Aktualności
- 19 mar, 2024
Temperatura, opady i usłonecznienie w lutym 2024 roku.
Temperatura, opady i usłonecznienie w lutym 2024 roku.
Tegoroczny luty zapisał się jako najcieplejszy i najbardziej wilgotny w historii pomiarów instrumentalnych. Czasami marce były chłodniejsze (niektóre znacznie) od lutego 2024. Jego szczegółowe podsumowanie przygotowali specjaliści z IMGW, a więc warto zgłębić jego parametry na tle średnich wieloletnich.
♦ TEMPERATURY ♦
Średnia obszarowa temperatura powietrza w lutym 2024 r. wyniosła w Polsce 5,7°C i była aż o 5,8 stopnia wyższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczny luty należy zaliczyć do miesięcy ekstremalnie ciepłych.
Najcieplejszym regionem Polski było Podkarpacie, gdzie średnia obszarowa temperatura powietrza (6,6°C) była o 6,6 stopnia wyższa od normy, a warunki termiczne sklasyfikowano jako ekstremalnie ciepłe. Najchłodniejszym regionem był Pas Wybrzeży i Pobrzeży Południowo-bałtyckich – tam średnia temperatura powietrza wyniosła 4,8°C.
Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury miesięcznej, obejmującej okres od 1951 r., luty 2024 r. plasuje się na 1. pozycji. Był to pierwszy najcieplejszy luty w XXI wieku (najcieplejszy od lutego 1990 r.). Najchłodniejszy luty od początku II połowy XX wieku wystąpił w 1956 r., kiedy średnia obszarowa temperatura powietrza wyniosła –11,4°C.
Przestrzenne zróżnicowanie temperatury powietrza w lutym pokazuje, że wartości średniej miesięcznej temperatury powietrza były na większości obszaru kraju dodatnie i malały z południowego zachodu ku północnemu wschodowi. Wartości ujemne wystąpiły tylko w szczytowych partiach pasm górskich (Kasprowy Wierch: –7,5°C, Śnieżka: –5,2°C). Wskaźnik anomalii, tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020, zawierał się w granicach od 3°C do 8°C.
Najwyższą wartość temperatury powietrza (19,1°C) odnotowano 27 lutego w Tarnowie (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych). Warto odnotować, że najwyższe wartości temperatury w lutym wystąpiły na wszystkich stacjach w Polsce w dniach 15-16 lub 26-28. Na Śnieżce 17 lutego zanotowano 8,6°C, a na Kasprowych Wierchu 4,0°C Najniższą temperaturę powietrza poza stacjami wysokogórskimi zanotowano 9 lutego w Suwałkach (–6,6°C) oraz w Elblągu (–6,4°C). Na Śnieżce najchłodniej było 8 lutego (–10,1°C), a na Kasprowym Wierchu 14 lutego (–10,4°C). Najniższe wartości temperatury w lutym wystąpiły w Polsce na większości stacji pod koniec pierwszej i drugiej dekady miesiąca.
W przestrzennym rozkładzie wartości kwantyla 95% maksymalnej dobowej temperatury powietrza wyraźnie zaznacza się różnica między południowo-wschodnią częścią Polski z najwyższymi wartościami (powyżej 16°C), a chłodniejszą północą i północnym wschodem (poniżej 12°C). W przestrzennym rozkładzie kwantyla 5% minimalnej dobowej temperatury powietrza wyróżniają się Sudety i Karpaty z najniższymi wartościami, a także Podlasie i Suwalszczyzna. Najwyższe wartości notowane są w Kotlinie Raciborskiej oraz okolicach Tarnowa i Sandomierza (powyżej 0°C).
W lutym średnie dobowe wartości temperatury powietrza były przez cały miesiąc wyższe od średnich wartości wieloletnich, niejednokrotnie przekraczając wartości kwantyla 95% (wyznaczonymi na podstawie pomiarów w latach 1991-2020).
