Sosna zwyczajna w Kuźnicy Żelichowskiej.

Kroczący drzewiec.

Kuźnica Żelichowska to wieś położona w województwie wielkopolskim, w powiecie czarnkowsko-trzcianeckim, w gminie Krzyż Wielkopolski. Wikipedia podaje, że “W pobliżu wsi rośnie pomnikowe drzewo – to sosna zwyczajna (o obwodzie 252 cm w 2012), która ma wyjątkowo osobliwy kształt. Drzewo rośnie na piaszczystym podłożu, więc przez lata wymywań odsłoniło swe korzenie, obecnie rozrosły się one do rozmiarów pni, łączących się na wysokości około 1,5 m w jeden, główny pień.”

Gdy przeglądaliśmy CRFOP i mapę GDOŚ to nie znaleźliśmy na wykazie pomników przyrody tego regionu wspomnianej sosny, chociaż drzewo jest zaznaczone na mapie, natomiast na jego pniu odnajdziemy charakterystyczną zieloną tabliczkę z białym orzełkiem.

Na mapach.CZ również figuruje pomnikowo-niepomnikowa sosna, co więcej, możemy też obejrzeć jej zdjęcie. Kiedy tree hunterzy udali się w podróż do tego drzewa, byli bardzo podekscytowani, że będą mieli okazję osobiście zapoznać się, z jedną z najbardziej niezwykłych sosen w kraju.

Na miejscu wszystko stało się jasne. Z drzewa zniesiono ochronę pomnikową, ponieważ słynna “krocząca” sosna całkowicie uschła. To znaczna strata dla różnorodności naszej krajowej dendroflory, jednak osobnik ten jest tak niezwykły, że nadal zachwyca swoją niebywałą budową.

“Kroczącą” sosnę postanowiliśmy odwiedzić w drugiej połowie maja 2023 r. Całkowicie uschnięta, emanowała smutkiem na tle soczyście-zielonego ulistnienia sąsiadujących z nią drzew. W zależności od wyobraźni oglądającego, dolny fragment sosny przypomina monstrualnego pająka dźwigającego na grzbiecie pień i konary lub starożytnego, może nieco zmutowanego żółwia.

♦ “KROCZĄCA SOSNA” W ALBUMIE

DRZEWA POLSKI. NAJGRUBSZE. NAJSTARSZE. NAJSŁYNNIEJSZE. ♦

Niezwykły sosnowy pająk/żółw został opisany w albumie “Drzewa Polski…”: “Drzewo to odznacza się doprawdy niezwykłym kształtem. Rośnie bowiem na piaszczystym podłożu podatnym na wymywanie gleby i wywiewanie jej przez wiatr.

W rezultacie nasada jego pnia znajduje się obecnie dobre kilkadziesiąt centymetrów nad powierzchnią gruntu. Co więcej, podpierające ją korzenie rozrosły się do monstrualnych rozmiarów i same mają grubość pni.

Jakby tego było mało krótki, walcowaty pień na wysokości ok. 5 m rozwidla się na trzy potężne, kandelabrowato ukształtowane konary niemal symetryczne do korzeni drzewa. Całość tworzy jedyny w swym rodzaju twór przypominający kroczące “drzewce” rodem z fantastycznych powieści pióra Johna Ronalda Reuela Tolkiena.

Drzewo to odznacza się przy tym bardzo dobrym stanem zdrowotnym. Należy do najbardziej niezwykłych tworów dendroflory, jakie można podziwiać na terenie naszego kraju.

Ta niezwykła sosna rośnie na skraju lasu w pobliżu Kuźnicy Żelichowskiej przy wyjeździe na Przesieki tuż przy drodze gruntowej. Jest z daleka widoczna i stosunkowo łatwa do odnalezienia.”

Drzewo skrywa w sobie wizerunek nie tylko kroczącego “drzewca”, monstrualnego pająka lub żółwia. Na powyższym zdjęciu możemy dostrzec kolejną tajemnicę wyjątkowej sosny. Tym razem jest to baśniowe stworzenie z atletyczną budową, rozłożystymi ramionami i nieproporcjonalnie małą głową. ;))

Autorzy albumu podali parametry drzewa według stanu na 2012 rok. Wówczas obwód pnia sosny na wysokości pierśnicy wynosił 252 cm, a szacunkowy wiek 120 lat. Nie podano jej wysokości, niemniej jest to stosunkowo mały okaz. 

