Dęby Bąkowskie cz. 2/3.

Dębowi Bracia.

Drugi wpis o Bąkowskich Dębach dotyczy dwóch drzew rosnących po tej samej stronie drogi co słynny dąb “Jan Kazimierz”, a więc po lewej stronie, jeżeli maszerujemy lub jedziemy z Bąkowa w kierunku do Warlubia. Dęby rosną blisko siebie i dlatego nazwałem je “Dębowymi Braćmi”.

Z dalszej odległości, drzewa nieco zlewają się ze sobą, przez co początkowo można mieć wrażenie, że na horyzoncie rośnie jeden wielki dąb. Jednakże dokładniejsze oględziny nie pozostawiają wątpliwości, że mamy tu do czynienia z dwoma ogromnymi dębami szypułkowymi.

Drzewa powołano na pomniki przyrody ożywionej tym samym aktem prawnym, który przyznał ten status “Janowi Kazimierzowi”, a więc rozporządzeniem Nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 r. w sprawie uznania za pomniki przyrody tworów przyrody na terenie województwa bydgoskiego.

W Centralnym Rejestrze Form Ochrony Przyrody ( Dęby_Bąkowskie_Jan_Kazimierz_II ) dorodne olbrzymy figurują jako grupa chronionych drzew wraz z dębem “Jan Kazimierz”. Podano w nim, że obwody pni okazów wynoszą odpowiednio 757 cm i 625 cm, natomiast wysokość grubszego dębu wynosi 25 metrów a chudszego 24 metry.

Drzewa oglądane z bliższej perspektywy tworzą wyjątkowo malowniczy duet. Wielgachne pnie zajmują sporo miejsca w krajobrazie. Uwagę zwraca też długi masywny konar jednego z dębów, który wyrasta niemal poziomo do powierzchni gruntu.

Drzewa przypominają mi nieco słynne rogalińskie dęby z Wielkopolski porozrzucane na nadwarciańskich łąkach. Jednakże tam mamy do czynienia z całym zespołem kilkuset dębowych weteranów, w Bąkowie jest ich zaledwie 5.

♦ Dąb szypułkowy z Bąkowa (I) ♦

Jeden z Dębowych Braci został opisany w albumie “Drzewa Polski. Najgrubsze. Najstarsze. Najsłynniejsze”. Autorzy oznaczyli go jako Dąb szypułkowy z Bąkowa (I) i opisali w następujący sposób: “Należy do grupy tzw. Dębów Bąkowskich stanowiących jedno z ciekawszych skupisk pomnikowych drzew tego gatunku rosnących w Polsce.

Odznacza się masywnym, charakterystycznie rozdwojonym pniem. Z jednej strony widnieje w nim potężna dziupla. Wnętrze pnia jest niemal całkowicie rozłożone przez grzyby. Koronę stanowi kilka potężnych, w większości dobrze jeszcze ulistnionych konarów.

Drzewo to wymaga pilnej konserwacji, w tym usunięcia odłamujących się martwych gałęzi”. Autorzy albumu podali parametry drzewa według stanu na 2015 rok – tj. obwód pierśnicowy pnia 801 cm, wysokość 18,5 m, szacunkowy wiek 500 lat. 

Tree hunterzy zmierzyli obwód pnia dębu na wysokości pierśnicy 8 lat później. Jak widać na zdjęciach wykonanych przez Marka, pęknięcie pnia zaczyna się jeszcze poniżej poziomu pierśnicy. Generalnie drzewo sprawia wrażenie, jakby miało rozłupać się na połowę.

Otrzymany przez nas wynik to 828 cm. Zastanawialiśmy się, ile centymetrów drzewu rzeczywiście przybyło na grubość pnia w wyniku przyrostu, a ile jest efektem jego rozłamywania się. Wydaje się, że dąb bardziej “utył” z tego drugiego powodu.

Znacznie lepiej prezentuje się druga strona pnia, gdzie wygląda on całkiem dobrze i sprawia wrażenie, że jest mocny oraz stabilny. Do tego odznacza się charakterystycznymi zgrubieniami i spękaniami kory.

Aby drzewo przetrwało jeszcze przez następna lata, należałoby pilnie wzmocnić jego pień wiązaniami linowymi, podporami lub innym sprzętem arborystycznym.

Biorąc pod uwagę bardzo zły stan techniczny pnia i porównując go do wyglądu oraz żywotności korony można stwierdzić, że aparat asymilacyjny okazu prezentuje się znacznie lepiej.

