W nocy rozpoczęła się astronomiczna zima.

22 grudnia o godzinie 04:28 czasu polskiego nastąpiło przesilenie zimowe. To istotny dzień dla całej Ziemi, bowiem planeta wykonuje pełny obieg wokół Słońca co 365 dni, obracając się wokół osi nachylonej o 23,5 stopnia. Jej północna oś jest maksymalnie odchylona od Słońca w dniu przesilenia zimowego, co skutkuje dniem z najmniejszą liczbą godzin światła dziennego, a tym samym najdłuższą nocą w roku na północnej półkuli naszej planety.

Jednocześnie południowa oś planety przechyla się w kierunku Słońca, co oznacza dzień z największą liczbą godzin światła dziennego oraz najkrótszą nocą na półkuli południowej. Nachylenie Ziemi jest najbardziej odczuwalne na biegunach planety, Słońce nie zachodzi za horyzont przez całą dobę – na półkuli południowej oraz nie wschodzi w ogóle na półkuli północnej.

Grudniowe przesilenie to moment, w którym Słońce świeci w południe słoneczne bezpośrednio nad Zwrotnikiem Koziorożca. Jest to równoleżnik na mapie znajdujący się dokładnie 22,5 stopnia na południe od równika – biegnący przez Afrykę, Australię i Amerykę Południową, który wyznacza najbardziej wysuniętą na południe szerokość geograficzną, gdzie Słońce może świecić bezpośrednio nad głową w południe. Natomiast na półkuli północnej podczas przesilenia zimowego, Słońce znajduje się maksymalnie nisko.

Podczas zimy na półkuli północnej Ziemia przechodzi przez peryhelium swojej orbity, czyli punkt znajdujący się najbliżej Słońca. Nastąpi to 3 stycznia. Jednym z najokazalszych gwiazdozbiorów zimowego nieba jest Orion, widoczny przez całą noc aż do rana. Jest złożony z jasnych gwiazd rozmieszczonych w taki sposób, że przypominają sylwetkę człowieka. Niedawno jedna z tych gwiazd, Betelgeza, była bohaterką rzadkiego astronomicznego zjawiska – zakrycia przez planetoidę (dla bardzo jasnych gwiazd zdarza się to niezwykle rzadko).

W Orionie charakterystycznym wzorem są trzy gwiazdy ułożone blisko siebie w jednej linii. Jest to tzw. Pas Oriona. Ten asterym, czyli układ gwiazd nie będący oficjalnym gwiazdozbiorem, może nam pomóc w zidentyfikowaniu Syriusza – najjaśniejszej gwiazdy nocnego nieba. Wystarczy wydłużyć w dół linię, którą stanowią gwiazdy Pasa Oriona i na pewno wypatrzymy Syriusza. Najsłynniejszymi asteryzmami są Wielki Wóz i Mały Wóz. Pierwszy stanowi fragment gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy, a drugi Małej Niedźwiedzicy. Wielki Wóz złożony jest z jasnych gwiazd. Jego mały odpowiednik ma już słabsze gwiazdy.

Spośród planet w trakcie tegorocznej zimy na niebie widoczne są prawie wszystkie, tylko o różnych porach. Wieczorem łatwo dostrzeżemy Saturna i Jowisza. Z kolei przy pomocy teleskopu możemy spróbować dostrzec na Urana i Neptuna. Na wschód pozostałych planet trzeba poczekać do rana. Najjaśniej świeci Wenus, jako Gwiazda Poranna. Można też zobaczyć Merkurego. Najtrudniej odnaleźć Marsa, który jest obecnie zbyt blisko Słońca i wschodzi bardzo krótko przed jego wschodem. Ułatwieniem w tym przypadku może być zbliżenie Wenus i Marsa, które będzie mieć miejsce 22 lutego.

Piękny widok na porannym niebie zobaczymy 7, 8 i 9 stycznia, kiedy to Księżyc przejdzie obok Wenus i Merkurego. 7 stycznia obiekty będą ułożone mniej więcej w jednej linii, a 8 i 9 stycznia będą tworzyć trójkąt. Natomiast już dzisiaj wieczorem można zobaczyć wysoko na niebie spotkanie Księżyca z Jowiszem (22 grudnia). Następnie 14 stycznia Księżyc minie Saturna, 16 stycznia będzie widoczny w połowie dystansu pomiędzy Jowiszem i Saturnem, a 18 stycznia ponownie powita się z Jowiszem. Układ Księżyca z Jowiszem będziemy mogli podziwiać kolejny raz 14-15 lutego oraz pod koniec zimy 13 marca.

Spośród rojów meteorów obfite są Kwadrantydy, dla których maksymalna liczba zjawisk w ciągu godziny to 110. Można je obserwować od 28 grudnia do 12 stycznia. Pełnie Księżyca nastąpią 27 grudnia, 25 stycznia, 24 lutego, a nowie, 11 stycznia, 9 lutego, 10 marca. W trakcie tegorocznej zimy nie wystąpią zaćmienia Słońca, ani Księżyca. I najważniejsze jest to, że z każdym dniem mamy coraz bliżej do wiosny. ;))