego, komunistyczne władze odpowiedziały prześladowaniami. 

Od 1946 r. Urząd Bezpieczeństwa inwigilował ks. Findysza. W 1952 r. został zawieszony przez władze szkolne w obowiązkach katechety w miejscowym liceum. Władze powiatowe w Jaśle odmawiały ks. Findyszowi pozwolenia na pobyt w strefie nadgranicznej uniemożliwiając mu sprawowanie posługi duszpasterskiej w znacznej części parafii.”

♦ Źródło: https://diecezja.rzeszow.pl/sanktuarium-bl-wladyslawa-findysza-w-nowym-zmigrodzie/

W okresie po II Soborze watykańskim rozpoczął intensywną działalność duszpasterską. W roku 1963 został za to aresztowany i skazany w pokazowym procesie na 2 i pół roku więzienia. Karę odbywał na Zamku w Rzeszowie, a potem w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie. Mimo działań na rzecz jego uwolnienia i pogarszającego się stanu zdrowia, został zwolniony skrajnie wyczerpany dopiero 29 lutego 1964 roku. Po jego śmierci został uznany – jako pierwszy – przez wiernych i Kościół katolicki za męczennika za wiarę, ofiarę systemu komunistycznego w Polsce.

Jego pogrzeb stał się wielką publiczną manifestacją wiary i sprzeciwu wobec działań władz komunistycznych. Na grobie swojego proboszcza parafianie, którzy od początku widzieli w nim prawdziwego męczennika za wiarę, umieścili motyw Jezusa Dobrego Pasterza, który gotów jest oddać życie za powierzone mu owce.

♦ Źródło: Wikipedia

♦ PIERWSZY DĄB ♦

Kto mógłby nam opowiedzieć historię i dzieje tego miejsca? Oczywiście stare drzewa, będące świadkami piekła stworzonego przez człowieka drugiemu człowiekowi i heroicznej, natchnionej wiarą postawy księdza, który oddał swoje życia za wiarę i bliźniego. Na terenie sanktuarium rosną dwa stare dęby objęte ochroną pomnikową. Drzewa te wiele widziały i słyszały…

Oba wiekowe okazy rosną od strony zachodniej, przy murze otaczającym świątynię. Sylwetkę pierwszego drzewa dostrzeżemy, gdy tylko przejdziemy pod dzwonnicą. Powołano je na pomniki przyrody Decyzją Nr RLS.III.7141/51/78 z 12 października 1978 roku.

Według danych zawartych w CRFOP ( Dąb_szypułkowy_496cm_w_Nowym_Żmigrodzie ), obwód pierśnicowy pnia pierwszego dębu wynosi 496 cm, wysokość 25 metrów, szacunkowy wiek 480 lat, który na pewno jest zawyżony co najmniej o 100-150 lub więcej lat.

Na pniu drzewa znajdziemy charakterystyczną tabliczkę, a gdy spojrzymy wyżej to dostrzeżemy wiązania linowe wzmacniające koronę dębu przed wyłamaniem i poprawiające jego stabilność w gruncie.

Drzewo poddano zabiegom chirurgicznej redukcji kilku konarów i gałęzi, osobnik odznacza się dobrym stanem technicznym i równie dobrą kondycją zdrowotną. Krótki pień na wysokości około 4-5 metrów rozwidla się na dwa konstrukcyjne przewodniki, a wyżej możemy podziwiać regularną, piękną i rozłożystą koronę mocarnej rośliny.

O drzewie można napisać, że jest to pierwszy strażnik pamięci tego niezwykłego miejsca, z którym związana jest postać bł. ks. Findysza.

♦ DRUGI DĄB ♦

W przeciwnym narożniku możemy podziwiać jeszcze bardziej okazały i potężny dąb, który jest drugim strażnikiem pamięci miejsca kultu religijnego. To wspaniały, soliterowy, rozłożysty okaz.

Według danych zawartych w CRFOP ( Dąb_szypułkowy_594cm_w_Nowym_Żmigrodzie ), obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 594 cm, wysokość 26 metrów, szacunkowy wiek 480 lat, czyli jest on podobnie zawyżony jak w przypadku pierwszego dębu.

Drzewo to zostało poddane większej ingerencji chirurgicznej w porównaniu do pierwszego pomnikowego dębu, na jego pniu widać dość liczne kikuty po usunięciu grubszych konarów, za to prawie wszystkie rany drzewo zdołało już zalać kalusem.

Dolny fragment pnia jest charakterystycznie wybrzuszony, to również jest efekt usunięcia konaru. Także na tym drzewie odnajdziemy tabliczkę z orzełkiem i napisem “pomnik przyrody”.

Najpiękniejszym atutem drzewa jest jego atletyczna, muskularna sylwetka i pokrój oraz rozłożysta, szeroka korona wzmocniona wiązaniami linowymi. Dąb zajmuje sporo przestrzeni, jednocześnie stanowi wspaniałą ozdobę miejsca, które jest szczególne dla wiernych.

Korona góruje nad świątynią, drzewo znajduje się w dobrym stanie zdrowotnym i technicznym. Bardzo podoba mi się takie osobliwe połączenie urokliwych miejsc kultu religijnego ze starymi drzewami. Na Podkarpaciu mają one swój wyjątkowy, niepowtarzalny klimat.

⇒ Na blogu Marka również możemy zgłębić lekturę artykułu o dwóch pięknych dębach w Nowym Żmigrodzie, do czego tradycyjnie i gorąco zachęcam: https://www.pomniki-przyrody.pl/?p=18341

⇒ Natomiast w następnym podkarpackim wpisie przeniosę się do Dębowca, gdzie rośnie pomnikowy dąb szypułkowy “Bartek”. Okazuje się, że dębów o tym imieniu mamy w kraju całkiem sporo.