Aktualności
- 27 mar, 2024
Podsumowanie wycieczki podkarpackiej w dniach 19-22 kwietnia 2023 r.
Podsumowanie wycieczki podkarpackiej w dniach 19-22 kwietnia 2023 r.
Setki przejechanych kilometrów, dziesiątki przedreptanych pieszo i sielskie widoki gór, górek, pagórków, lasów, łąk, pól, skał, wodospadów, a przede wszystkim wspaniałych drzew! W dniach 19-22 kwietnia 2023 roku dolnośląscy tree hunterzy zrealizowali wyprawę, którą planowali już od dłuższego czasu. Zebrali materiał na wiele artykułów i opublikowali je na swoich blogach. Teraz przyszedł czas na podsumowanie przyrodniczych wojaży.
(1) Dąb szypułkowy “Chrześcijanin” z Januszkowic.
W Januszkowicach (woj. podkarpackie, powiat dębicki, gmina Brzostek), po prawej stronie drogi z Januszkowic do Sowiny, przy Filii SKR w Brzostku – Januszkowice (w pobliżu posesji nr 194B) rośnie najgrubsze i najstarsze drzewo Podkarpacia, którym jest dąb szypułkowy “Chrześcijanin” o statusie pomnika przyrody. Jest to jednocześnie jeden z najstarszych i najgrubszych dębów Polski.
Wybrane parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 970 cm (pomiar własny z 19.04.2023 r.), wysokość dębu 19 metrów (według danych z CRFOP), wiek 648 lat – według stanu na 2024 rok (na podstawie badań dra C. Pacyniaka „Najstarsze drzewa w Polsce”, Warszawa 1992 r.).
Drzewo znajduje się z złym stanie technicznym (potężne ubytki tkanki drzewnej, rozległa dziupla, mocno zredukowana korona) oraz równie kiepskiej kondycji zdrowotnej. Mimo tego, dąb budzi zachwyt swoją kilkuset-letnią walecznością i fantastycznym wyglądem z gęstymi, grubymi stanowiskami mchów oraz porostów. Okaz został wzmocniony solidnymi wiązaniami linowymi w koronie. Dla każdego miłośnika sędziwego drzewostanu i szeroko rozumianych drzew pomnikowych, dąb szypułkowy “Chrześcijanin” to punkt obowiązkowy podczas wizyty/pobytu na Podkarpaciu.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Dąb szypułkowy “Chrześcijanin” z Januszkowic. Najgrubszy i najstarszy w woj. podkarpackim
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Dąb szypułkowy Chrześcijanin z Januszkowic (gm. Brzostek, podkarpackie)
(2) Dąb szypułkowy “Poganin” z Węglówki.
W Węglówce (woj. podkarpackie, powiat krośnieński, gmina Korczyna) obok świątyni (dawnej cerkwi) p.w. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny rośnie drugi najgrubszy i najstarszy dąb szypułkowy Podkarpacia, którym jest “Poganin”, od 1953 r. chroniony jako pomnik przyrody ożywionej.
Wybrane parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 911 cm (pomiar własny z 19.04.2023 r.), wysokość dębu 25 metrów (według danych z CRFOP), wiek 645 lat – według stanu na 2024 rok (na podstawie badań dra C. Pacyniaka „Najstarsze drzewa w Polsce”, Warszawa 1992 r.).
Pień drzewa posiada liczne ślady po wyłamanych konarach, a wewnątrz jest całkowicie wypróchniały (posiada ubytek kominowy), co wraz ze stosunkowo wąską koroną świadczy o tym, że dąb niestety powoli zamiera. Okaz został w ostatnich latach poddany zabiegom konserwacyjnym, a koronę ustabilizowano i wzmocniono wiązaniami linowymi.
Obwód pnia “Poganina” tuż nad gruntem wynosi około 1120 cm. Pień posiada naturalne zielone ozdoby (stanowiska mchów), zwłaszcza przy podstawie. Gmina Korczyna “reklamuje” opisywany dąb jako “najdoskonalsze drzewo naszej części Karpat”, z czym autor bloga zgadza się w 100%.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Dąb szypułkowy “Poganin” z Węglówki. Pomnikowy olbrzym obok świątyni
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Dąb Poganin z Węglówki (gm. Korczyna, podkarpackie)
(3) Pomnikowy dąb szypułkowy “Jagiellon” w Rzepniku.
W Rzepniku (woj. podkarpackie, powiat krośnieński, gmina Wojaszówka), obok dawnej cerkwi, obecnie kościoła rzymsko-katolickiego w odległości 8 m od naroża budynku rośnie przepiękny dendrologiczny weteran, którym jest dąb szypułkowy “Jagiellon”, chroniony od 2006 roku jako pomnik przyrody ożywionej.
Wybrane parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 801 cm (według danych z CRFOP), wysokość dębu 16 metrów (według danych z CRFOP), szacunkowy wiek 500 lat (dane z tablicy informacyjnej ustawionej w pobliżu drzewa). Drzewo znajduje się w bardzo złym stanie technicznym, pień wewnątrz jest całkowicie wypróchniały, a obecność i działalność grzybów pasożytniczych przyczynia się do jego dalszej destrukcji. Pomimo tego, dąb odznacza się wielką walecznością i wolą życia.
