Pomnikowe skałki w lasach Woli Komborskiej cz. 2/2.

Skałki na Dziale Trzecim i Łupanej Górze.

∼ SKAŁKI DZIAŁU TRZECIEGO ∼

W drugim wpisie o pomnikowych skałkach leżących w lasach Woli Kamborskiej skupię się na Dziale Trzecim i Łupanej Górze. Do zgrupowania skałek Działu Trzeciego można dojechać drogą prowadzącą do przysiółka Działy (niecałe 0,5 km od skrzyżowania z trasą Rzeszów-Barwinek) aż do podjazdu do pierwszego gospodarstwa leżącego po lewej stronie szosy, a następnie trzeba przejść ok. 170 m leśną drogą, cały czas idąc pod górę.

“Jak podaje Koszarski (1962, Skałki piaskowców istebniańskich w okolicy Krosna, Chrońmy Przyrodę Ojczystą, 6(18), s. 17-31.) istniejące tu wcześniej znacznie większe i ciekawsze okazy, głównie typu grzybów skalnych, zostały niestety bezpowrotnie zniszczone podczas pozyskiwania piaskowca w latach 50-60. XX wieku.

Pozostało 6 skał ( Grupa_Skałek_na_Dziale_Trzecim ) zgrupowanych w trzech nieodległych miejscach części podszczytowej wzgórza. Znajdują się na dość stromym południowo-zachodnim stoku, porośniętym zwartym drzewostanem z bukiem, jodłą, sosną i świerkiem. Żadna z nich nie jest oznakowana stosowną tabliczką.

Najniżej, znajdują się dwie stykające się ze sobą niewysokie skałki (2,1 m i 1,3 m). Mają po ok. 7 m obwodu, zaś jedna z nich przybrała ciekawą formę, przypominającą kształtem muszlę. W miejscu ich zetknięcia rośnie okazała sosna. Około 20 m powyżej, ze stoku wyłaniają się kolejne trzy piaskowce, z których dwa są okazalsze od poprzednich i mają 2,5 m oraz 3,5 m wysokości. 

Okap przewieszony ponad niszą u podstawy drugiego obiektu, sprawia, że przypomina on niekształtnego, częściowo wrośniętego w stok grzyba, z szerokim trzonem, przykrytego kapeluszem mającym 14 m obwodu.

Trzecia skałka o wysokości 2,1 m i obwodzie 9,7 m prezentuje ciekawe formy wietrzeniowe. Jej powierzchnię zdobią ukośne spękania oraz liczne, różnej wielkości jamki, tzw. struktury komórkowe. 

Czternaście metrów dalej na południowy wschód odsłania się nieregularna, poprzecznie spękana ściana skalna wysokości 2,4 m i długości 7 m z niewielką niszą przy gruncie.”

♦ Źródło: Hanna i Roman Reszelowie “Pomniki przyrody nieożywionej Zespołu Karpackich Parków Krajobrazowych”, Dukla  2015

W kilku miejscach podziwialiśmy połączenie skałek z drzewami. Można się zastanawiać, kto na kogo mocniej napiera? Drzewo na skałkę czy skałka na drzewo?

Oglądając pomnikowe skałki warto uświadomić sobie, że niemal wszystkie z nich są oryginalne i bogato wymodelowane. To właśnie kształt i rzeźba oraz rozmiary były wystarczającym argumentem do uznania ich za zabytek skalny – za pomnik przyrody nieożywionej.

Jak podano na stronie internetowej Gminy Korczyna: “Są one obok Prządek charakterystycznym elementem krajobrazu Pogórza Strzyżowsko-Dynowskiego.”

∼ SKAŁKI NA ŁUPANEJ GÓRZE ∼

Ostatnia grupa pomnikowych skałek jest najbardziej wysuniętą na południe ze wszystkich pomnikowych skał w Woli Komborskiej. Znajduje się 100 m na zachód od szosy Rzeszów-Barwinek, na zalesionym bardzo stromym południowo-zachodnim stoku, około 60 m na północny zachód od szczytu wzniesienia ( Grupa_Skałek_na_Łupanej_Górze ).

“Jest to część największej wychodni na Łupanej Górze, która w latach 60. ubiegłego wieku miała 50 m długości, 10 m szerokości i 7 m wysokości. Od strony szczytu, łatwo ją przeoczyć. Urozmaiconą rzeźbę i wielkość ścian dostrzega się patrząc na nie z dołu. Z tej perspektywy można wyróżnić trzy fragmenty ostańca i pewnie dlatego w rejestrze pomników figuruje jako grupa trzech skałek.

Pierwszy, usytuowany najwyżej na stoku, oznakowany tabliczką Pomnik przyrody, ma wysokość ok. 4 m i wspiera się na skalnej platformie długości 8 m i ok. 4 m wysokości. Drugi, 5-metrowej wysokości, znajduje się nieco poniżej pierwszego i rozszerza dołem tworząc masywną podstawę wysuwającą się ze stoku 7,5-metrowym łukiem. Patrząc na ostaniec z boku zauważa się skośnie ułożone fałdy „spływające” ze stoku.

Ostatni element, prawie niezauważalny od góry, to płaski twór wysokości 4 m, osadzony na podługowatym postumencie wys. 1,5 m i długości 9 m. Powierzchnie bloków pokryte są mchami i porostami, zaś ze szczelin wyrastają paprocie, a niekiedy nawet spore drzewa. Po ostatnim pomniku przyrody nieożywionej w Czarnorzecko-Strzyżowskim PK, a zarazem jedynym z najstarszych w naszym województwie pozostało tylko kilka bloków skalnych, z których największe mają długość 2-4 m, szerokość 1-2 m i wysokość do 1 m. Leżą poniżej miejsca, gdzie wznosił się u stóp południowego stoku pasma Herbów, na skraju nieczynnego dziś
kamieniołomu w Kobylu (gm. Frysztak).

Znajdował się przy drodze na Wyręby, prawie 1 km od skrzyżowania z drogą Kobyle-Jazowa. Był imponujący, miał kształt grzyba o obwodzie 16 m i wysokości 7 m, zbudowanego z piaskowca istebniańskiego. Są jeszcze mieszkańcy, którzy pamiętają jak górował nad lasem. Informacje o jego zniszczeniu są niejasne. Według jednych wysadzono go niedługo potem jak został objęty ochroną.

Natomiast zdaniem Śmiałego (2007, Uwarunkowania rozwoju turystyki aktywnej w Czarnorzecko-Strzyżowskim Parku Krajobrazowym, Prace geograficzne, z. 117, s. 165-180.) został zdetonowany znacznie później, bo w 1971 r., na polecenie ówczesnego kierownika grupy robót rzeszowskiego przedsiębiorstwa Kruszgeo, które w tym czasie eksploatowało ścianę skalną.”

♦ Źródło: Hanna i Roman Reszelowie “Pomniki przyrody nieożywionej Zespołu Karpackich Parków Krajobrazowych”, Dukla  2015

⇒ Wszystkie pomnikowe skałki zaprezentowane w tym wpisie, zostały również opisane na blogu Marka w artykule pod tym linkiem: Skałki na Dziale Trzecim i Łupanej Górze (gm. Korczyna, podkarpackie)

⇒ W następnym podkarpackim wpisie wracam do klimatów dendrologicznych, w którym zaprezentuję pomnikowe drzewa rosnące w parku w miejscowości Targowiska.