Aktualności Grzyby

Rola grzybów w lesie.

CIMG5276

Nieodłącznym elementem każdego ekosystemu leśnego są grzyby. Rozmaite funkcje, które spełniają, są warunkiem jego istnienia i rozwoju. Grzyby – to przede wszystkim reducenci. Rozkładają ogromne ilości materii organicznej wytworzonej przez rośliny i zwierzęta, są więc bardzo ważnym czynnikiem obiegu pierwiastków biogenicznych w przyrodzie, niezbędnych do funkcjonowania organizmów żywych. Ponieważ rozkład drewna mogą zapoczątkować tylko one (inne organizmy jedynie później współuczestniczą w tym procesie), łatwo sobie wyobrazić, jak ogromna jest rola grzybów w życiu lasu – największego lądowego rezerwuaru substancji organicznej. A przecież to nie wszystko. Grzyby sa profityczne (rozkładające materię organicznąmają ogromne znaczenie w procesach glebotwórczych. Jak podaje prof. Andrzej Grzywacz, w jednym gramie gleby leśnej występuje od kilku tysięcy do kilku milionów (!) kolonii grzybów. Z kolei grzyby pasożytnicze, niektóre ich gatunki, zwane owadobójczzmi, są czynnikiem regulującym wielkość populacji owadów w lasach, szczególnie owadów szkodliwych, występujących w postaci gradacji. Wreszcie grzyby symbiotyczne (współżyjące z innymi organizmami). Wchodząc w związki mikoryzowe z licznymi gatunkami drzew, zapewniają im lepsze zaopatrzenie w substancje pokarmowe i wodę, lepszą ochronę przed infekcjami ze strony mikroorganizmów chorobotwórczych oraz większą odporność na suszę i mrozy.

CIMG0541

Jednocześnie te same grzyby, tylko inne ich gatunki, obok wielce pożytecznej roli w ekosystemie leśnym, powodują znaczną większość chorób drzew i krzewów leśnych, prowadzących niejednokrotnie do zamierania całych drzewostanów…

Co zyskują drzewa dzięki mikoryzie?

Mikoryza, czyli grzybokorzeń, to współżycie grzybów z korzeniami roślin naczyniowych, występujące u ok. 90% roślin nasiennych (np. drzew). Jest zjawiskiem bardzo starym ewolucyjnie; obecność mikoryz rozpoznano już u psylofitów, gromady roślin kopalnych, żyjących 400 mln lat temu. Grzyby, przerastając korzenie roślin, wnikają w ich komórki i pobudzają wzrost roślin przez wytwarzanie auksyn (hormonów wzrostu).

CIMG3625

Dzięki mikoryzie roślina uzyskuje większą powierzchnię chłonną i dostęp do substancji pokarmowych, rozkładanych i wchłanianych przez grzyby. Drzewa tworzące mikoryzy są lepiej odżywione i zaopatrzone w wodę, lepiej też tolerują różnego typu stresy. Z kolei współżyjące z roślinami grzyby otrzymują od roślin produkty asymilacji, m.in. węglowodany, niektóre substancje wzrostowe i witaminy.

Mikoryzy mają istotny wpływ na stan zdrowotny lasów – dzięki tworzeniu fizycznych barier utrudniających przenikanie patogenów do korzeni i wytwarzaniu silnie działających antybiotyków chronią drzewa przed grzybami i mikroorganizmami chorobotwórczymi. A poza tym zwiększają odporność drzew na suszę i mróz oraz mają korzystny wpływ na przeżywalność sadzonek drzew na terenach skażonych metalami ciężkimi.

Niezwykle pozytywna rola, jaką mikoryzy spełniają w ekosystemie leśnym, skłoniła człowieka do wykorzystania ich w praktyce. Tak narodziła się sztuczna mikoryzacja sadzonek drzew produkowanych w szkółkach leśnych.

CIMG3750

Które gatunki grzybów używane są do mikoryzacji sadzonek?