W większości źródeł dotyczących drzewa, znajdują się błędne informacje, ponieważ opisują “Jagiellona” jako dąb bezszypułkowy, podczas gdy jest on dębem szypułkowym. Ponadto zaniża się obwód pnia drzewa (580 cm), w rzeczywistości wynosi on ponad 800 cm. Dąb “Jagiellon” to drzewo szczególne z wielu względów. Historycznych, krajobrazowych, przyrodniczych i kulturowych. Bardzo podoba mi się sformułowanie Edwarda Marszałka, że “Jagiellon” „żyje i pomaga żyć innym”. Myślę, że każdy człowiek, który chociaż w minimalnym stopniu jest wrażliwy na obecność i wygląd starych drzew, nie przejdzie obok niego obojętnie.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowy dąb szypułkowy “Jagiellon” w Rzepniku. Niezwykły weteran po przejściach
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Dąb szypułkowy Jagiellon z Rzepnika (gm. Wojaszówka, podkarpackie)
(4) Pomnikowy dąb szypułkowy “Ustrobniak” z Ustrobnej.
W Ustrobnej (woj. podkarpackie, powiat krośnieński, gmina Wojaszówka), przy skrzyżowaniu dróg z Ustrobnej do wsi Potok i Jaszczew rośnie pomnikowy dąb szypułkowy “Ustrobniak”, który jest najbardziej znanym pomnikiem przyrody ożywionej w miejscowości i jej okolicach. Wybrane parametry drzewa wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 640 cm (według danych z CRFOP i tablicy informacyjnej ustawionej obok drzewa – pomiar niezgodny z zasadami obowiązującym w dendrometrii), wysokość dębu 17 metrów (według danych z CRFOP i tablicy informacyjnej), szacunkowy wiek 300 lat (dane z CRFOP i tablicy informacyjnej). Pień drzewa znajduje się w dość kiepskim stanie technicznym, ponieważ wewnątrz jest wypróchniały i nosi ślady po pożarach), za to korona dębu i jego ogólny wygląd są całkiem dobre.
Drzewo stanowi cenny obiekt przyrodniczy dla lokalnej społeczności, jest inspiracją prac plastycznych i konkursów dla dzieci, natomiast niektóre zakochane pary, pod jego koroną wyznają sobie miłość i uroczyście się zaręczają. Dąb był świadkiem działań wojennych, podczas których dał schronienie dla uciekających przed ostrzałem mieszkańców i Żydów. Dąb “Ustrobniak” to piękny przykład trwającej od dawna więzi człowieka z drzewem.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowy dąb szypułkowy “Ustrobniak” z Ustrobnej
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Dąb „Ustrobniak” z Ustrobnej (gm. Wojaszówka, podkarpackie)
(5) Pomnikowe daglezje zielone przy cmentarzu cholerycznym w Odrzykoniu.
W Odrzykoniu (woj. podkarpackie, powiat krośnieński, gmina Wojaszówka na granicy Pogórza Dynowskiego oraz Dołów Jasielsko-Sanockich), tree hunterzy odwiedzili Zamek Kamieniec, który obecnie stanowi zachowane gotyckie ruiny z XIV wieku, rozbudowane w stylu renesansowym w XVI wieku. Jego lokalizacja znajduje się na pograniczu Korczyny i Odrzykonia.
Na terenie zamku znajdziemy wiele ciekawostek i tablic informacyjnych. Warto zapoznać się z ich treścią, aby dowiedzieć się o kilku ważnych postaciach w historii zamku oraz o wybranych wydarzeniach, które napisała tu historia – królowa przeszłości.
Następnie pokonujemy kręte leśne szlaki, aby dotrzeć do cmentarza cholerycznego. Jak podają źródła, – “szczątki ofiar epidemii znajdują się w lesie obok tzw. „Skały”, gdzie w oddaleniu od siedzib ludzkich, ze względów sanitarnych grzebano zmarłych na cholerę mieszkańców Odrzykonia, Czarnorzek i Korczyny.”
Tam podziwiamy piękne, strzeliste daglezje zielone. Sześć drzew objęto tu ochroną pomnikową na mocy rozporządzenia nr 1 Wojewody Krośnieńskiego z 21.01.1998 r.
W akcie powołującym pomniki przyrody napisano, że: wiek drzew wynosi około 80 lat, natomiast obwody pni daglezji mierzone na wysokości 130 cm nad ziemią wynoszą: 228 cm, 258 cm, 230 cm, 250 cm, 272 cm i 248 cm.
Tree hunterzy dokonali aktualnych pomiarów obwodów pni drzew na tej samej wysokości. Otrzymaliśmy następujące wyniki.
Pierwsza para: 286 cm i 316 cm.
Druga para: 285 cm i 310 cm.
Trzecia para: 314 cm i 309 cm.
Doprecyzowując podstawowe dane o drzewach – wysokość każdego osobnika, zgodnie z aktem powołującym je na pomniki przyrody wynosiła około 30 metrów. Obecnie jest to o około 10 metrów więcej, natomiast przyjmując wiek drzew na dzień “opomnikowania” 80 lat, wychodzi obecnie (według stanu na 2024 rok) 106 lat.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowe daglezje zielone przy cmentarzu cholerycznym w Odrzykoniu
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowe daglezje przy cmentarzu cholerycznym w Odrzykoniu (gm. Wojaszówka, podkarpackie)
(6) Pomnikowe dęby w Gliniku Średnim.
W Gliniku Średnim (woj. podkarpackie, powiat strzyżowski, gmina Frysztak), na mocy Orzeczenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie Nr R.L. VI b – 13/P/30/53 z dnia 10.12.1953 roku, trzy drzewa powołano na pomniki przyrody. Pierwszym i jednocześnie najgrubszym jest dąb szypułkowy o obwodzie pierśnicowym pnia 613 cm (pomiar własny z 19.04.2023 r.) i wysokości 20 metrów (według danych z CRFOP).
Drugie drzewo, które również reprezentuje dąb szypułkowy to osobnik o bardzo mocno zredukowanej koronie i znajdujący się w dość złym stanie technicznym. Obwód jego pnia na wysokości pierśnicy wynosi 481 cm (według danych z CRFOP), a wysokość 21 metrów (według danych z CRFOP). Obecnie dąb przypomina wielką literę V, z której jeden bok jest grubszy, a drugi dużo chudszy. Nawiązując do nazwy miejscowości – Glinik Średni, dąb ten rzeczywiście jest średni.
