Dlaczego w Polsce ubywa młodych drzewostanów?

23 czerwca 1995 roku, Rada Ministrów, przyjęła wielkie przedsięwzięcie dla Lasów Państwowych, nazwane „Krajowym Programem zwiększania lesistości”. Zakłada on, że w 2020 roku, lesistość w Polsce osiągnie 30 procent natomiast w 2050 roku, wzrośnie do 33 procent.
Lesistość jest to wskaźnik dotyczący stopnia pokrycia lasem określonej powierzchni; inaczej mówiąc jest to stosunek procentowy powierzchni porośniętej lasami do całkowitej powierzchni danego obszaru. W 2013 roku powierzchnia lasów w Polsce wynosiła 9177,2 tysięcy ha co odpowiada lesistości 29,4%. Podstawą do wykonywania odnowień jest ustawa o lasach.

Odnowieniem lasu nazywamy proces powstawania w sposób naturalny lub sztuczny młodego pokolenia drzew, które w miarę swojego rozwoju i wzrostu, w przyszłości wywierać będą istotny wpływ na kształtowanie się środowiska leśnego w określonej przestrzeni i czasie.
Odnowienie lasu prowadzi się zawsze na powierzchniach leśnych, uprzednio zajętych przez las w przeciwieństwie do zalesiania, które prowadzi się na powierzchniach nieleśnych np. nieużytkach porolnych, hałdach.

Ostatnio dotarłem do niepokojących informacji, że Krajowy Program zwiększania lesistości jest zagrożony, a drastyczny spadek powierzchni zalesień stał się faktem. Okazuje się, że jeszcze w 2006 roku, udało się zalesić prawie 17 tys. ha, a w 2014 roku już tylko niecałe 3,8 tys. ha. Dla zobrazowania ogromnego spadku zalesień, wystarczy przytoczyć dane, np. z lat 1960-1965, w których przybywało lasu na ponad 55 tys. ha rocznie. Taka ilość to obecnie trzy średniej wielkości nadleśnictwa!

To, co leśników obecnie mocno niepokoi, to spadek powierzchni drzewostanów najmłodszych, mających do 40 lat. Leśnicy mówią, że taki stan, może zagrażać pożądanej strukturze wiekowej lasu w przyszłości, a w konsekwencji – nawet jego trwałości. Dlaczego tak jest? Mówiąc dosadniej, gdzie jest pies pogrzebany?

Podstawową i największą przyczyną osłabienia tempa zalesień, jest coraz mniejszy dostęp gruntów na ten cel. Już w 2005 roku, Agencja Nieruchomości Rolnych, mocno ograniczyła przekazywanie Lasom Państwowym gruntów do zalesień. Ograniczenia, wynikają też z wyznaczaniem sieci obszarów Natura 2000. Zasoby gruntów Skarbu Państwa, które mogą być przeznaczone do zalesień, bardzo skurczyły się. Za to wzrósł ogromnie popyt na nabycie ziemi na cele rolnicze. Sytuacji nie ratują – jakby się mogło wydawać – zalesienia gruntów prywatnych, prowadzone w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW). Tutaj należy wspomnieć, że w trakcie edycji PROW-u w latach 2007-2013, zmieniły się na niekorzyść beneficjentów, kryteria przeznaczania gruntów pod zalesienia i zasady finansowania, a jednocześnie wzrosła konkurencyjność ze strony dopłat bezpośrednich do produkcji rolnej.

Problem drastycznego spadku tempa zalesień w Polsce staje się coraz bardziej poważny.