Zrośnięte sosny z lasów w Lipkach Wielkich.

Leśny transfer danych.

Dzisiejszy wpis rozpoczynam od zrzutu z ekranu mapy Google, z lasów rozpościerających w okolicach Lipek Wielkich (woj. lubuskie, powiat gorzowski, gmina Santok). Kiedy w wyszukiwarkę wpiszemy frazę “zrośnięte sosny”, otrzymamy dwa wyniki. Pierwszy to “zrośnięte sosny droga gruntowa”, drugi “zrośnięte sosny Chorzów”. Mój artykuł dotyczy pierwszej wymienionej osobliwości.

Jak to często bywa w przypadku ciekawych i nietuzinkowych sosen pospolitych, zanim do nich dotrzemy, najpierw należy przejść przez klasyczne, bardzo podobne do siebie połacie sosnowych lasów gospodarczych. Tree hunterzy wędrowali do drzew od parkingu przy szosie, z południowego-zachodu.  

Po przejściu niewielkiego odcinka dochodzimy do młodnika sosnowo-brzozowego rosnącego na bardzo lichych, suchych, piaszczystych glebach. Ponad młodnik wznoszą się 3 sosny, z których dwie rosną w taki sposób, że z dalszej odległości od strony drogi, widoczne jest tylko jedno drzewo (patrz zdjęcia powyżej).

Natomiast z bliższej perspektywy widzimy, że te dwa okazy (z daleka wyglądające jak jeden), rosną obok siebie, ale są ze sobą połączone w unikatowy sposób. Jest to tzw. inoskulacja, o której warto napisać kilka zdań. “Ang. inosculation (plural: inosculations), z tłumaczenia (słownik angielsko-polski) jest to cyt. “splatanie [lub splątanie – przyp. własny], łączenie szczepów drzew, w spójny system naczyniowy”. 

Termin ten wywodzi się od łacińskich korzeni w + ōsculārī, “całować się w / do wewnątrz / przeciwko” lub etymologicznie i bardziej obrazowo “zrobić małe usta do wewnątrz / do / przeciwko” (- Wikipedia ang. https://en.wikipedia.org/wiki/Inosculatio). INOSKULACJA zwana również WIĄZANIEM NATURALNYM – jest w istocie naturalnym zjawiskiem przez które określamy potocznie tzw. “zrośnięcie się”, (inaczej “połączenie się”, a nawet “stopienie się”): – pni: – lub elementów korony (do których zaliczamy konary, gałęzie, pędy); – a nawet… korzeni; dwóch drzew.

Dodam, że w Encyklopedii Leśnej jest wskazane, iż cyt. “ANASTOMOZY (botanika leśna, anatomia i morfologia roślin), to połączenia podłużnych i poprzecznych wiązek przewodzących (nerwów) blaszek liściowych”. Biologicznie jest zjawiskiem naturalnym bardzo podobnym do SZCZEPIENIA. Występuje na drzewach: – albo tego samego; – albo różnych; gatunków lub rodzaju. Najczęściej następuje: – w przypadku pni, gdy pnie rosą tuż koło siebie (razem); – a w przypadku elementów korony lub korzeni, gdy najpierw rosną oddzielnie, potem zbliżają siebie do siebie, aż do chwili gdy się dotkną (zetkną). 

Od tej chwili kora na dotykanych powierzchniach ich pobocznic jest stopniowo ścierana, gdy drzewa trą o siebie najczęściej w wyniku podmuchów wiatru. Kiedy dotknie się ich kambium rozpoczyna się proces ich zespolenia (zrastania) i “wspólnej” wegetacji. Drzewa, które przeszły ten proces, są określane (w leśnictwie) jako GEMELE – od łacińskiego słowa oznaczającego “parę” (Morton, str. 35). Natomiast żargonowo – potocznie określane są jako “drzewa męża i żony” lub mianem “drzewa małżeńskie”, jak też “drzewami połączonymi” albo “drzewami stopionymi”.