Ostatnie pomnikowe drzewo to dąb bezszypułkowy, który odnajdziemy na tyłach posesji nr 12 i do którego można podejść za zgodą właściciela, ponieważ okaz rośnie na prywatnej posesji. Drzewo to prezentuje się najzdrowiej ze wszystkich trzech pomnikowych dębów, jego obwód pierśnicowy pnia wynosi 540 cm, wysokość 25 metrów (według danych z CRFOP). Jak na dąb bezszypułkowy to drzewo stanowi już całkiem okazały oraz spory egzemplarz.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowe dęby w Gliniku Średnim
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowe dęby z Glinika Średniego (gm. Frysztak, podkarpackie)
(7) Pomnikowy dąb szypułkowy “Józef” z Wiśniowej.
W Wiśniowej (woj. podkarpackie, powiat strzyżowski, gmina Wiśniowa), w północnej części założenia parkowego (cennego w starodrzew), rośnie dąb szypułkowy “Józef” – Drzewo Roku 2016 w konkursie organizowanym przez Klub Gaja i zwycięzca konkursu na Europejskie Drzewo Roku 2017.
Wybrane parametry okazu wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 690 cm (pomiar własny z 19.04.2023 r.), wysokość dębu 30 metrów (według danych z karty zgłoszeniowej do konkursu Drzewo Roku), wiek 456 lat – według stanu na 2024 rok (na podstawie badań dra C. Pacyniaka „Najstarsze drzewa w Polsce”, Warszawa 1992 r.).
Stan zdrowotny i kondycja dębu są zadowalające, podobnie można określić jego stan techniczny. Po wygranym konkursie Drzewo Roku 2016, Jacek Bożek, prezes Klubu Gaja powiedział: “Kolejny raz społeczność lokalna zjednoczyła się wokół wartości jaką jest przyroda. Zwycięzcę tegorocznego konkursu można nazwać ambasadorem Podkarpacia. Jestem niezmiernie dumny z efektów naszej wspólnej pracy, dzięki której coraz więcej osób kocha i szanuje drzewa”.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowy dąb szypułkowy “Józef” z Wiśniowej. Drzewo Roku 2016 i Europejskie Drzewo Roku 2017
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Dąb Józef z Wiśniowej (pow. strzyżowski, podkarpackie)
(8) Zespół pałacowo-parkowy w Wiśniowej.
Powierzchnia parku wynosi obecnie około 8 ha. Na stronie internetowej ( Park – Zespół Parkowo-Dworski i Folwarczny w Wiśniowej (jimdofree.com) ), możemy zapoznać się z jego historią i pobrać mapę (plan), dzięki której zwiedzimy najciekawsze fragmenty i elementy założenia.
W parku według stanu na 19 kwietnia 2023 roku, ochroną pomnikową objętych było 6 dębów szypułkowych (jeden z nich to dąb “Józef”) oraz ogromną lipę drobnolistną o obwodzie pierśnicowym pnia 830 cm i wysokości 30 metrów.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Zespół pałacowo-parkowy w Wiśniowej
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Zespół pałacowo – parkowy w Wiśniowej (pow. strzyżowski, podkarpackie)
(9) Pomnikowe skałki w lasach Woli Komborskiej cz. 1/2. Grupa 15 skałek z Konfederatką i Skała “Maczuga”.
W lasach rozciągających się na zachód od drogi Rzeszów-Barwinek (E371, S19), pomiędzy Jasienicą Rosielną a Wolą Komborską w obrębie szczytowych i podszczytowych partii wzgórz o stromo nachylonych stokach południowo-zachodnich: Łupana Góra, Piaskowa Góra i Trzeci Dział znajdują się osobliwe skałki.
Najliczniejsza grupa ostańców w lesie zwanym Pałki znajduje się na terenie nadleśnictwa Kołaczyce, w południowej części lasu w parku krajobrazowym. Na północno-zachodnim, stromym zboczu znajduje się największa w Karpatach grupa skałek zbudowana z piaskowców istebniańskich, wiekowo reprezentujących paleocen, ok. 65-55 mln lat. Zgrupowanie skałek, ciągnących się z przerwami pasem długości około 110 m, przedziela niewielkie obniżenie terenu.
Wśród nich znajduje się fantastyczny “stworek” nazwany “Konfederatką”. Jest to skała ukazująca nam nieograniczoną różnorodność tworów przyrody nieożywionej i należy do najbardziej niezwykłych form skalnych, jakie możemy podziwiać na terenie naszego kraju.
Kolejną, równie ciekawą i intrygującą skałą, chronioną jako pomnik przyrody nieożywionej jest “Maczuga”, do której najłatwiej można dotrzeć od starej żwirowni, przylegającej do szosy Rzeszów-Barwinek. Skałka znajduje się niespełna 200 m na zachód od tej drogi i ok. 100 m od skraju lasu, na końcu słabo zaznaczającej się leśnej ścieżki.
Skała “Maczuga” skrywa twarz kolejnego skalnego potworka, którego trudno dostrzec z dalszej odległości.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowe skałki w lasach Woli Komborskiej cz. 1/2. Grupa 15 skałek z Konfederatką i Skała “Maczuga”
⇒ Linki do artykułów na blogu Marka:
1) Konfederatka w grupie pomnikowych skałek (gm. Korczyna, podkarpackie)
2) Skała „Maczuga” w Woli Komborskiej (gm. Korczyna, podkarpackie)
(10) Pomnikowe skałki w lasach Woli Komborskiej cz. 2/2. Skałki na Dziale Trzecim i Łupanej Górze.