Niektórzy miłośnicy starych drzew mogą zastanawiać się, czy w przypadku tego dębu, nie mamy jednak do czynienia z osobnikiem dwupniowym? Moim zdaniem jest to osobnik jednopniowy, ale z V-kształtnym rozwidleniem głównych przewodników, których konkurowanie ze sobą doprowadziło do obecnego wyglądu drzewa.

♦ Dąb szypułkowy z Bąkowa – Chudszy Brat ♦

Drugi z Dębowych Braci (chudszy) wygląda lepiej, jeśli chodzi o stan techniczny pnia, który jednak charakteryzuje się silnym zwężeniem na wysokości kilku metrów, z powodu wyłamania się dolnych grubych konarów.

Zaś przy jego podstawie zieje dziupla, które ukazuje puste wnętrze wiekowego mocarza. Pomiar obwodu pierśnicowego pnia jest łatwy, drzewo rośnie na równym terenie, a sam pień nie ma na sobie naturalnych “przeszkadzajek” w wykonywaniu pomiaru.

Widać to dokładnie na zdjęciach Marka. Ciekawostką jest fakt, że kiedy około 10 lat temu inwentaryzowano pomnikowy drzewostan na potrzeby CRFOP, podano, że obwód pnia drzewa wynosi 625 cm.

Nasz pomiar dał wynik 627 cm. Dlatego można zadać pytanie, czy pień drzewa tak wolno przyrasta na grubość, czy jednak tamten pomiar był wykonany na innym poziomie?

Pomijając powyższe rozważania, w sezonie wegetacyjnym pomiar należy wykonać szybko. Uświadomiłem to sobie, kiedy zatoczyłem taśmą pełny okrąg wokół pnia. Wnętrze dębu skrywa gniazdo szerszeni, które bardzo nie lubią, jak ktoś się kręci obok ich mieszkania.

Szybko pstryknąłem jedną fotkę wnętrza pnia, na którym widać gniazdo i jeszcze szybciej oddaliłem się od drzewa. Aura była dość chłodna, dzięki czemu owady nie były zbyt aktywne, ale wolałem nie sprawdzać granicy ich tolerancji w stosunku do mojej osoby. ;))

⇒ W następnym wpisie z bąkowskiej wyprawy tree hunterów w październiku 2023 r., opiszę pozostałe dwa drzewa z grupy Bąkowskich Dębów, które rosną po prawej stronie drogi. Oba są pięknymi dorodnymi soliterami, bardzo cennymi pod względem przyrodniczym i krajobrazowym.

P O D S U M O W A N I E

1) W grupie tzw. Dębów Bąkowskich stanowiących jedno z ciekawszych skupisk pomnikowych drzew tego gatunku rosnących w Polsce, znajdują się między innym dwa okazy (Dębowi Bracia), rosnące blisko siebie po tej samej stronie drogi co olbrzymi dąb “Jan Kazimierz”. Oba drzewa to potężni weterani, którzy zachwycają miłośników sędziwych dębów.

2) Wybrane parametry grubszego drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 828 cm (pomiar własny z 07.10.2023 r.), wysokość dębu 25 metrów (według danych z CRFOP), wiek 509 lat – według stanu na 2024 rok (na podstawie danych z albumu „Drzewa Polski. Najgrubsze. Najstarsze. Najsłynniejsze”, PWN 2015 r.).

3) Okaz odznacza się masywnym, charakterystycznie rozdwojonym pniem. Z jednej strony widnieje w nim potężna dziupla, natomiast wnętrze pnia jest niemal całkowicie rozłożone przez grzyby. Koronę stanowi kilka potężnych, w większości dobrze jeszcze ulistnionych konarów. Dąb wymaga pilnych zabiegów konserwacyjnych!

4) Drugi (chudszy) z Dębowych Braci to osobnik charakteryzujący się śladami po wyłamaniu kilku masywnych grubych konarów na poziomie kilku metrów nad gruntem i znacznym wypróchnieniu pnia. Wnętrze drzewa jest zasiedlone przez szerszenie. Wybrane parametry dębu wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 627 cm (pomiar własny z 07.10.2023 r.), wysokość okazu 24 metry (według danych z CRFOP), wiek – brak danych.

5) Oba kolosy z duetu Dębowych Braci tworzą piękny, sędziwy akcent na tle rozległych pól Bąkowa i przypominają współczesnym ludziom, że kiedyś takie widoki były naturalne oraz pożądane, w przeciwieństwie do obecnych czasów, gdzie samotne drzewa rosnące na otwartych przestrzeniach, często są zupełnie niepotrzebnie wycinane.