Po tych informacjach, człowiek zadaje sobie pytanie – co się stało, że “krocząca” sosna gwałtownie uschła? Nie jestem w stanie precyzyjnie odpowiedzieć na to pytanie, ale podejrzanych jest kilku sprawców. Po pierwsze – zbytnie zacienienie sosny przez sąsiadujące drzewa, po drugie – jakieś choroby/patogeny, po trzecie susze, które nękają tereny Wielkopolski w podobnym stopniu jak woj. lubuskie.

Wielka szkoda, że tak wyjątkowe drzewo, które jeszcze kilka lat temu było opisywane jako okaz znajdujący się w doskonałej formie zdrowotnej, teraz jest pozbawiony wszystkich igieł, a suche konary i gałęzie będą systematycznie ulegać grawitacji oraz procesom rozkładu.

“Krocząca” sosna jest doskonałym przykładem drzewa na tezę, że różnorodność dendroflory nie zna granic. Czasami można spotkać drzewo, które jest niepozorne, drobne, stosunkowo młode, ale jego wygląd tak zachwyca i powala na kolana, jakbyśmy ujrzeli wiekowego drzewnego olbrzyma o potężnej sylwetce i bajkowym pokroju. 

Na tak szczególny wygląd “kroczącej” sosny składa się wiele czynników i procesów. Poza elastycznością i plastycznością samego okazu, doszło wywiewanie piachu w obrębie sfery korzeniowej, częściowe zacienienie drzewa przez inne rośliny, siedlisko, jego skład i inne elementy. Wszystko to zbiegło się razem w określonym przedziale czasowym. W efekcie uformowała i ukształtowała jedna z najbardziej niezwykłych krajowych sosen.

Podziwialiśmy ją z zachwytem i jednocześnie ze smutkiem. Szkoda, że uschła tak szybko, ale takie są prawa natury. Pocieszeniem pozostaje nadzieja, że jeszcze przez wiele lat będzie można podziwiać monstrualnego pająka i każdemu, kto znajdzie się w pobliżu Kuźnicy Żelichowskiej, polecam obejrzeć to drzewo, które intrygująco pobudza naszą wyobraźnię.

⇒ W następnym artykule w sekcji pereł dendroflory, nadal pozostanę w tematyce niezwykłego świata sosen. Tym razem zaprezentuję stosunkowo młody pomnik przyrody ożywionej o okazałych rozmiarach i majestatycznym wyglądzie.

⇒ Natomiast w przyszłym tygodniu rozpocznę cykl wpisów z dwudniowej wyprawy treehunterów na początku października 2023 roku, której motywem przewodnim były potężne dęby. 

P O D S U M O W A N I E

1) W Kuźnicy Żelichowskiej (woj. wielkopolskie, powiat czarnkowsko-trzcianecki, gmina Krzyż Wielkopolski), na skraju lasu w pobliżu miejscowości przy wyjeździe na Przesieki tuż przy drodze gruntowej rośnie niezwykle ukształtowana sosna zwyczajna, która często nazywana jest “kroczącą” sosną, monstrualnym pająkiem/żółwiem lub po prostu “kroczącym drzewcem”. Ta ostatnia nazwa nawiązuje do kroczących “drzewców” rodem z fantastycznych powieści pióra Johna Ronalda Reuela Tolkiena.

2) Drzewo rośnie na piaszczystym podłożu, podatnym na wymywanie gleby i wywiewanie jej przez wiatr. W wyniku wieloletniego działania tych procesów, nasada pnia sosny znalazła się kilkadziesiąt centymetrów nad powierzchnią gruntu, natomiast podpierające ją korzenie rozrosły się do podobnych rozmiarów na grubość co pień. Do tego krótki i walcowaty pień na wysokości ok. 5 m rozwidla się na trzy główne konary, praktycznie symetryczne w stosunku do korzeni drzewa. To wszystko sprawia, że drzewo odznacza się niebywałym wyglądem i zostało określone przez autorów albumu “Drzew Polski…” jako jeden z najbardziej niezwykłych tworów dendroflory w Polsce.

3) Niestety, jeszcze kilka lat temu okaz był opisywany jako drzewo znajdujące się w doskonałej kondycji zdrowotnej, obecnie jest już całkowicie uschnięte. Przyczynami nagłego zamarcia “kroczącej” sosny mogą być powtarzające się susze w tym regionie, gdzie nawet tak odporne na słabe warunki glebowo-wilgotnościowe drzewa jak sosny mogą sobie nie radzić, ewentualnie zacienienie okazu przez otaczające go dużo wyższe drzewa lub jeszcze inne czynniki nieznane autorowi. Mimo wszystko “krocząca” sosna wciąż wygląda niezwykle i warto się do niej wybrać.