Grupa 6. skałek na Dziale Trzecim jest zgrupowana w trzech nieodległych miejscach części podszczytowej wzgórza. Znajdują się na dość stromym południowo-zachodnim stoku, porośniętym zwartym drzewostanem z bukiem, jodłą, sosną i świerkiem. Żadna z nich nie jest oznakowana stosowną tabliczką.
Najniżej, znajdują się dwie stykające się ze sobą niewysokie skałki (2,1 m i 1,3 m). Mają po ok. 7 m obwodu, zaś jedna z nich przybrała ciekawą formę, przypominającą kształtem muszlę. W miejscu ich zetknięcia rośnie okazała sosna. Około 20 m powyżej, ze stoku wyłaniają się kolejne trzy piaskowce, z których dwa są okazalsze od poprzednich i mają 2,5 m oraz 3,5 m wysokości.
Ostatnia grupa pomnikowych skałek jest najbardziej wysuniętą na południe ze wszystkich pomnikowych skał w Woli Komborskiej. Znajduje się 100 m na zachód od szosy Rzeszów-Barwinek, na zalesionym bardzo stromym południowo-zachodnim stoku, około 60 m na północny zachód od szczytu wzniesienia.
Jest to część największej wychodni na Łupanej Górze, która w latach 60. ubiegłego wieku miała 50 m długości, 10 m szerokości i 7 m wysokości. Od strony szczytu, łatwo ją przeoczyć. Urozmaiconą rzeźbę i wielkość ścian dostrzega się patrząc na nie z dołu. Z tej perspektywy można wyróżnić trzy fragmenty ostańca i pewnie dlatego w rejestrze pomników figuruje jako grupa trzech skałek.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowe skałki w lasach Woli Komborskiej cz. 2/2. Skałki na Dziale Trzecim i Łupanej Górze
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Skałki na Dziale Trzecim i Łupanej Górze (gm. Korczyna, podkarpackie)
(11) Park w Targowiskach.
W Targowiskach (woj. podkarpackie, powiat krośnieński, gmina Miejsce Piastowe) znajduje się rozległy park, w którym znajdziemy przede wszystkim gatunki drzew rodzimego pochodzenia (dęby, lipy, klony, jesiony, wierzby) i inne. Gatunkiem dominującym są dęby szypułkowe, z których wiele okazów osiągnęło już znaczne gabaryty i wiek.
Chociaż w parku znajdziemy bardzo dużo drzew o wymiarach pomnikowych, oficjalnymi pomnikami przyrody (usankcjonowanymi prawnie) jest 17 okazów (14 dębów szypułkowych, 2 jesiony wyniosłe i 1 lipa drobnolistna). Aktem powołującym jest rozporządzenie Nr 22/07 Wojewody Podkarpackiego z dnia 14 maja 2007 r. Część drzew jest łatwa do odnalezienia i oznaczona stosownymi tabliczkami, a część nie, z uwagi na brak tabliczek i znaczne podobieństwo (wysokość, grubość pnia) do osobników nie będących oficjalnymi pomnikami przyrody.
Najcenniejszym i najpotężniejszym pomnikowym drzewem jest dąb Kazimierz I, który rośnie na stromej skarpie, tuż poniżej dworu Gołaszewskich. Według danych zawartych w CRFOP drzewo mierzy na wysokości pierśnicy 751 cm, a jego wysokość wynosi 30 metrów.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Park w Targowiskach
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Park we wsi Targowiska (gm. Miejsce Piastowe, podkarpackie)
(12) Pomnikowy dąb szypułkowy i klon jawor w Iwoniczu.
Na liście pomników przyrody ożywionej Iwonicza (woj. podkarpackie, powiat krośnieński, gmina Iwonicz-Zdrój) figurują dwa drzewa. Pierwszym z nich jest dąb szypułkowy, który rośnie przy skrzyżowaniu ulic Długiej i Floriańskiej, w pobliżu mostu przerzuconego nad potokiem Iwoniczanka. Według danych zawartych w CRFOP, obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 666 cm, wysokość 27 metrów, wiek 520 lat, rozpiętość korony 15 m. Wydaje się, że wiek drzewa jest mocno zawyżony.
Drugim pomnikowym egzemplarzem jest klon jawor, który rośnie na terenie szkoły, przy ul. Zagrodniki 21. Jest to również osobnik soliterowy. Drzewo wykształciło szeroką, rozłożystą koronę, którą dźwiga stosunkowo krótki pień. Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 314 cm, wysokość 19 metrów. W CRFOP nie podano szacunkowego wieku klonu.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowy dąb szypułkowy i pomnikowy klon jawor w Iwoniczu
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowy dąb z Iwonicza (pow. krośnieński, podkarpackie)
(13) Pomnikowy dąb szypułkowy w Lubatowej.
W Lubatowej (woj. podkarpackie, powiat krośnieński, gmina Iwonicz-Zdrój) w centrum miejscowości, pomiędzy budynkiem starej szkoły a ośrodkiem zdrowia, rośnie pomnikowy dąb szypułkowy. Jego podstawowe parametry, według informacji zawartych w CRFOP wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 521 cm, wysokość 25 metrów, rozpiętość korony 16 metrów, wiek 420 lat. Co do wieku drzewa to sprawa jest mocno dyskusyjna.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowy dąb szypułkowy w Lubatowej
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowy dąb z Lubatowej (gm. Iwonicz – Zdrój, podkarpackie)
(14) Pomnikowe dęby w Dukli i Cergowej.
