Pomnikowe leszczyny tureckie z Parku Zachodniego we Wrocławiu.

PIERWSZY OSOBNIK

We wrocławskim Parku Zachodnim rośnie wiele ciekawych i grubych drzew, z których część mogłaby zostać objęta ochroną pomnikową. Dotyczy to przede wszystkim dębów szypułkowych, grabów pospolitych, ewentualnie dębów czerwonych, chociaż te ostatnie traktowane są jako gatunek inwazyjny.

Jednakże na powierzchni 75 ha parku, tylko dwa drzewa figurują na liście pomników przyrody ożywionej Wrocławia i są to dość niepozorne okazy, ale cenne i warte bliższego poznania. Jest to grupa leszczyn tureckich, dokładnie mamy tu do czynienia z dwoma osobnikami, z których jeden jest jednopniowy, a drugi – dwupniowy.

Okazy te figurują w Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Grupa_2_leszczyn_tureckich_w_Parku_Zachodnim ), w którym napisano, że odnajdziemy je na terenie parku Zachodniego przy polanie w okolicy ul. Ślężańskiej przy boisku. Ściślej – obok placu zabaw.

Pierwszy osobnik rośnie bliżej otwartej przestrzeni, przy krawędzi polany, w związku z czym jego sylwetka jest bardziej charakterystyczna dla drzew soliterowych (krótki pień, rozłożysta korona, pierwsze konary już na wysokości około 2 metrów).

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

Obwód pierśnicowy pnia pierwszej pomnikowej leszczyny (jednopniowej) wynosi 270 cm. Nie jest to dużo, ale trzeba pamiętać, że gatunek ten nie osiąga spektakularnych rozmiarów w grubości pnia, jak np. lipy, dęby, jesiony, czy topole. Zatem obwód ten należy uznać za znaczny w obrębie gatunku ‘Corylus colurna’.

Na pniu drzewa odnajdziemy pomnikową tabliczkę. Warto zwrócić uwagę na korę leszczyny tureckiej, która jest podobna do kory olszy czarnej – jest ciemnoszara do czarniawej, głęboko łuskowato lub tarczkowato spękana, sprawiająca wrażenie bardzo chropowatej (zwłaszcza w górnej części korony).

Warto wiedzieć, że osiągająca nawet ponad 20m wysokości leszczyna turecka stanowi wyjątek w ramach swojego zdominowanego przez krzewy rodzaju. Jest to średniej wielkości (rzadziej duże) drzewo liściaste o prostym, często wielokrotnym pniu i gęstej, regularnie stożkowatej koronie. 

Poza rozmiarami leszczyna turecka wyróżnia się charakterystycznymi orzechami laskowymi, których okrywy są mocno postrzępione na długie i cienkie “frędzle”. Gatunek został sprowadzony do Polski z południowej Europy. Na razie jest u nas dość rzadko uprawiany.

Liście leszczyny tureckiej są blaszkowate, pojedyncze, podobne jak u leszczyny pospolitej jednak nieco większe (osiągają 7-15cm długości) i wyraźniej wrębne, nieco ciemniejsze i bardziej błyszczące (bo prawie nagie). Ustawienie: skrętoległe na 2-5cm ogonkach (dłuższych niż u leszczyny pospolitej). Okres występowania: IV-X/XI. Liście rozwijają się w drugiej połowie kwietnia. Jesienią przebarwiają się na żółtawobrązowo.

Pierwsza pomnikowa leszczyna parku Zachodniego odznacza się wyśmienitym stanem zdrowotnym i wyjątkowo piękne prezentuje się zarówno w stanie bezlistnym, jak i w pełnym, gęstym ulistnieniu.

DRUGI OSOBNIK

Kilkanaście metrów od pierwszego okazu rośnie drugi, bardziej w zwarciu z innymi drzewami. Jest mniej rozłożysty, ale za to mamy tu do czynienia ze zrostem dwóch drzew, czyli jest to osobnik 2-pniowy. Drzewo to wyróżnia się znacznie bardziej kolumnowym (wysmukłym) pokrojem i wyżej wysklepioną, bardziej stożkową koroną.

Rozwidlenie na dwa drzewa przebiega poniżej 130 cm od gruntu, zatem w świetle zasad obowiązujących w dendrometrii, nie możemy uznać tej leszczyny za okaz 1-pniowy.

OBWÓD PIERŚNICOWY PNIA

W związku z powyższym, pomiar obwodu pnia drzewa wykonałem, szukając najwęższego miejsca pomiędzy nasadą pnia a wysokością 130 cm. Według mnie, miejsce to znajduje się na wysokości 50 cm nad gruntem. Tutaj obwód pnia wynosi 317 cm.

Także ten osobnik znajduje się w wyśmienitym stanie zdrowotnym. Na pniu nie widać żadnych, niepokojących objawów i zmian, a korona drzewa posiada liczne konary i gałęzie, które w sezonie wegetacyjnym pokrywają się dużą ilością grubych, soczysto-zielonych liści.

Owoce leszczyny tureckiej dojrzewają od września do października i można je spożywać. Nazywane są potocznie orzechami laskowymi, są bardzo pożywne. Zawierają 60% tłuszczu, 15% białka i 7% cukru.

Leszczyna turecka jest gatunkiem ciepło i światło-lubnym (bardziej od leszczyny pospolitej). Czasem może przemarzać w południowo-wschodniej Polsce. Za to jest odporny na suszę i zanieczyszczenia powierza. Dobrze sprawdza się jako drzewo miejskie.

PODSUMOWANIE

We wrocławskim parku Zachodnim jedynymi pomnikami przyrody ożywionej jest grupa 2. leszczyn tureckich, które rosną w pobliżu placu zabaw. Pierwszy osobnik 1-pniowy wyrósł na skraju polany i ma wygląd charakterystyczny dla drzew soliterowych. W obwodzie pierśnicowym pnia mierzy  217 cm.

Drugi osobnik wyrósł w towarzystwie innych drzew, a jego pokrój jest bardziej wysmukły z wyżej wysklepioną, nieco stożkowatą koroną. Jest to okaz 2-pniowy. W najwęższym miejscu (50cm nad gruntem) mierzy w obwodzie pnia 317 cm. Oba drzewa mają około 16-17 metrów wysokości i odznaczają się wyśmienitym stanem zdrowotnym.

Leszczyny tureckie nie osiągają spektakularnych rozmiarów (jak np. lipy, dęby, topole, jesiony, buki). Okazy z parku Zachodniego stanowią dużą ciekawostką Wrocławia i należą do jedynych przedstawicieli gatunku “Corylus colurna”, które objęto ochroną pomnikową na terenie miasta.