Temperatura, opady i usłonecznienie w październiku 2021 roku.

W 2020 roku październik zapisał się jako wyjątkowo wilgotny miesiąc. W tym roku dziesiąty miesiąc okazał się jednym z najbardziej suchych w całej historii pomiarów instrumentalnych. Podobną analogię można zauważyć np. porównując rekordowo suchy czerwiec 2019 i skrajnie wilgotny czerwiec 2020. Takich przykładów ‘ze skrajności w skrajność’ jest dużo więcej. Ukazują one złożoność i nieprzewidywalność przebiegu pogody w naszym klimacie.

TEMPERATURY

Zgodnie z opracowaną analizą przez IMGW średnia obszarowa temperatura powietrza w październiku 2021 r. wyniosła 9,4°C i była o 0,6°C wyższa od średniej wieloletniej dla tego miesiąca (klimatologiczny okres normalny 1991-2020). Tegoroczny październik należy zaliczyć do miesięcy normalnych. Najcieplejszymi regionami Polski były Pas Wybrzeży i Pobrzeży Południowobałtyckich (średnia obszarowa temperatura 10,4°C) oraz zachodnia część Pasa Nizin (średnia 10,2°C), najchłodniejszym zaś Karpaty – tam średnia temperatura powietrza wyniosła 8,5°C.

Według klasyfikacji rangowej średniej temperatury miesięcznej, obejmującej okres od 1951 r., październik 2021 r. plasuje się na 21. pozycji. Był to dwunasty najcieplejszy październik w XXI wieku (różnica między najcieplejszym październikiem 2000 r. wyniosła 2,4°C). Najniższą średnią temperaturą obszarową charakteryzował się ten miesiąc w 2003 r. (5,6°C).

Wskaźnik anomalii, tj. odchyleń od wartości wieloletnich średnich miesięcznych z okresu 1991-2020, zawierał się granicach od –1,0°C do 2,0°C. Obszar położony w północno-zachodniej części kraju był cieplejszy o co najmniej 1°C od normy.
Najwyższą temperaturę powietrza (26,2°C) odnotowano 5 października we Wrocławiu (informacja dotyczy jedynie stacji synoptycznych). Ogólnie najcieplejsze dni miesiąca notowano między 3 a 5 października.

Na 43 z 59 stacji synoptycznych wartości absolutnego maksimum temperatury powietrza przekraczały 20°C, a na 57 przekraczały próg 15°C. Jedynie na Śnieżce i na Kasprowym Wierchu było chłodnej. Ujemne wartości temperatury powietrza zarejestrowano w październiku na 50 stacjach synoptycznych – poniżej zera nie spadła temperatura tylko na stacjach Wybrzeża i w północno-wschodniej Polsce . Najchłodniej było 24 października na Kasprowym Wierchu (–6,7°C) i na Śnieżce (–5,6°C).

Występujący od szeregu lat silny wzrostowy trend temperatury powietrza na obszarze Polski był w październiku 2021 roku kontynuowany. Tylko od 1951 roku wzrost temperatury w tym miesiącu szacowany jest na nieco powyżej 0,9°C.

OPADY

Obszarowo uśredniona suma opadu atmosferycznego w październiku w Polsce wyniosła zaledwie 19,2 mm, co stanowiło 41% normy dla tego miesiąca określonej na podstawie pomiarów w latach 1991-2020. Według klasyfikacji Kaczorowskiej miniony październik należy zaliczyć do miesięcy bardzo suchych.

Według klasyfikacji rangowej średniej obszarowej sumy opadów, obejmującej okres od 1966 r., październik 2021 r. plasuje się na 49. pozycji. Najbardziej zasobny w opady był październik w 1974 r. (ze średnią sumą 162,7 mm), najmniej – w 1988 r. (zaledwie 11,2 mm).

Październik 2021 roku charakteryzował się przestrzennym zróżnicowaniem warunków pluwialnych na obszarze całego kraju w zakresie od kilku do blisko 70 mm. Najniższe opady (poniżej 10 mm) wystąpiły w południowo-wschodniej Polski. Najwyższe miesięczne sumy opadów odnotowano w rejonie Środkowego Wybrzeża. Opady w październiku zawierały się w przedziale 10-100% normy wieloletniej (1991-2020).

Na powyższej mapie, obejmującej sumy opadów za okres od 1. do 31. października 2021 z systemu RainGrs (IMGW-PIB) można zauważyć, że w Polsce południowo-wschodniej nie padało praktycznie przez cały miesiąc. To rzadko spotykana sytuacja, zwłaszcza w tej części kraju.

USŁONECZNIENIE

Październik – oprócz tego, że był bardzo suchy, to jeszcze wyjątkowo słoneczny. Nigdzie w Polsce nie mieliśmy takiego miejsca, gdzie liczba godzin ze słońcem byłaby niższa niż zwykle. Najwyższe usłonecznienie wystąpiło na południu Polski – na Górnym Śląsku, w Małopolsce, Podkarpaciu oraz na Nizinie Sandomierskiej – przekroczyło 200 godzin. Aż 180 godzin słońce świeciło na Dolnym Śląsku, Opolszczyźnie, w centrum, w Górach Świętokrzyskich, południu Mazowsza oraz na Roztoczu. To przełożyło się na 100-120 godzin z dodatkową ilością słońca. Na północy, w Wielkopolsce czy na Kujawach liczba godzin ze słońcem wahała się od 140 do 180, czyli od 40 do 80 godzin więcej pogodnych chwil niż zwykle.

Przyczyną wyjątkowo suchej pogody, z tak dużą ilością słońca były potężne układu wyżowe, które zaciągały suche masy powietrza. Nie pozwoliły one m.in. na tworzenie się mgieł, których w minionym miesiącu było również mniej niż zwykle.

Źródło i mapy:

♦ IMGW, https://klimat.imgw.pl/pl