Tree hunterzy odwiedzają też Duklę i Cergową. W tej pierwszej podziwiamy klasztor oo. Bernardynów z 1741 r., który stał się centralnym miejscem kultu św. Jana po tym, jak trumna z relikwiami Świętego została sprowadzona w 1946 r. ze Lwowa do Rzeszowa, a następnie, w 1974 r. do Dukli.
Na terenie rozległego i starannie utrzymanego ogrodu klasztornego ojców bernardynów w jego południowo – zachodnim narożniku, w bezpośrednim sąsiedztwie oczka wodnego (stawu), rośnie pomnikowy dąb szypułkowy. Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 559 cm, wysokość 25 metrów, szacunkowy wiek (znacznie zawyżony) 450 lat.
W Cergowej odwiedzamy pomnikowy dąb szypułkowy rosnący przy drodze. Według naszego pomiaru, obwód pnia drzewa na wysokości pierśnicy wynosi 591 cm. Natomiast według CRFOP wysokość drzewa wynosi 21 metrów, a szacunkowy wiek około 450 lat (który jest znacznie zawyżony).
Najpotężniejszy egzemplarz dębu szypułkowego w Cergowej rośnie na terenie niewielkiego parku podwirskiego. Aktualny obwód pnia drzewa na wysokości pierśnicy wynosi 744 cm. Wysokość okazu 30 metrów, szacunkowy wiek 550 lat (raczej zawyżony). Wysokość i wiek drzewa przytoczone na podstawie danych zawartych w CRFOP.
O drugim pomnikowym dębie z dwu-osobnikowej grupy można napisać właściwie jedno zdanie. Drzewo wiele lat temu złamało się i obecnie leży martwe, systematycznie oddając swoje zwłoki matce Ziemi.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowe dęby w Dukli i Cergowej
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowe dęby w Dukli i Cergowej (pow. krośnieński, podkarpackie)
(15) Pomnikowy wodospad przy Młynie w Iwli.
W Iwli (woj. podkarpackie, powiat krośnieński, gmina Dukla) odwiedzamy pomnikowy wodospad. W skład pomnika przyrody wchodzą grunty pod wodami rzeki Iwielka na odcinku od km 16+640 do km 16+560, stanowiące cześć działki ewidencyjnej o numerze 802 wsi Iwla (Gmina Dukla) będące własnością Skarbu Państwa, w zarządzie Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie. Dzięki niezwykle barwnym skałom, wartkiemu nurtowi i ponadprzeciętnym walorom krajobrazowym, wodospad ten zaliczany jest do jednego z najpiękniejszych w całych Beskidach.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowy wodospad przy Młynie w Iwli
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Wodospad przy Młynie w Iwli (gm. Dukla, podkarpackie)
(16) Zabytkowy park w Kobylanach.
Naszym celem jest też zabytkowy park w Kobylanach (woj. podkarpackie, powiat krośnieński, gmina Chorkówka), w którym ochroną pomnikową objęto 8 dębów szypułkowych i jedną lipę drobnolistną.
Najpotężniejszym obecnie dębem w Kobylanach jest osobnik o obwodzie pnia na wysokości pierśnicy 732 cm (pomiar własny), wysokość drzewa wynosi 28 metrów (dane z CRFOP), szacunkowy wiek 361 lat (według informacji z albumu “Drzewa Polski”…).
Dąb, który jeszcze kilka lat temu odznaczał się bardzo dobrą kondycją zdrowotną i był numerem jeden pod względem obwodu pnia, obecnie znajduje się w katastrofalnym stanie. Niektóre pomnikowe dęby noszą ślady po próbach podpalenia. Niestety, w wyniku błędnych ludzkich działań, w dużym stopniu zniszczono jedno z najcenniejszych skupisk starych dębów na Podkarpaciu.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Zabytkowy park w Kobylanach
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Zabytkowy park w Kobylanach (gm. Chorkówka, podkarpackie)
(17) Pomnikowe dęby szypułkowe w Nowym Żmigrodzie.
W Nowym Żmigrodzie (woj. podkarpackie, powiat jasielski, gmina Nowy Żmigród) na terenie sanktuarium diecezjalnego rosną dwa stare dęby objęte ochroną pomnikową. Drzewa te wiele widziały i słyszały…
Według danych zawartych w CRFOP, obwód pierśnicowy pnia pierwszego dębu wynosi 496 cm, wysokość 25 metrów, szacunkowy wiek 480 lat, który na pewno jest zawyżony co najmniej o 100-150 lub więcej lat.
O drzewie można napisać, że jest to pierwszy strażnik pamięci tego niezwykłego miejsca, z którym związana jest postać bł. ks. Findysza.
W przeciwnym narożniku możemy podziwiać jeszcze bardziej okazały i potężny dąb, który jest drugim strażnikiem pamięci miejsca kultu religijnego. To wspaniały, soliterowy, rozłożysty okaz.
Według danych zawartych w CRFOP, obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 594 cm, wysokość 26 metrów, szacunkowy wiek 480 lat, czyli jest on podobnie zawyżony jak w przypadku pierwszego dębu.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowe dęby szypułkowe w Nowym Żmigrodzie
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowe dęby w Nowym Żmigrodzie (pow. jasielski, podkarpackie)
(18) Pomnikowy dąb szypułkowy “Bartek” w Dębowcu.
W Dębowcu (woj. podkarpackie, powiat jasielski, gmina Dębowiec) na rozległym placu na północ od Sanktuarium Matki Bożej Saletyńskiej, rośnie pomnikowy dąb szypułkowy “Bartek”, którego obwód pnia na wysokości pierśnicy wynosi 635 cm (pomiar własny 21.04.2023 r.) i wysokości 25 metrów (według danych z CRFOP).
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowy dąb szypułkowy “Bartek” w Dębowcu
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowy dąb Bartek z Dębowca (pow. jasielski, podkarpackie)
(19) Para pomnikowych dębów szypułkowych w Jaśle i pomnikowy dąb szypułkowy w Brzyściach.