⇒ Źródło: Jarema Andrzej Rybiński, album “INOSKULACJA DRZEW”, Facebook

Określeń i sposobów nazywania “wiązań naturalnych” drzew jest więcej. Wciąż spotykanym jest np. “zrosłodrzew”, chociaż w Słowniku Języka Polskiego próżno szukać takiego słowa, jednak jest ono często używane w oficjalnych dokumentach instytucji zajmujących się ochroną przyrody. Ten dość pokraczny neologizm oznacza, jak się łatwo domyślić, drzewa rosnące tak blisko siebie, że ich pnie zrastają się ze sobą. Szczególnie efektowny rodzaj tego zjawiska powstaje, gdy zrastają się drzewa odmiennych gatunków.

Według mnie, w przypadku opisywanych zrośniętych sosen, dodatkową atrakcją jest niepozorność obu osobników. Takie “szczypiorki” a jak wykombinowały, żeby być “innymi niż wszyscy inni”. Gdyby nie wyjątkowo osobliwe połączenie, nikt by nie zwrócił uwagi na “leśny transfer danych” z jednego drzewa do drugiego – właśnie takie mam skojarzenia, kiedy patrzę na te chuderlawe, kołyszące się na wietrze sosenki.

A jednak. Naturalny “kabel USB” wprawia w zachwyt, człowiek staje przy drzewach, zadziera głowę do góry i zaczyna się zastanawiać, dlaczego akurat te sosny postanowiły połączyć się kilka metrów nad ziemią? Czy jest to zdarzenie losowe, statystyka, według której, w pewnych okolicznościach jest szansa na powstanie tego typu osobliwości i takowa powstaje, czy jednak jest to starannie zaplanowana działalność drzew, której człowiek nie potrafi udowodnić?

Powyżej jak i poniżej połączenia, drzewa niczym się nie wyróżniają od tysięcy innych sosen rosnących na terenie tych lasów. Okazy znajdują się w dobrej kondycji zdrowotnej, jednak obawy budzi pionowe pęknięcie (odrywanie się) fragmentu pnia z korowiną, widoczne powyżej połączenia na jednej sośnie.

Kiedy obserwowaliśmy ruchy drzew podczas podmuchów wiatru, zauważyliśmy, że pod jego wpływem szczelina zmienia swój rozmiar (powiększa i pomniejsza się). W konsekwencji, wkrótce może dojść do przerwania leśnego połączenia. Drzewa nie powołano na pomnikami przyrody i znane są raczej nielicznym miłośnikom osobliwości dendrologicznych.  

⇒ W poprzednim artykule opisałem “Sosnowe Wywijasy”, w tym “Zrośnięte Sosny” połączone naturalnym kablem USB, który przekazuje ściśle tajne informacje z drzewa do drzewa. ;)) Na tym jednak nie koniec sosnowej różnorodności i zaskoczenia, bowiem w następnym wpisie opiszę i pokażę sosnę “kroczącego pająka”… 

P O D S U M O W A N I E

1) Na terenie lasów Nadleśnictwa Karwin (leśnictwo Lipki Wielkie – woj. lubuskie, powiat gorzowski, gmina Santok) rosną dwie niepozorne sosny pospolite, które są ze sobą połączone kilka metrów nad gruntem osobliwym wiązaniem naturalnym. Tego typu połączenie (inoskulacja) jest bardzo rzadko spotykane i należy do godnych uwagi ciekawostek dendrologicznych.

2) Chociaż drzewa są osobnikami znajdującymi się w dobrej kondycji zdrowotnej i stanie technicznym, wyjątkowe połączenie jest zagrożone przez powstałą szczelinę w części pnia jednej z sosen, która niebezpiecznie powiększa się i pomniejsza podczas wiatru. Tym samym, zwiększa się prawdopodobieństwo rozerwania połączenia między drzewami. Jego trwałość zależy od sił natury i praw fizyki.