Występujący od szeregu lat silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski, był w lutym 2024 r. kontynuowany. Tylko od 1951 r. wzrost temperatury w tym miesiącu szacowany jest na 4,089°C. Luty 2024 miał szczególne znaczenie jako najcieplejszy w historii pomiarów. Wartość współczynnika trendu jest zróżnicowana w poszczególnych regionach klimatycznych kraju, jednak we wszystkich regionach odnotowuje się bardzo silny wzrost temperatury.
Pod względem przebiegu średniej dobowej temperatury powietrza styczeń 2024 r. należy zaliczyć do miesięcy o znacznym zróżnicowaniu. Na początku miesiąca oraz w 3. dekadzie zaznaczyły się wyraźne okresy z wartościami temperatury znacznie przewyższającymi wartości średnie z wielolecia. Należy przy tym zaznaczyć, że nie zostały przekroczone wartości kwantyla 95%, tak więc nie możemy mówić o falach ciepła. Pod koniec 1. dekady stycznia zaznaczył się natomiast stosunkowo krótki epizod chłodu a średnia obszarowa temperatura powietrza spadła poniżej wartości kwantyla 5%. W 2. dekadzie miesiąca wartości temperatury powietrza oscylowały wokół wartości oczekiwanych z wielolecia 1991-2020.
W lutym miała miejsce kontynuacja i intensyfikacja warunków termicznych z końca stycznia, a wartości średniej dobowej temperatury powietrza niemalże przez cały miesiąc oscylowały w okolicach kwantyla 95%. Należy podkreślić, że zanotowano cztery kilkudniowe epizody z wartościami temperatury przekraczającymi tą wartość, a więc można je nazwać falami ciepła. Jak już wcześniej nadmieniono przez cały miesiąc wartości średniej dobowej temperatury powietrza nie spadły poniżej wartości średnich wieloletnich (1991-2020).
♦ OPADY ♦
Obszarowo uśredniona suma opadu atmosferycznego w lutym 2024 r. wyniosła w Polsce 65,2 mm i była aż o 33,6 mm wyższa od normy dla tego miesiąca określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Wg klasyfikacji Kaczorowskiej miniony luty należy zaliczyć do miesięcy skrajnie wilgotnych (206 proc. normy).
Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1966 r., luty 2024 r. był najbardziej zasobny w opady – plasuje się na 1. pozycji. Najniższą miesięczną sumę opadów w lutym od 1966 r. odnotowano w roku 1976 (zaledwie 4,7 mm).
Sumy opadów w lutym 2024 r. wyniosły od poniżej 40 mm w Sandomierzu i Sulejowie do ponad 100 mm na Hali Gąsienicowej, na Śnieżce oraz pojedynczych stacjach synoptycznych na Pomorzu, a ich rozkład przestrzenny był silnie zróżnicowany. Na całym obszarze kraju wysokości opadów przekroczyły normę wieloletnią (1991-2020).
Wysokość opadów atmosferycznych w lutym charakteryzuje się dużą zmiennością z roku na rok, ale widoczny jest trend wzrostowy. Od 1951 r. wysokość opadów w lutym zwiększyła się o ponad 5,8 mm, co odpowiada 18 proc. normy z lat 1991-2020. Należy jednak podkreślić, że w tym zestawieniu luty 2024 r. jest bezprecedensowy pod względem miesięcznej sumy opadu.
W lutym 2024 r. wartości parowania potencjalnego były stosunkowo niewielkie, natomiast zaznaczyło się wyraźnie zróżnicowanie przestrzenne tej zmiennej. Najwyższe wartości, osiągające 20 mm, wystąpiły na południowym wschodzie Polski oraz na Nizinie Śląskiej, natomiast najniższe w północnej części kraju. W przypadku klimatycznego bilansu wodnego na obszarze całego kraju w lutym jego wartości były dodatnie. Najniższe (spadające poniżej 20 mm) wystąpiły na Dolnym Śląsku, natomiast najwyższe przekraczające 80 mm na północy kraju (z wyłączeniem obszarów górskich).