Na peryferiach Jasła (woj. podkarpackie), przy południowo – zachodniej granicy miasta, na skraju lasu przy ul. Wiejskiej, rosną dwa pomnikowe dęby szypułkowe. Na jednym okazie zamocowano kapliczkę z obrazem „Świętej Trójcy” namalowanym na blasze, dlatego w niektórych materiałach i mapach para pomnikowych drzew nazywana jest „Dębami Św. Trójcy”.
Według informacji zawartych w CRFOP, obwód pierśnicowy pnia pierwszego drzewa wynosi 456 cm, wysokość 22 metry. Obwód pnia drugiego dębu na wysokości pierśnicy wynosi 547 cm, a wysokość 24 metry. Dane te również pochodzą z CRFOP.
Jadąc lub maszerując szosą od opisanych dębów w kierunku północnym, dotrzemy do wsi Brzyście, gdzie rośnie jeszcze jeden piękny i potężny, pomnikowy dąb szypułkowy. Według danych zawartych w CRFOP, obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 694 cm, wysokość 30 metrów.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Para pomnikowych dębów szypułkowych w Jaśle i pomnikowy dąb szypułkowy w Brzyściach
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Para pomnikowych dębów przy ul. Wiejskiej w Jaśle (podkarpackie)
(20) Pomnikowe dęby szypułkowe w Trzcinicy.
W Trzcinicy (woj. podkarpackie, powiat jasielski, gmina Jasło), na terenie jednego z najstarszych kościołów drewnianych w Polsce (wzniesiony został w 1551 r.) rośnie piękny, rozłożysty dąb szypułkowy. Jest to dorodny okaz, pełen majestatu i dendrologicznego piękna.
Aktualny obwód pnia drzewa na wysokości pierśnicy wynosi 665 cm, wysokość – według danych z CRFOP 26 metrów. Sędziwy dąb zakorzenił się w duchowym centrum urokliwej miejscowości. Dla mnie jest to jedno z najpiękniejszych miejsc w Trzcinicy i w ogóle na Podkarpaciu w kategorii przykościelnych pomników przyrody ożywionej.
Na tyłach kościoła rośnie jeszcze jeden pomnikowy dąb, który obecnie znajduje się w zaawansowanym stadium zamierania.
Według danych zawartych w CRFOP, obwód pierśnicowy pnia dębu wynosi 660 cm, wysokość 16 metrów. Są to już dane historyczne, bowiem drzewo z sezonu na sezon, systematycznie chudnie i maleje.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowe dęby szypułkowe w Trzcinicy
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowe dęby w Trzcinicy (gm. Jasło, podkarpackie)
(21) Pomnikowa lipa prof. Szafera w Broniszowie.
W Broniszowie (woj. podkarpackie, powiat ropczycko-sędziszowski, gmina Wielopole Skrzyńskie) na terenie dawnego parku podworskiego rośnie lipa prof. Szafera – jedna z najgrubszych lip w kraju i prawdopodobnie najgrubsza na Podkarpaciu. Według autorów albumu “Drzewa Polski…” jest to lipa drobnolistna, w rejestrach pomników przyrody figuruje jako lipa szerokolistna, prof. Łukasz Łuczaj widzi w niej krzyżówkę (mieszańca) obu lip.
Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 872 cm, natomiast na poziomie 100 cm nad gruntem – 842 cm (pomiary własne z 22.04.2023 r.), wysokość 26 metrów (według danych z CRFOP), szacowany wiek 358 lat (według informacji z albumu “Drzewa Polski…”).
Drzewo rośnie na wzniesieniu terenu i wykształciło bardzo gruby, masywny pień z licznymi, potężnymi i szeroko otwierającymi się konarami, które budują i jednocześnie dźwigają regularną, gęsto ulistnioną koronę.
Drzewo zachwyca nie tylko imponującymi gabarytami i przyrodniczym dostojeństwem. Jak na swój wiek i rozmiary, odznacza się również bardzo dobrym stanem technicznym i zdrowotnym.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowa lipa prof. Szafera w Broniszowie
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowa lipa z Broniszowa (gm. Wielopole Skrzyńskie, podkarpackie)
(22) Pozostałe pomnikowe drzewa w Broniszowie.
Według wykazu Centralnego Rejestru Form Ochrony Przyrody w Broniszowie, poza potężną lipą prof. Szafera, ochroną pomnikową objęto grupę dwóch dębów szypułkowych. Pierwszy pomnikowy dąb rośnie na łące obok lipy prof. Szafera. Według CRFOP, obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 446 cm, wysokość okazu 26 metrów. Należy też podnieść, że podany w rejestrze wiek dębu – ok. 400 lat, jest co najmniej o połowę zawyżony.
Według danych zawartych w CRFOP, obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi 515 cm, wysokość 30 metrów. Tak jak w przypadku pierwszego dębu, wiek drzewa oszacowano na ok. 400 lat, czyli przeszacowano ten parametr o co najmniej 200 lat.
Ostatnim pomnikowym drzewem w parku w Broniszowie, według stanu na 22 kwietnia 2023 roku jest lipa szerokolistna. Według danych z CRFOP, obwód pnia lipy na wysokości pierśnicy wynosi 650 cm, wysokość 27 metrów.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pozostałe pomnikowe drzewa w Broniszowie
(23) Pomnikowy dąb szypułkowy ze Stasiówki.