W warunkach polskiego środowiska przyrodniczo leśnego tzw. ektomikoryzy, czyli mikoryzy zewnętrzne, występujące u zdecydowanej większości naszych drzew leśnych, może tworzyć prawie 900 gatunków grzybów (na przykład na terenie Niemiec – 1400). W Europie do sztucznej mikoryzacji sadzonek wykorzystuje się najczęściej 12 gatunków, w Polsce – praktycznie dwa gatunki. Są to: włośnianka rosista (Hebeloma crustuliniforme) i lakówka dwubarwna (Laccaria bicolor). Jest rzeczą charakterystyczną, że do sztucznej mikoryzacji wybiera się grzyby, które towarzyszą w naturze drzewom młodym w uprawach i młodnikach, pomija się natomiast współżyjące z drzewami  w starszym wieku. Chodzi przede wszystkim o dobrze nam znane: podgrzybka brunatnego (Xerocomus badius), goryczaka żółciowego (Tylopilus felleus) i płachetkę kołpakowatą (Rozites caperata). Podobnie nie wybiera się gatunków grzybów wąsko wyspecjalizowanych, tworzących mikoryzy tylko z jednym rodzajem lub gatunkiem drzew. Do takich należą m.in. koźlarz grabowy (Leccinum griseum), współżyjący z osikami koźlarz czerwony (L. rufum), maślak limbowy (Suillus plorans) czy maślak wejmutkowy (S. placidus).

CIMG4347

Sięga się za to po grzyby, które dość łatwo wchodzą w mikoryzy z różnymi rodzajami drzew. Na przykład krowiak podwinięty (Paxillus involutus) współżyje z dębami, olszami, sosnami i świerkami.

W miarę postępu wiedzy o mikoryzach drzew leśnych lista gatunków grzybów używanych do sztucznej mikoryzacji sadzonek będzie się wydłużać.

CIMG4465

Czy grzyby mogą być zabójcze dla drzew?

Leśnicy wiedzą to najlepiej: mogą, powodują bowiem groźne choroby, których ofiarami padają nie tylko pojedyncze drzewa, ale też całe drzewostany.

CIMG5221

Za gospodarczo groźne dla naszych lasów uważa się ok. 100 gatunków grzybów – mikroskopijnych i wielkoowocnikowych. Grzyby patogeniczne, porażające wszystkie części roślin, w szkółkach leśnych wywołują choroby nasion, owoców, kiełków i siewek (pleśnienie, mumifikację, rdze, zgnilizny, plamistość), niekiedy znacznie redukując liczbę wschodów. Choroby liści oraz igieł są przyczyną ich przedwczesnego opadania, deformacji i zamierania pędów. Choroby kłód i strzał (huby, raki, zgnilizny, barwice drewna) powodują rany, rozkład i przebarwienia drewna. Z kolei choroby korzeni (huby korzeni, opieńkowa zgnilizna korzeni) doprowadzają do zaburzeń w pobieraniu przez drzewo wody i związków pokarmowych z gleby, zamierania korzeni, osłabienia wzrostu, nawet śmierci drzew. W 2007 r. występowanie chorób infekcyjnych zarejestrowano w lasach państwowych na powierzchni 505,1 tys. ha drzewostanów oraz na 0,7 tys. ha szkółek leśnych. Zabiegi zwalczające grzyby patogeniczne wykonywano na łącznej powierzchni 47,2 tys. ha. W strukturze zagrożenia lasów przez choroby infekcyjne nie zmiennie od wielu lat główną pozycję (62%) zajmują choroby korzeni (łącznie 313,8 tys. ha w roku 2007). Zjawisko zamierania drzewostanów liściastych obejmowało swym zasięgiem 82,6 tys. ha.

Źródło: laskielbasow.blogspot.com

Podziel się na:
  • Facebook
  • Google Bookmarks
  • Twitter
  • Blip
  • Blogger.com
  • Drukuj
  • email

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.