♦ USŁONECZNIENIE ♦
Poza tym, że luty 2024 r. był bardzo ciepły i wilgotny to również pochmurny, w związku z bardzo częstymi napływami wilgotnych mas powietrza z zachodu i południa. Dlatego usłonecznienie na przeważającym obszarze Polski było mniejsze w stosunku do normy z lat 1991-2020.
Największe odchylenie od normy (20-30 godzin) zanotowano w zachodniej części kraju. Na pozostałym obszarze było przeważnie o 10 godzin mniej Słońca w porównaniu do przyjętego okresu referencyjnego, a tylko częściowo na południu i punktowo w centrum oraz na północy, usłonecznienie kształtowało się w pobliżu normy.
Najwięcej słonecznych godzin zanotowano w Nowym Sączu (82,6), a najmniej w Suwałkach (zaledwie 28). Pod względem anomalii, na pierwszym miejscu jest Poznań, gdzie usłonecznienie nie wyrobiło nawet połowy lutowej normy (48%), za to Racibórz może pochwalić się usłonecznieniem na poziomie 115%, czyli lekko powyżej normy.
♦ LUTY GLOBALNIE ♦
Po rekordowo ciepłym styczniu, z temperaturą o 1,66 st. Celsjusza wyższą od średniej dla tego miesiąca z lat 1850-1900, miniony luty okazał się być równie ciepły. Dodatkowo, pomimo słabnącego El Nino, utrzymuje się wysoka temperatura powierzchni oceanu. Średnia globalna wartość SST na obszarze 60°S – 60°N wyniosła w lutym 21,06 st. Celsjusza i była wyższa od poprzedniego rekordu z sierpnia 2023 roku (20,98 st. Celsjusza).
Według danych gromadzonych w ramach usługi Climate Change Service (C3S), w zeszłym miesiącu średnia temperatura powietrza wyniosła 13,54 st. Celsjusza – to o 0,81 stopnia powyżej średniej dla lutego z lat 1991-2020 i o 0,12 stopnia powyżej wartości z poprzedniego najcieplejszego lutego w 2016 roku. Różnica między obecną a szacunkową średnią dla tego miesiąca z okresu przedindustrialnego (1850-1900) wyniosła aż 1,77 stopnia. Od 8 do 11 lutego 2024 roku wartość ta była wyższa nawet o 2 stopnie.
Szczególnie ciepło było w Europie – o 3,30 st. Celsjusza powyżej średniej dla lutego z lat 1991-2020, przy czy temperatury w Europie Środkowej i Wschodniej były jeszcze wyższe. Wartości ponad średnią zanotowano również w północnej Syberii, środkowej i północno-zachodniej Ameryce Północnej, większości Ameryki Południowej, w całej Afryce i zachodniej Australii.
Chociaż kolejny miesiąc z rzędu obserwujemy osłabianie się zjawiska El Niño, to temperatura morza utrzymywała się na niezwykle wysokim poziomie. Średni dzienny SST osiągnął na koniec miesiąca absolutny rekord, wynoszący 21,09 st. Celsjusza.
„Luty dołącza do długiej serii rekordów z ostatnich kilku miesięcy. Choć może się to wydawać niezwykłe, nie jest to tak naprawdę zaskakujące, ponieważ ciągłe podgrzewanie systemu klimatycznego nieuchronnie prowadzi do kolejnych ekstremalnych temperatur. Klimat reaguje na rzeczywiste stężenie gazów cieplarnianych w atmosferze, więc jeśli nie uda nam się ich ustabilizować, nieuchronnie będziemy musieli stawić czoła nowym globalnym rekordom i ich konsekwencjom”. – powiedział Carlo Buontempo, dyrektor Copernicus Climate Change Service.