W Stasiówce (woj. podkarpackie, powiat dębicki, gmina Dębica), przy głównej drodze, kilkanaście metrów od posesji Stasiówka 21, rośnie potężny i majestatyczny dąb szypułkowy, chroniony od 1996 roku jako pomnik przyrody. Obwód pierśnicowy pnia drzewa wynosi około 670 cm (w rejestrach podano 820 cm – jest to wynik otrzymany przy niezachowaniu podczas pomiaru, reguł obowiązujących w dendrometrii), wysokość dębu 21 metrów (według CRFOP), w rejestrach brak informacji o wieku drzewa.
Drzewo odznacza się bardzo dobrą kondycją zdrowotną i stanem technicznym oraz masywną, atletyczną sylwetką z silnie rozwiniętą szyją korzeniową, charakterystyczną dla sędziwych, wielkich osobników rosnących na pochyłościach terenu.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowy dąb szypułkowy ze Stasiówki
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowy dąb ze Stasiówki (gm. Dębica, podkarpackie)
(24) Pomnikowa lipa “Witosław” w Przyszowicach.
W Przyszowicach (woj. śląskie, powiat gliwicki, gmina Gierałtowice) na terenie nieużytków pomiędzy ul. Makoszowską a rzeką Kłodnicą rośnie piękna gruba lipa, która w rejestrach pomników przyrody i publikacji “Sławne drzewa województwa śląskiego” Aleksandra Żukowskiego z 2006 roku, została opisano jako lipa krymska, podczas gdy część dendrologów nie zgadza się z takim oznaczeniem drzewa twierdząc, że mamy tu do czynienia z okazałą lipą szerokolistną.
Aktualne parametry lipy wynoszą: obwód pierśnicowy pnia 740 cm (pomiar własny z 22.04.2023 r.), wysokość 15 metrów, wiek nieznany. Drzewo charakteryzuje krótki, maczugowaty pień, który wewnątrz jest całkowicie wypróchniały. Ponadto pokrywają go malownicze zgrubienia i narośle.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowa lipa “Witosław” w Przyszowicach. Krymsko-szerokolistne dylematy
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Lipa krymska „Witosław” z Przyszowic (gm. Gierałtowice, śląskie)
(25) Pomnikowa topola kanadyjska “Tekla” w Chudowie. Mieszkanie dla elfów i krasnoludków.
W Chudowie (woj. śląskie, powiat gliwicki, gmina Gierałtowice) na łące polnej obok utwardzonej drogi, około 150 metrów od ruin zamku rośnie najgrubsza znana, pomnikowa topola kanadyjska, której obwód pierśnicowy pnia wynosi 751 cm (wg danych z CRFOP), wysokość 25 metrów (wg danych z Wikipedii), a szacunkowy wiek ponad 100 lat (wg danych z Wikipedii).
Drzewo posiada w pniu imponującą dziuplę, w której znajduje się “Chatka Kubusia Puchatka”. Wewnątrz tej dziupli (wypróchniałego pnia) zabezpieczonej przeszklonymi drzwiami znajdują się trzy drewniane stoliki, dwie ławki i dwa krzesła. Jest to wyjątkowo urokliwe, wręcz baśniowe miejsce, chętnie odwiedzane przez rodziny z dziećmi. Dla tych, którzy zafascynowani panującą tu aurą posiedzą w drzewie do nocy, przygotowano oświetlenie.
Drzewo charakteryzuje całkowicie wypróchniały pień i znacznie zredukowana korona. Obecnie budują ją głównie pędy odroślowe. Ponadto topola “Tekla” jest regularnie doglądana i pielęgnowana przez specjalistów.
⇒ Link do artykułu na moim blogu: » Pomnikowa topola kanadyjska “Tekla” w Chudowie. Mieszkanie dla elfów i krasnoludków
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Pomnikowa topola „Tekla” z Chudowa (gm. Gierałtowice, śląskie)
♦ POMNIKI PRZYRODY NIEOŻYWIONEJ OPISANE WYŁĄCZNIE NA BLOGU MARKA ♦
(1) Źródło „Bełkotka” w Iwoniczu – Zdroju
Źródło “Bełkotka” znajduje się w Iwoniczu-Zdroju w kompleksie leśnym i jest obudowane w czworobocznym ocembrowaniu, z którego ulatnia się gaz ziemny ( Źródło_Bełkotka_w_Iwoniczu-Zdroju ). W centralnym miejscu możemy obejrzeć obelisk z płaskorzeźbą Wincentego Pola.
Ewenementem charakterystycznym dla „Bełkotki” jest wydobywający się z wody gaz ziemny, składający się głównie z metanu i niewielkiej ilości dwutlenku węgla, etanu i propanu.
W dawnych czasach wydzielanie gazu było tak intensywne, że towarzyszyły mu głośne bulgoczące dźwięki – stąd wzięła się nazwa źródła. Gaz dawał się zapalić co stanowiło niezwykłą atrakcję dla przybywających w te miejsce turystów i kuracjuszy.
Podczas wizyty tree hunterów, źródełko od czasu do czasu zabulgotało, jednak całe show skradły płazy, które poczuły wiosnę i oddały się miłosnym uniesieniom. ;))
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Źródło „Bełkotka” w Iwoniczu – Zdroju (pow. krośnieński, podkarpackie)
(2) Źródło Mieczysław i Sztolnia nad Czają w Czarnorzekach
Źródło Mieczysław znajduje się na południowym stoku Suchej Góry na wysokości 520m n.p.m. ( Źródło_Mieczysław_w_Czarnorzekach ).
Imię to zostało nadane na cześć Mieczysława Czai – mieszkańca Czarnorzek, zasłużonego działacza przyrodniczego, inicjatora ochrony nietoperzy w jaskiniach i sztolniach.
Jest to tzw. źródło zatopione, wypływające z wyrobiska piaskowca istebniańskiego. Woda wypełniła zagłębienie terenu wielkości ok. 8×10 metra, tworząc niewielkie oczko wodne o głębokości ok. 6 metrów.
Zanim dojdziemy do źródła “Mieczysław”, przejdziemy obok stanowiska dokumentacyjnego, którym jest zespół sztolni w Czarnorzekach ( Sztolnie_w_Czarnorzekach ).
Grupa sztolni znajduje się w wąskim pasie kilkukilometrowej długości na południowym zboczu Suchej Góry (591 m n.p.m.). Na tym obszarze zinwentaryzowano 7 obiektów: 1) Sztolnia w Suchej Górze I; 2) Sztolnia w Suchej Górze II; 3) Sztolnia nad Czarnym Potokiem I; 4) Sztolnia nad Czarnym Potokiem II; 5) Sztolnia nad Czają I; 6) Sztolnia nad Czają II; 7) Biedna Sztolni.
Wejście do sztolni zostało zakratowane, by nie niepokojono bytujących w niej nietoperzy. Warto pamiętać, że wszystkie gatunki nietoperzy występujące w Polsce są pod całkowitą ochroną.
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Źródło Mieczysław i Sztolnia nad Czają w Czarnorzekach (gm. Korczyna, podkarpackie)
(3) Wodospad Trzy Wody w Kamborni
Wodospad położony jest w Czarnorzecko – Strzyżowskim Parku Krajobrazowym – Nadleśnictwo Kołaczyce, leśnictwo Wola Komborska, obręb Krosno, oddział 59a, działka ewidencyjna nr 4/8, obręb ewidencyjny Kombornia. Do wodospadu została wytyczona oznakowana trasa.
Wodospad powstał na warstwie piaskowca w otoczeniu zwartego drzewostanu jodłowo- bukowego. Posiada 7 m wysokości. Jego szerokość u podstawy wynosi 10 m natomiast w górnej części 3 m ( Wodospad_Trzy_Wody ).
Wodospad rozwinął się na grubej ławicy zlepieńcowatego piaskowca ciężkowickiego, którego warstwy zapadają ku południowi pod kątem 25° i wiekowo reprezentują eocen (56-34 mln lat).
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Wodospad Trzy Wody w Kamborni (gm. Korczyna, podkarpackie)
(4) Zaginione Skałki w Kamborni
Grupa pomnikowych “Zaginionych Skałek” znajduje się w obrębie niewielkiego wzniesienia nad przysiółkiem „Mroczki”, na działce nr ewid. 4/9 w Komborni, (odział 68b, leśnictwa Wola Komborska), będącej w posiadaniu Nadleśnictwa Kołaczyce.
Skałki ukryte są w lesie i ciągną się w obrębie wierzchowiny na przestrzeni około 200 m. Największa z nich ma długość około 40 m i wysokość 7 m ( Zaginione_Skałki_nad_Przysiółkiem_Mroczki ).
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Zaginione Skałki w Kamborni (gm. Korczyna, podkarpackie)
(5) Źródło wody siarczkowej „Bogumiła” w Komborni
Jest to źródło siarczkowe przykorytowe, szczelinowe, gdzie warstwą wodonośną są gruboławicowe piaskowce i łupki warstw krośnieńskich wieku oligoceńskiego. Posiada ono wodę typu HCO3 -Ca-Mg,H2 S o mineralizacji 0,6 g/dm3, wydajności 5 l/min. Jest to drugie w Karpatach polskich źródło wody siarczkowej którego nisza jest wykuta w bardzo oryginalny sposób w piaskowcu o wymiarach 0,7 x 0,8 m i głębokości0,4 m.
Źródło położone jest w miejscowości Kombornia w Gminie Korczyna, na działce ewidencyjnej nr 1217/1 stanowiącej własność Gminy Korczyna na lewym stromym brzegu bezimiennego potoku, na terenie Czarnorzecko-Strzyżowskiego Parku Krajobrazowego. Wysokość źródła 365 m.n.p.m. ( Źródło_Bogumiła_w_Komborni ).
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Źródło wody siarczkowej „Bogumiła” w Komborni (gm. Korczyna, podkarpackie)
(6) Źródło wody siarczkowej „Bartłomiej” w Woli Komborskiej
Jest to źródło siarczkowe, przykorytowe, zboczowe, gdzie warstwą wodonośną są gruboławicowe piaskowce i łupki warstw wieku kredowego. Źródło posiada niekształtną misę z charakterystycznym białym osadem siarki strącanej przez bakterie siarkowe, a wokół niego znajdują się wysięki ropy naftowej. Posiada ono wodę typu HCO3 -Ca-Na+H2 S o mineralizacji 0,3 g/dm3, wydajności 1 l/min.
Źródło wody siarczkowej Bartłomiej położone jest na działce nr 128 w Woli Komborskiej na lewym brzegu potoku bezimiennego. Wysokość 342 m n.p.m. ( Źródło_Bartłomiej_w_Woli_Kamborskiej ).
Od siebie dodam, że oba powyższe źródła śmierdzą jak 100 zgniłych jaj! ;))
⇒ Link do artykułu na blogu Marka: Źródło wody siarczkowej „Bartłomiej” w Woli Komborskiej (gm. Korczyna, podkarpackie)
Tak minęły nam 4 dni wspaniałej wyprawy, podczas której staraliśmy się maksymalnie wykorzystać czas, wyjeżdżając w teren wcześnie z rana, a wracaliśmy już przy zapadającym zmroku. Poza wszystkimi opisanymi obiektami, zachwyciliśmy się niepowtarzalnymi krajobrazami i panoramami Podkarpacia.
Wspomnę jeszcze o poważnym problemie tutejszych leśników i przyrodników, którym jest zmasowany “atak” jemioły jodłowej. Półpasożyt opanował korony podkarpackich jodeł w nienotowanych wcześniej ilościach.
